Συνέντευξη ΥΦΥΠΕΞ, κ. Γιάννη Βαληνάκη, στην εφημερίδα “Τύπος της Κυριακής” και στη δημοσιογράφο κα Ε. Αδηλίνη (Κυριακή 4 Ιουλίου 2004). (2004-07-04)
Δημοσιογράφος: Η χώρα μας, δια του Έλληνα Πρωθυπουργού, στήριξε την επιλογή και την εκλογή του Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόσο στη θέση του Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Σε ποια σημεία θα αποβεί θετική αυτή η επιλογή για την Ελλάδα;
κ. Γ. Βαληνάκης: Είχα πει παλαιότερα, όταν ξεκινούσαμε τις διαβουλεύσεις, πως συμφέρον της Ελλάδας θα ήταν η εκλογή ενός Προέδρου από μεσαία χώρα, που μοιράζεται τα ίδια προβλήματα με τα δικά μας. Και δεν υπάρχει χώρα στην Ευρώπη που να έχουμε πιο παρεμφερή προβλήματα από την Πορτογαλία. Γι’ αυτό και η επιλογή Μπαρόζο ήταν σημαντική εξέλιξη. Κύριο μέλημα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής θα είναι και η συνοχή και η σύγκλιση των ευρωπαϊκών χωρών και άρα, η μείωση της απόστασης που μας χωρίζει απ’ τους άλλους Ευρωπαίους. Αυτό ίσως να μην συνέβαινε αν Πρόεδρος εκλεγόταν κάποιος από βόρεια χώρα. Η Κυβέρνηση γνώριζε εξαρχής τους στόχους της και συνέβαλε κι αυτή σημαντικά στην τελική επιλογή.
Δημοσιογράφος: Ωστόσο, η Αξιωματική Αντιπολίτευση κατηγορεί τον Πρωθυπουργό ότι προσχώρησε στον αγγλοαμερικανικό άξονα και στις επιδιώξεις του για τη νέα Ευρώπη. Τι απαντάτε;
κ. Γ. Βαληνάκης: Αυτό είναι μικρόψυχο και λανθασμένο. Για τον Έλληνα πολίτη προτεραιότητα έχει η προστασία των συμφερόντων του. Το ΠΑΣΟΚ έχει μείνει πίσω κι εκφράζει μια παρωχημένη νοοτροπία διχαστικού τύπου για το τι συμβαίνει σήμερα στην Ευρώπη. Εξάλλου, ο κ. Μπαρόζο εκλέχτηκε με την στήριξη της Γαλλίας και της Γερμανίας. Ενώ σε σημαντικά θέματα όπως στην κατάργηση της θανατικής ποινής και την ανάγκη επικύρωσης της συμφωνίας του Κιότο έχει ταχθεί σταθερά υπέρ των Ευρωπαϊκών θέσεων. Θα έλεγα λοιπόν πως τέτοιου είδους κριτική είναι τελείως αβάσιμη και επιχειρεί, ευτυχώς χωρίς κανένα αποτέλεσμα, να δημιουργήσει σκοπίμως λανθασμένες εντυπώσεις στην κοινή γνώμη. Όμως όλοι καταλαβαίνουν πως για εμάς, ως χώρα, σημασία δεν έχουν οι ασαφείς Ευρωπαϊκές δήθεν ιδεολογικές, περιπλανήσεις του ΠΑΣΟΚ αλλά τα συμφέροντα των ελληνικών νησιών της ελληνικής περιφέρειας, οι φτωχότερες περιοχές της χώρας που πρέπει να αναπτυχθούν πιο γρήγορα. Η εκλογή Μπαρόζο είναι καλά νέα γι’ αυτές.
