Ομιλία ΥΦΥΠΕΞ, κ. Γιάννη Βαληνάκη, στην Ολομέλεια της Βουλής

Κύριε Πρόεδρε,
Κυρίες και Κύριοι Συνάδελφοι,

Με τη σημερινή συζήτηση στην Ολομέλεια, εισερχόμαστε πλέον στην τελική ευθεία για την κύρωση της Μεταρρυθμιστικής Συνθήκης. Ήδη, περισσότερα από τα μισά κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν κυρώσει τη Συνθήκη δια της κοινοβουλευτικής οδού, ενώ σε λίγες ώρες θα λάβει χώρα στην Ιρλανδία το σχετικό δημοψήφισμα.

Εύχομαι το αποτέλεσμα να είναι θετικό. Σε κάθε περίπτωση, όμως, ένα είναι βέβαιο: Υπάρχει ευρύτατη συναίνεση ότι η Ευρώπη οφείλει να αποδράσει από την αμηχανία και την εσωστρέφεια των τελευταίων χρόνων. Και η Μεταρρυθμιστική Συνθήκη έχει ακριβώς αυτόν τον στόχο.

Και σε αυτό το σημείο είμαι υποχρεωμένος να απαντήσω, για πολλοστή, δυστυχώς, φορά, σε όλους εκείνους που μιλάνε για δημοψήφισμα σε μια προσπάθεια να δημιουργήσουν εντυπώσεις.

Για την κύρωση της Συνθήκης της Λισαβόνας δεν ακολουθούμε τίποτα διαφορετικό από την πάγια κοινοβουλευτική πρακτική όλων των προηγούμενων χρόνων και σε όλα τα βήματα της ευρωπαϊκής πορείας της χώρας μας.

Αυτός ο διαγωνισμός των εντυπώσεων με τις συνεχείς προτάσεις δημοψηφισμάτων για κάθε μεγάλο ζήτημα υποκρύπτει άρνηση ανάληψης ευθύνης. Εμείς δεν δραπετεύουμε από τις ευθύνες μας, κύριοι Συνάδελφοι. Εμείς τις αναλαμβάνουμε και λογοδοτούμε στον λαό για τις επιλογές μας.

Όμως εσείς με τη θέση σας, κινδυνεύετε να συμβάλετε στην απαξίωση της πολιτικής. Διότι η πρότασή σας έχει μια επίφαση δημοκρατικότητας αλλά ουσιαστικά ρίχνει νερό στο μύλο όσων αμφισβητούν τη δυνατότητα του κοινοβουλίου να εκπροσωπεί αυθεντικά την κοινωνία.

Όταν για κάθε ζήτημα η πρόταση είναι προσφυγή σε δημοψήφισμα αναρωτιέμαι ειλικρινά πως θα πείσετε τους ψηφοφόρους σας για την αξία της δικής σας παρουσίας και συμμετοχής στο κοινοβούλιο. Αν για όλα γίνεται μετάθεση των ευθυνών στους πολίτες, η επόμενη σκέψη είναι «τι τους θέλουμε τους βουλευτές;».

Εύκολα μάλιστα μπορεί να φανταστεί κανείς τις περιπέτειες στις οποίες θα είχαμε εμπλακεί, αν ο Κωνσταντίνος Καραμανλής δεν απέκρουε με αποφασιστικότητα αντίστοιχες προτάσεις εντυπώσεων της εποχής εκείνης. Αν η Ελλάδα αντί να είναι σήμερα στην καρδιά της Ευρώπης, αντί να είναι κριτής της ευρωπαϊκής τους πορείας βρισκόταν μαζί τους, δηλαδή μαζί με την Τουρκία, μαζί με τα Σκόπια και με τις άλλες βαλκανικές χώρες, στον προθάλαμο αναμονής της Ευρώπης.   

