Κυρία Πρόεδρε,
Θα ήθελα να σας συγχαρώ για τη διοργάνωση της σημερινής συζήτησης, πάνω σε ένα θέμα ιδιαίτερα σημαντικό και επίκαιρο. Σας ευχαριστώ, επίσης, για το χρήσιμο σχετικό κείμενο εργασίας. Η Ελλάδα συντάσσεται με την τοποθέτηση του εκπροσώπου του Ηνωμένου Βασιλείου, που έγινε εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Κυρία Πρόεδρε,
Η πρόληψη των βίαιων συγκρούσεων βρίσκεται στο επίκεντρο της εντολής των Ηνωμένων Εθνών "να σώσει τις επερχόμενες γενεές από τη μάστιγα του πολέμου". Τα τελευταία χρόνια έχουν καταβληθεί πολλές προσπάθειες για να βελτιωθεί η αποτελεσματικότητα του Οργανισμού στον τομέα αυτό, ώστε από την πολιτική της "αντίδρασης στις συγκρούσεις" να περάσουμε σε αυτή της "πρόληψης των συγκρούσεων".
Η έκθεση του Γενικού Γραμματέα το 2001, με τίτλο "η πρόληψη των ένοπλων συγκρούσεων" αναβαθμίζει την πρόληψη των συγκρούσεων στην ημερήσια διάταξη των Ηνωμένων Εθνών και αναδεικνύει τη σημασία της στην εδραίωση της διαρκούς ειρήνης και ασφάλειας. Η ίδια έκθεση, καθώς και η Απόφαση 1366 του Συμβουλίου Ασφαλείας, αναγνωρίζουν σαφώς τον σημαντικό υποβοηθητικό ρόλο που διαδραματίζουν οι Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις και η Κοινωνία των Πολιτών, στις εθνικές προσπάθειες των κρατών για την πρόληψη των συγκρούσεων.
Ταυτόχρονα, γινόμαστε μάρτυρες μιας διαρκώς αυξανόμενης δραστηριοποίησης του Συμβουλίου Ασφαλείας στον τομέα της πρόληψης των συγκρούσεων και μιας στενής συνεργασίας του με την Κοινωνία των Πολιτών. Αυτό είναι εμφανές στις διάφορες αναγνωριστικές αποστολές, καθώς και στις αποστολές μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης του Συμβουλίου Ασφαλείας, σε περιοχές που αποτελούν εν δυνάμει εστίες νέων συγκρούσεων. Το Συμβούλιο Ασφαλείας, επίσης, λαμβάνει και εξετάζει έναν σημαντικό αριθμό εκθέσεων για καταστάσεις που θέτουν σε κίνδυνο την πολιτική σταθερότητα και ευημερία των κρατών και οι οποίες εμπεριέχουν και πληροφορίες από Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις.
Παράλληλα, διεξάγονται σημαντικές Διασκέψεις, όπως η πρόσφατη (Ιούλιος 2005) πρώτη Παγκόσμια Διάσκεψη για το Ρόλο της Κοινωνίας των Πολιτών στην πρόληψη των ένοπλων συγκρούσεων και στην οικοδόμηση της ειρήνης. Οι προτάσεις της εν λόγω Διάσκεψης θα μπορούσαν να δώσουν σημαντική ώθηση στη διαδικασία.
Κυρία Πρόεδρε,
Η πρόληψη των συγκρούσεων αποτελεί ένα δύσκολο και περίπλοκο εγχείρημα, που απαιτεί τη συμμετοχή πολλών δρώντων. Σήμερα το καθήκον για την πρόληψη των συγκρούσεων δεν βαρύνει μόνο τις εθνικές κυβερνήσεις και τα Ηνωμένα Έθνη, αλλά και την Κοινωνία των Πολιτών, όπως είναι οι ΜΚΟ, ο ιδιωτικός τομέας και οι αναπτυξιακοί οργανισμοί.
Έχει γίνει αντιληπτό ότι οι περισσότερες σύγχρονες εμφύλιες συγκρούσεις οφείλονται κυρίως στην αδυναμία διακυβέρνησης, στην απουσία δημοκρατικών θεσμών, στις μαζικές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, στην απουσία κοινωνικο-οικονομικής ανάπτυξης, στις συστηματικές εθνοτικές διακρίσεις, στις ιστορικές παραμέτρους της σύγκρουσης και στο περιφερειακό της πλαίσιο.
Κατά την άποψη μας, η Κοινωνία των Πολιτών μπορεί να διαδραματίσει ζωτικό ρόλο στην πρόληψη των συγκρούσεων μέσα από την ανεξάρτητη ανάλυση όλων των δεδομένων μιας συγκεκριμένης κατάστασης, την αντιμετώπιση των γενεσιουργών αιτιών των συγκρούσεων στα πρώτα στάδια εκδήλωσής τους, την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των λαών για τη φρίκη του πολέμου, και την αφύπνιση του κοινού για τα θέματα αυτά, ώστε να υπάρξει πολιτική βούληση και δράση.
Τόσο οι διεθνείς όσο και οι εθνικές ΜΚΟ, χάρη στην ευελιξία τους, την εμβέλεια και την αφοσίωσή τους, μπορούν να ανταποκριθούν ταχύτατα στα πρώτα σημάδια εντάσεων που ενδέχεται να κλιμακωθούν σε βίαιες συγκρούσεις. Οι ΜΚΟ μπορούν να προσφέρουν ένα βήμα διαρκούς διαλόγου και να αποτελέσουν ένα εργαλείο για δράση, που θα διασφαλίσει μεγαλύτερη ανταπόκριση και υπευθυνότητα.