Δημοσιογράφος: Επίσης, σας κατηγορούν ότι έχει αλλάξει η εξωτερική πολιτική της Ελλάδας, με ροπή σ’ έναν μεγαλύτερο Ατλαντισμό. Ισχύει αυτό και αν όχι, πώς το αποδεικνύετε;
κ. Γ. Βαληνάκης: Είναι κυριολεκτικά αβάσιμα όλα αυτά όταν απευθύνονται στο κόμμα που έβαλε την Ελλάδα στην Ευρώπη. Η εξωτερική πολιτική της χώρας μας είναι σταθερή. Κι όπως έχει επισημάνει κι ο Υπουργός Εξωτερικών κ. Μολυβιάτης, βρισκόμαστε σε μια χρυσή εποχή για την ελληνική διπλωματία, καθώς όλες οι πολιτικές δυνάμεις συμφωνούμε για τον ρόλο που πρέπει να έχει η Ελλάδα στην Ευρώπη και στον κόσμο. Τώρα, υπάρχουν ορισμένοι που πιάνονται από κάπου και βγάζουν “προκρούστεια” τις δικές τους θεωρίες. Δεν είναι παράξενο βέβαια που συνήθως είναι εκείνοι που δεν έχουν ασχοληθεί και τόσο με την πολυπλοκότητα του σημερινού διεθνούς συστήματος. Η κυβέρνηση όμως κρατά μια σταθερή γραμμή. Κι είναι η γραμμή που στηρίζει με επιμονή την ενίσχυση της πολιτικής ενοποίησης της ΕΕ. Αυτή την γραμμή υπερασπιζόμασταν πάντα, αυτή την γραμμή θα συνεχίσουμε να τηρούμε.
Δημοσιογράφος: Τι ζητήματα έθεσε η Ελληνική κυβέρνηση στην πρόσφατη Σύνοδο του ΝΑΤΟ και τι εξασφάλισε;
κ. Γ. Βαληνάκης: Συζητήθηκαν σημαντικά θέματα, όπως το Ιράκ και το Αφγανιστάν, αλλά κι η πορεία της Συμμαχίας σ’ αυτό τον αιώνα των νέων προκλήσεων. Αλλά έγινε κι ιδιαίτερη μνεία για ζητήματα της περιοχής μας, κυρίως σε ό,τι αφορά τα Βαλκάνια και την συνεργασία στην ευρύτερη περιοχή. Γνωρίζετε πως υπάρχουν ζητήματα στον σημερινό κόσμο που κανείς δεν μπορεί να τα επιλύσει από μόνος του. Αλλά η χώρα μας ξεκαθάρισε στους Συμμάχους πως έχει ήδη αναλάβει ένα μεγάλο και δυσανάλογο ρόλο με το μέγεθός της. Τηρεί τις συμμαχικές της δεσμεύσεις, αλλά δεν μπορεί να υπερβεί και τις δυνατότητές της.
Δημοσιογράφος: Σε ποιο σημείο, κ. Βαληνάκη, βρίσκονται οι Ελληνοτουρκικές διαπραγματεύσεις σ’ επίπεδο υπηρεσιακών παραγόντων; Ποια είναι τα τεχνικά προβλήματα που συζητούν οι δυο πλευρές;
κ. Γ. Βαληνάκης: Υπάρχει η διαδικασία των διερευνητικών επαφών που κληρονομήσαμε και συνεχίζεται με τους ίδιους διαπραγματευτές. Κληρονομήσαμε επίσης το γνωστό πλαίσιο των αποφάσεων του Ελσίνκι το οποίο ορισμένοι στην αντιπολίτευση διάβασαν με έκπληξη μόλις τελευταία. Εμείς πάντως επιμένουμε στην ανάγκη της προσφυγής στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας.