Για την κυβέρνηση, αλλά πιστεύω και για την πλειοψηφία των πολιτικών δυνάμεων της χώρας, η θετική ολοκλήρωση της διαδικασίας κύρωσης  αποτελεί ένα ισχυρό μήνυμα πρωτοπορίας και έμπρακτης δέσμευσής μας στην προοπτική ενός κοινού ευρωπαϊκού μέλλοντος. Είναι μία ηχηρή δήλωση της επιθυμίας μας να παραμείνουμε ως κινητήρια δύναμη στο σκληρό πυρήνα της Ένωσης, σε όλες τις πολιτικές και συνεργασίες οι οποίες συγκροτούν τη σύγχρονη μεγάλη Ευρώπη.

Δεν θα κουραστούμε να τονίζουμε, ότι παρ’ όλα τα λάθη που γίνονται και θα γίνονται, παρ’ όλες τις αδυναμίες και τις ατέλειες που υπάρχουν και θα υπάρχουν, η ενίσχυση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, με την Ελλάδα στην καρδιά της, προωθεί αποτελεσματικά το εθνικό συμφέρον. Η συμμετοχή μας στην ενωμένη Ευρώπη έχει προσδώσει στη χώρα μας αυτοπεποίθηση, πολιτική και διπλωματική ισχύ και εργαλεία διεθνούς επιρροής. Έχει ενισχύσει παραδοσιακά πλεονεκτήματά μας, έχει διευρύνει αποφασιστικά το εύρος του στρατηγικού μας χώρου, μας έχει καταστήσει παράγοντες σταθερότητας, συνεργασίας και ασφάλειας, και φορείς ανάπτυξης και ευημερίας.

Τίποτε από τα παραπάνω δεν ήταν και δεν είναι αυτονόητο. Έρχονται, σήμερα περισσότερο από κάθε άλλη φορά, ως αποτέλεσμα ενός ολοκληρωμένου στρατηγικού σχεδιασμού, συνεχούς και ενεργού παρουσίας, σκληρής διαπραγμάτευσης και ανάληψης πρωτοβουλιών που προωθούν τα εθνικά συμφέροντα.

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

Το ευρωπαϊκό τοπίο αλλάζει. Είναι πολύ πιο δύσκολο, πιο περίπλοκο και απαιτητικό απ’ ό,τι στο παρελθόν. Η παραγωγή πολιτικής σε ενωσιακό επίπεδο δεν μεταφράζεται από όλους σε αυτονόητη ανάγκη για στενότερη συνεργασία και σύγκλιση.

Η αποφασιστικότητά και των 27 να προχωρήσουν σε μια πιο πολιτική Ευρώπη δεν είναι δεδομένη.

Η Μεταρρυθμιστική Συνθήκη είναι ένας μεγάλος και σύνθετος συμβιβασμός. Συμβιβασμός όμως με θετικό πρόσημο, για την Ευρώπη των 27, για την Ελλάδα του σκληρού πυρήνα και της ευρωπαϊκής πρωτοπορίας.

Το ισοζύγιο από τη Συνθήκη αυτή είναι θετικό για τη χώρα μας γιατί, α) ενισχύεται συνολικά η δημοκρατία και η δημοκρατική νομιμοποίηση της Ένωσης, β) βελτιώνονται σημαντικά οι όροι αποτελεσματικότητας της Ένωσης των 27, γ) διευρύνονται οι ασφαλιστικές δικλείδες για μια πιο συνεκτική εξωτερική δράση της Ένωσης. Και θέλω εδώ να πω για τη ρήτρα αμοιβαίας συνδρομής που υποτιμάτε. Ήταν και είναι ένας πάγιος ελληνικός στόχος. Για μια χώρα που βρίσκεται στην πιο ευαίσθητη ίσως περιοχή της Ένωσης, όπως η Ελλάδα, η ρήτρα αυτή έχει μεγάλη σημασία τόσο από στρατιωτική όσο και από πολιτική και διπλωματική σκοπιά.