Η Κοινωνία των Πολιτών και οι ΜΚΟ δρουν συμπληρωματικά προς τις προσπάθειες των Ηνωμένων Εθνών στον τομέα της πρόληψης των συγκρούσεων και της οικοδόμησης της ειρήνης. Πράγματι, σε πολλές από τις σύγχρονες πολυδιάστατες ειρηνευτικές επιχειρήσεις, τα στρατιωτικά και μη στρατιωτικά μέσα αλληλο-ενισχύονται και παίζουν ένα σημαντικό ρόλο στην προώθηση της διαρκούς ειρήνης και ανάπτυξης (π.χ. Κόσοβο, Ανατολικό Τιμόρ, Αφγανιστάν, Μπουρούντι, Λαϊκή Δημοκρατία Κονγκό, Σουδάν). Στην περίοδο μετά το τέλος των συγκρούσεων, η Κοινωνία των Πολιτών εμπλέκεται σε μια σειρά δραστηριοτήτων, όπως η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του κράτους δικαίου, η ενίσχυση του εκδημοκρατισμού, η εδραίωση της ειρήνης και της συμφιλίωσης, ο αφοπλισμός και η επανένταξη των πρώην αντιμαχόμενων μερών στον κοινωνικό ιστό, καθώς και η επιμόρφωσή τους, η εκπαίδευση και η έρευνα.
Η Κοινωνία των Πολιτών μπορεί να παρέχει σημαντική βοήθεια στις πρωτοβουλίες επίλυσης διαφορών. Ισχυροί τοπικοί θεσμοί και εμπλεκόμενοι παράγοντες μπορούν καλύτερα να γεφυρώσουν τις διαφορές μεταξύ των αντιμαχόμενων πλευρών και να επιλύσουν μια τοπική διένεξη, καθότι διαθέτουν καλή γνώση της διένεξης και των βαθύτερων αιτιών της. Τα Ηνωμένα Έθνη έχουν πρόσφατα εκπονήσει πολλά προγράμματα για να ενισχύσουν τη συνεργασία με τις ΜΚΟ στον τομέα της ειρήνης και της ασφάλειας, καθώς και της επίλυσης των συγκρούσεων.
Παρόλο που η Κοινωνία των Πολιτών και οι ΜΚΟ μπορούν να διαδραματίσουν ζωτικό ρόλο στη δημοκρατική διαδικασία και στην εδραίωση της διαρκούς ειρήνης και ασφάλειας, η δυνατότητά τους να το πράξουν, και ιδιαίτερα αυτή των τοπικών παραγόντων είναι περιορισμένη. Κατά την άποψή μας, η δυνατότητα αυτή πρέπει να ενισχυθεί και να αναπτυχθεί περαιτέρω. Στο πλαίσιο αυτό, απαιτείται στενότερος και καλύτερος συντονισμός και συνεργασία με τα Ηνωμένα Έθνη και με τους περιφερειακούς και υπο-περιφερειακούς οργανισμούς.
Τα Ηνωμένα Έθνη οφείλουν, επίσης, να ενσωματώσουν τις απόψεις και αντιλήψεις των σημαντικών αυτών παραγόντων, στην χάραξη της πολιτικής τους στον τομέα της πρόληψης των συγκρούσεων. Το Συμβούλιο Ασφαλείας, ειδικότερα, πρέπει να είναι ενήμερο των απόψεων αυτών μέσω των τακτικών εκθέσεων που λαμβάνει για πιθανές εστίες κρίσεως. Το Συμβούλιο πρέπει, επίσης, να λαμβάνει υπόψη τις απόψεις των τοπικών παραγόντων της Κοινωνίας των Πολιτών, όταν επισκέπτεται τις περιοχές των πιθανών κρίσεων.
Κυρία Πρόεδρε,
Οι συναντήσεις τύπου "Arria" αποτελούν ιδιαίτερα χρήσιμο εργαλείο, διότι παρέχουν στο Συμβούλιο Ασφαλείας τη δυνατότητα να έχει πρόσβαση σε ανεξάρτητες πληροφορίες για καταστάσεις που δύνανται να αποσταθεροποιήσουν μία χώρα. Οι συναντήσεις αυτές συμβάλλουν στην ευαισθητοποίηση της γνώμης των μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας, σχετικά με την ανάγκη ανάληψης δράσεων για την πρόληψη μελλοντικών συγκρούσεων.
Κυρία Πρόεδρε,
Συμπερασματικά, θα ήθελα να υπογραμμίσω την πλήρη υποστήριξη της χώρας μου σε όλες τις δραστηριότητες του ΟΗΕ στον τομέα της πρόληψης των συγκρούσεων.
Πιστεύουμε, ωστόσο, ότι οι μελλοντικές στρατηγικές των Η.Ε. στον τομέα αυτό, θα πρέπει να αποσκοπούν στην εμπλοκή- κυρίως- των τοπικών δρώντων και στην ενίσχυση της δυνατότητάς τους να προλαμβάνουν και να επιλύουν τοπικές συγκρούσεις. Η διαρκής ειρήνη μπορεί να εδραιωθεί μόνον εφόσον οι ανάγκες των λαών ικανοποιηθούν επαρκώς και οι απόψεις και η φωνή τους ακουστούν.
Ευχαριστώ κυρία Πρόεδρε.