Δημοσιογράφος: Αυτή την στιγμή, ποιες απ’ τις προϋποθέσεις έχει ικανοποιήσει η Τουρκία για να πάρει την ημερομηνία για τις ενταξιακές της στην ΕΕ συζητήσεις;
κ. Γ. Βαληνάκης: Έχουν γίνει ορισμένα πολύ θετικά βήματα στο εσωτερικό της Τουρκίας και υπάρχει καλύτερη ατμόσφαιρα στην εξωτερική της συμπεριφορά. Άλλοι είμαστε ικανοποιημένοι περισσότερο κι άλλοι λιγότερο. Αυτό που έχει σημασία είναι να συνειδητοποιήσουμε ότι είμαστε στην αρχή μιας πολυετούς διαδικασίας. Υπάρχει ακόμη αρκετός δρόμος για να διανυθεί. Η χώρα μας θέλει να διανυθεί αυτός ο δρόμος και υποστηρίζει τις προσπάθειες της Τουρκίας να προσεγγίσει το πολιτικό, κοινωνικό και συνταγματικό κεκτημένο της ΕΕ. Ελπίζουμε πως μέχρι την έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, τον επόμενο Οκτώβριο, η Τουρκία θα έχει κάνει ορισμένα απαραίτητα και σημαντικά βήματα ακόμη.
Δημοσιογράφος: Ποιες απ’ τις προϋποθέσεις που θέτει η Ελλάδα θα έχουν ικανοποιηθεί μέχρι τέλος Δεκεμβρίου;
κ. Γ. Βαληνάκης: Τα κριτήρια της Κοπεγχάγης στον πολιτικό και οικονομικό τομέα είναι γνωστά και παρακολουθούνται από όλους. Για πρώτη φορά υπάρχει στην Τουρκία η βούληση να γίνουν ουσιαστικά βήματα. Βέβαια, η βούληση αν και είναι σημαντική δεν αρκεί εάν μείνει χωρίς συνέχεια. Τα ορόσημα είναι απαραίτητα, αλλά η συνέχεια είναι ακόμη πιο σημαντική. Μ’ αυτό εννοώ πως κι εδώ και στην Τουρκία, ο Δεκέμβριος δεν είναι το ραντεβού όπου κρίνονται όλα. Είναι το πρώτο ραντεβού μιας νέας και μακροχρόνιας σχέσης. Σήμερα της δίνεται η ευκαιρία να επιταχύνει τις μεταρρυθμίσεις και να συμβάλεις την σταθερότητα και στην ειρήνη στην περιοχή μας. Έτσι η Ευρωπαϊκή προοπτική γίνεται καταλύτης για ένα καλύτερο μέλλον για όλους. Για να αλλάξει η γειτονιά μας. Αυτή την πορεία θα κρίνουμε.
Δημοσιογράφος: Όλες οι Ελληνικές κυβερνήσεις μέχρι σήμερα περιόριζαν σε συγκεκριμένα προβλήματα τις ελληνοτουρκικές διαφορές. Δεδομένου ότι, πρώτον, η σημερινή κυβέρνηση υποστηρίζει την ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ και δεύτερον, επιδιώκει την εξομάλυνση των ελληνοτουρκικών διαφορών σε μια οριστική βάση, έχει γίνει κάποια αναπροσαρμογή στην Ελληνική εξωτερική πολιτική όσον αφορά στην Τουρκία;
κ. Γ. Βαληνάκης: Η ευρωπαϊκή προοπτική για τη Νοτιοανατολική Ευρώπη, δηλαδή η ιδέα του ν’ αλλάξουμε τη γειτονιά μας προς το καλύτερο, ασκεί σήμερα μια μαγνητική έλξη στην ευρύτερη περιοχή. Αυτός ήταν και είναι ο ελληνικός στόχος. Αποτελεί την σταθερή πολιτική μας εδώ και πολλά χρόνια που αρχίζουμε να εφαρμόζουμε τώρα. Είναι ένας στόχος που θα φέρει ασφάλεια και συνεργασία στις σχέσεις μας με όλους τους γείτονες. Αλλά ίσως απαιτείται ακόμη αγώνας και προσπάθεια για να γίνει αυτή η πολιτική, συνείδηση για όλους.