Μάλιστα, αυτή η πρόβλεψη σε συνδυασμό -γιατί πρέπει να βλέπουμε δυναμικά και εξελικτικά την ευρωπαϊκή πορεία- με την άλλη πρόβλεψη της δυνατότητας για «μόνιμη διαρθρωμένη συνεργασία» στον τομέα της άμυνας συνιστά ένα σημαντικό βήμα προς μια κατεύθυνση που παγίως επιδιώκουμε ως χώρα. Και σε όσες και όσους εκφράζουν τον έντονο σκεπτικισμό τους για την πρακτική αξία αυτών των προβλέψεων, το ερώτημά μου είναι απλό:

Τι είναι καλύτερο για ένα κράτος-μέλος όπως η Ελλάδα, με τις συγκεκριμένες συνθήκες ασφάλειας; Οι τωρινές ρυθμίσεις, όσο και αν δεν είναι ακόμα στο επίπεδο που θα θέλαμε, ή η προ της Μεταρρυθμιστικής Συνθήκης Ένωση που δεν υπήρχαν αυτές οι προβλέψεις; ΄Η μήπως θα ήταν καλύτερα (όπως ισοπεδωτικά και μηδενιστικά ακούστηκε) να ήμασταν και εκτός Ευρώπης;

Το ισοζύγιο, συνεχίζω, είναι θετικό για τη χώρα μας γιατί,
δ) κατοχυρώνονται ουσιαστικές δυνατότητες για πολιτικές και δράσεις σε νέους τομείς που έχουν ιδιαίτερη σημασία για την καθημερινότητα των Ελλήνων πολιτών. Όπως η νησιωτικότητα, ο τουρισμός, η ενέργεια, το περιβάλλον.

Θεσπίζονται αρκετές σημαντικές αλλαγές στην Περιφερειακή Πολιτική με τη θεσμοθέτηση της έννοιας της «εδαφικής συνοχής» και την αναγνώρισή της ως στόχου και ως συντρέχουσας αρμοδιότητας της Ένωσης, κατόπιν επίμονων απαιτήσεων στις οποίες πρωτοστάτησε η ελληνική κυβέρνηση.

Επιπλέον, καθορίζονται με λεπτομερέστερο και πληρέστερο τρόπο οι περιφέρειες που αφορά αυτή η πολιτική, όπως οι αγροτικές περιοχές, οι περιοχές που πλήττονται από σοβαρά και μόνιμα φυσικά ή δημογραφικά προβλήματα, όπως οι νησιωτικές, διασυνοριακές και ορεινές περιοχές.

Για τη δική μας χώρα, βασική προτεραιότητα της στρατηγικής μας υπήρξε η αξιοποίηση της προστιθέμενης αξίας των περιοχών αυτών και ιδιαίτερα των νησιών μας και η αντιμετώπιση κάθε είδους προκλήσεων που αντιμετωπίζουν οι περιοχές αυτές σε ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο στρατηγικής, που θα υπερβαίνει τα εθνικά σύνορα.  

Τα ελληνικά νησιά αποτελούν κλασικό παράδειγμα περιοχών με μόνιμα γεωγραφικά μειονεκτήματα που σε πολλά από αυτά εμφανίζονται ως πιο έντονα από τα υπόλοιπα νησιά της Ε.Ε.

Γι’ αυτό και η κυβέρνησή μας έχει θέσει ως ξεκάθαρο στρατηγικό στόχο οι ανάγκες και οι προοπτικές των παράκτιων περιοχών και των νησιών μας, ιδιαιτέρα των πιο απομακρυσμένων, να τεθούν πραγματικά στην καρδιά του ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος.

Έτσι θα δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις τα νησιά μας να έχουν ένα σαφές μέρισμα ευρωπαϊκής ευημερίας και οι νησιώτες μας να μπορούν πλέον να αισθάνονται άμεσα τα απτά και συγκεκριμένα οφέλη του Ευρωπαίου Πολίτη.

Μία άλλη σημαντική αλλαγή είναι η συμπερίληψη του τουρισμού στη Συνθήκη ανάμεσα στους τομείς όπου η Ένωση μπορεί να αναλάβει υποστηρικτικές, συντονιστικές ή συμπληρωματικές δράσεις. Για πρώτη φορά, ύστερα από ελληνική πρόταση, ο Τουρισμός συμπεριελήφθη στη Συνθήκη καθιστώντας πλέον δυνατή τη λήψη συγκεκριμένων μέτρων για την ενίσχυσή του.

Τέλος, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, το ισοζύγιο είναι θετικό γιατί, σε ένα άλλο κρίσιμο πεδίο πολιτικής για τη χώρα μας, αυτό της διαχείρισης των εξωτερικών συνόρων και της από κοινού αντιμετώπισης της λαθρομετανάστευσης, τα βήματα είναι σημαντικά. Θεσπίζεται νέος στόχος σταδιακής δημιουργίας ολοκληρωμένου συστήματος κοινής διαχείρισης εξωτερικών συνόρων της Ένωσης, με τη λειτουργία της FRONTEX.

Το θέμα ειδικότερα της λαθρομετανάστευσης αφορά όλη την ΕΕ, αλλά κυρίως τις χώρες που τα εθνικά τους σύνορα είναι ταυτόχρονα και εξωτερικά σύνορα της Ένωσης -όπως μάλιστα η Ελλάδα με τα εκτεταμένα θαλάσσια σύνορα που έχει.

Το νέο πλαίσιο που θέτει η Συνθήκη έρχεται να ενισχύσει τις μέχρι σήμερα πρωτοβουλίες, μεταξύ των οποίων εξέχουσα θέση έχει η πρωτοβουλία του Έλληνα Πρωθυπουργού για τη σταδιακή δημιουργία μιας Ευρωπαϊκής Ακτοφυλακής. Πρόκειται για ιδέα για την οποία το ενδιαφέρον εντείνεται κάθε μέρα όλο και περισσότερο.

Έγιναν μάλιστα και συζητήσεις, όπως γνωρίζετε πρόσφατα, κατά την επίσκεψη του Γάλλου Προέδρου κ Σαρκοζί και είναι ενδεικτική η πρόοδος που υπάρχει. Δεν πρόκειται λοιπόν για θεωρητικές συζητήσεις, δεν πρόκειται για ασκήσεις επί χάρτου. Μάλιστα, για τρίτη χρονιά διεξάγεται φέτος στο Αιγαίο και στα χερσαία σύνορα της χώρας μας, κοινή ευρωπαϊκή επιχείρηση υπό την FRONTEX. Επιπλέον, έχει συσταθεί ευρωπαϊκό δίκτυο περιπολιών που περιλαμβάνει περιπολίες από τον Ατλαντικό ωκεανό μέχρι το Νοτιοανατολικό Αιγαίο και την Κύπρο.

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

Όπως έχω τονίσει πολλές φορές, υφίστανται ίσως σημαντικές διαφορές μεταξύ μας στην αίθουσα αυτή αλλά και εκτός αυτής, αλλά υφίστανται και σημαντικές διαφορές και μεταξύ των κρατών-μελών. Εμείς – και αρκετοί άλλοι – επιθυμούμε περισσότερη και πιο πολιτική Ευρώπη. Άλλοι είναι από επιφυλακτικοί έως και εχθρικοί.

Υπάρχουν και αυτοί που εργάζονται για τη διάλυση της Ένωσης και το λένε κατηγορηματικά και ακούστηκε αυτή η άποψη κατά τη διάρκεια των εργασιών της Ειδικής Επιτροπής.

Η Μεταρρυθμιστική Συνθήκη δεν αποτελεί πανάκεια για την επίλυση όλων των επιμέρους προβλημάτων που αντιμετωπίζει η Ευρωπαϊκή Ένωση. Δεν μας απαλλάσσει από τα προβλήματα.

Η Μεταρρυθμιστική Συνθήκη είναι αποτέλεσμα μιας σκληρής διαπραγμάτευσης. Είναι ένας μεγάλος συμβιβασμός, αλλά και ένα βήμα εξόδου από την κρίση των τελευταίων χρόνων. Ίσως όχι τόσο μεγάλο σε σχέση με αυτό που θα θέλαμε, αλλά σίγουρα μεγάλο σε σχέση με το ποιά ήταν η κατάσταση της Ένωσης πριν από αυτήν την αναθεώρηση.