Δημοσιογράφος: Σχετικά με το Ευρωσύνταγμα, υπάρχει όντως πρόβλεψη που κατοχυρώνει τις χώρες-μέλη από έξωθεν απειλή; Και η απειλή αυτή, κύριε Υπουργέ, έχει γενικότερη έννοια ή περιορίζεται σε τρομοκρατικές επιθέσεις;
κ. Γ. Βαληνάκης: Προβλέπονται και τα δύο. Καθιερώνεται ρήτρα αλληλεγγύης για τρομοκρατικές επιθέσεις ή φυσικές καταστροφές. Αλλά ακόμη πιο σημαντική είναι η καθιέρωση ρήτρας αμοιβαίας συνδρομής. Όταν ένα κράτος της Ένωσης δέχεται εξωτερική επίθεση τα άλλα κράτη-μέλη πρέπει να το βοηθήσουν. Πολλά χρόνια προσπαθήσαμε να πετύχουμε μια τέτοια ρύθμιση, και θα ήταν καλύτερη αν δεν είχαν γίνει ατυχείς χειρισμοί τα τελευταία χρόνια με τον ευρωστρατό. Η στρατιωτική συνεργασία παρά τις ατέλειες της δημιουργεί μια ξεκάθαρη δυναμική, για πρώτη φορά στην ιστορία, ώστε να προχωρήσουν όσες χώρες θέλουν σε στενότερη αμυντική συνεργασία. Όπως συνέβη δηλαδή με το Σένγκεν ή το ευρώ. Σ’ αυτή την διαδικασία, η κυβέρνηση έχει ήδη δηλώσει την πρόθεσή της ν’ ανήκουμε στους πρωτοπόρους.
Δημοσιογράφος: Εκτιμάται πως θα γίνει αποδεκτή η πρόταση Σημίτη να συσταθεί επιτροπή προσωπικοτήτων από ευρωπαϊκές χώρες, η οποία θα συντονίσει τις προσπάθειες για το Ευρωσύνταγμα;
κ. Γ. Βαληνάκης: Επιδίωξη όλων μας είναι να προχωρήσουμε μπροστά μ’ αυτό το κείμενο, την συνταγματική Συνθήκη δηλαδή και να προχωρήσουν ομαλά οι επικυρώσεις από τα κράτη-μέλη. Πρέπει να εξηγήσουμε τη σημασία της Ευρώπης σε όλους τους πολίτες της και για την καθημερινή ζωή τους που τόσο πολύ την επηρεάζουν πια οι ευρωπαϊκές αποφάσεις. Στον βαθμό στον οποίο μια τέτοια επιτροπή μπορεί με δημόσιες ομιλίες και παρεμβάσεις να διευκολύνει αυτή την διαδικασία, εμείς φυσικά την υποστηρίζουμε.
Δημοσιογράφος: Ποιες εκτιμάτε ότι είναι οι πιθανότητες ν’ αναλάβει ο Κώστας Σημίτης την θέση του Προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου;
κ. Γ. Βαληνάκης: Είμαστε σίγουρα πολύ μακριά από μια τέτοια συζήτηση. Το Σύνταγμα πρέπει να επικυρωθεί από τα κράτη μέλη κι αυτό θ’ απαιτήσει αρκετό χρόνο, τουλάχιστον δυόμισι χρόνια. Και γνωρίζετε ασφαλώς πως σ’ ένα τέτοιο διάστημα, τα πάντα γίνονται. Είναι θετικό που γίνεται αυτή η συζήτηση αλλά ελπίζω βέβαια να επεκταθεί και σε άλλες πρόνοιες του ευρωπαϊκού Συντάγματος. Στο τι σημαίνει για τους Έλληνες πολίτες. Ποιες ευκαιρίες διανοίγει για την χώρα μας στο μέλλον. Τα πρόσωπα ασφαλώς είναι σημαντικά. Κι είναι πολύ σημαντικό να έχουμε Έλληνες υποψηφίους για κορυφαίες ευρωπαϊκές θέσεις. Σε κάθε περίπτωση όμως αυτό που είναι κρίσιμο αυτή τη στιγμή είναι να δούμε πώς μπορούμε να πάμε την Ευρώπη μπροστά. Και πώς μπορούμε εμείς, ο καθένας από εμάς, να φτιάξουμε μια ισχυρότερη κοινωνία κι οικονομία, ώστε να διεκδικήσουμε περισσότερα στην Ευρώπη που θέλουμε.