Μπορούμε να προσβλέπουμε με μεγαλύτερη αισιοδοξία σε μία Ευρώπη η οποία θα ανακτήσει την εμπιστοσύνη των πολιτών. Χωρίς τη Συνθήκη κάτι τέτοιο θα ήταν σχεδόν αδύνατον. Τώρα, παραμένει δύσκολο αλλά όχι αδύνατον. Αυτό που χρειάζεται είναι η πολιτική βούληση και αποφασιστικότητα. Αλλά τα εργαλεία υπάρχουν. Όχι πάντα, όπως είπα, όσα και αυτά που θα θέλαμε, αλλά υπάρχουν.

Και το λέω αυτό για να τονίσω με τη μεγαλύτερη δυνατή έμφαση ότι ο στόχος μας και οι προσδοκίες μας ήταν πάντοτε και παραμένουν υψηλές. Δεν ικανοποιούμαστε με μια Ευρώπη μειωμένων προσδοκιών και ελάχιστων απαιτήσεων.

Εργαζόμαστε συστηματικά, με μοναδικό γνώμονα το εθνικό συμφέρον, έχοντας επίγνωση των δυσκολιών κάθε φορά, και επιζητώντας το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα.

Η Ευρώπη που ανταποκρίνεται στις παγκόσμιες προκλήσεις, η Ευρώπη που ενοποιείται πολιτικά προκειμένου να αποκτήσει παγκόσμια επιρροή ανάλογη του οικονομικού εκτοπίσματός της, είναι η Ευρώπη που μεγιστοποιεί τα εθνικά οφέλη για την πατρίδα μας.

Βρεθήκαμε, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, στην πρώτη γραμμή της συζήτησης και της διαπραγμάτευσης. Προσήλθαμε έτοιμοι από κάθε άποψη και κυρίως με σταθερές και κρυστάλλινες θέσεις. Θέσεις οι οποίες προέρχονται από το γεγονός ότι αυτή η κυβέρνηση, αυτή η παράταξη έχει ολοκληρωμένη άποψη για τη σημασία της Ευρώπης για τα εθνικά συμφέροντα και έχει ολοκληρωμένη στρατηγική για τη θέση της Ελλάδας στην Ευρώπη, και σαφή θεώρηση για τον ρόλο της ίδιας της Ευρώπης.

Για μας, η Ευρώπη είναι πολλαπλασιαστής ισχύος και ασφάλειας. Είναι μοχλός ανάπτυξης και προόδου. Είναι βασικό όχημα υπεράσπισης και προώθησης των εθνικών συμφερόντων. Είναι λειτουργική σταθερά μιας συνεκτικής υψηλής στρατηγικής που μας επιτρέπει να θέτουμε στόχους και να τους επιτυγχάνουμε στην εξωτερική μας πολιτική.

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

Σήμερα, η Ελλάδα βρίσκεται στη ευρωπαϊκή πρωτοπορία. Και το αποδεικνύουμε με την ενεργητική συμμετοχή μας σε όλες τις πολιτικές, σε όλες τις πρωτοβουλίες.
Είμαστε στο σκληρό πυρήνα της ενοποίησης. Πρόκειται για μία αδιαπραγμάτευτη στρατηγική επιλογή. Πρόκειται για μια επιλογή που προωθεί τα συμφέροντά μας. Μια επιλογή που καθίσταται ακόμη πιο κρίσιμη από την στιγμή που στην ΕΕ των 27 οι διαφορές είναι πιο ορατές, η σύγκλιση πιο δύσκολη, η κοινή πορεία καθόλου αυτονόητη.

Σας καλώ να υπερψηφίσετε την κύρωση της Μεταρρυθμιστικής Συνθήκης.

Σας ευχαριστώ