Αθήνα, 21 Φεβρουαρίου 2008
Ο Υφυπουργός Εξωτερικών κ. Γιάννης Βαληνάκης σε ομιλία σε οικονομικό φόρουμ με Θέμα «Η Ευρωπαϊκή Ένωση απέναντι στη Μεσόγειο» είπε μεταξύ άλλων
[..] Η πρόταση για τη δημιουργία μιας Ένωσης για τη Μεσόγειο, την οποία η χώρα μας υποστηρίζει, έρχεται να αποτελέσει έναν ακόμη κρίκο στην αλυσίδα του έντονου ενδιαφέροντος που σταθερά επιδεικνύει η ΕΕ και τα κράτη-μέλη της τα τελευταία 15 χρόνια (τουλάχιστον). Έναν κρίκο διαφορετικό αλλά και απολύτως συμπληρωματικό άλλων εν εξελίξει ευρωπαϊκών πρωτοβουλιών.
Είναι αλήθεια ότι η ΕΕ είχε, από νωρίς, αναγνωρίσει την ανάγκη προσέγγισης με τις χώρες της Μεσογείου, αρχικά με κριτήρια καθαρά οικονομικά, μέσω των Συμφωνιών Συνεργασίας της δεκαετίας του ’70 και εν συνεχεία, μέσω της χάραξης συνολικής στρατηγικής για τη Μεσόγειο και της ανάπτυξης περισσότερο στοχευμένων πολιτικών, τόσο σε διμερές όσο και σε πολυμερές επίπεδο.
Η Διακήρυξη της Βαρκελώνης τον Νοέμβριο του 1995 έδωσε νέα πνοή στις Ευρω-Μεσογειακές σχέσεις καθώς δημιουργήσε ένα πολυμερές θεσμικό και πολιτικό πλαίσιο με τέσσερις κύριους άξονες: τον πολιτικό, τον οικονομικό, τον πολιτιστικό και τον κοινωνικό. [..]
Πέμπτη 21 Φεβρουαρίου 2008
Κυρίες και κύριοι,
Θα ήθελα, με τη σειρά μου να σας καλωσορίσω στη σημερινή συνάντηση, που στόχο έχει την ενημέρωση του ιδιωτικού αλλά και δημόσιου τομέα για την Ένωση για τη Μεσόγειο και την κινητοποίησή τους, ώστε να παρουσιαστούν συγκεκριμένες προτάσεις και να διαμορφωθούν προγράμματα, που θα μεγιστοποιήσουν τα οφέλη οικονομικής ανάπτυξης για τη χώρα μας και για τις χώρες της Μεσογείου.
Το Υπουργείο Εξωτερικών έχει ήδη αναλάβει την πρωτοβουλία προς την κατεύθυνση αυτή. Έχουμε ήδη έρθει σε επαφή με τα παραγωγικά Υπουργεία και τον ευρύτερο δημόσιο τομέα, προκειμένου να προετοιμαστούν συγκεκριμένες προτάσεις ώστε να είμαστε σε θέση να τις υποβάλουμε προς έγκριση στη Σύνοδο Κορυφής που αναμένεται να γίνει στις 13 και 14 Ιουλίου στο Παρίσι. Είναι πιστεύω σαφές ότι ο ιδιωτικός τομέας με τη δυναμική που τον διακρίνει, πρέπει και μπορεί να αποτελέσει την κινητήρια δύναμη και την αιχμή του δόρατος μιας ελληνικής οικονομικής και επιχειρηματικής προσπάθειας για να διεκδικήσουμε το μερίδιο ανάπτυξης που μας αναλογεί σε μια περιοχή με σημαντικές προοπτικές. Σε αυτό το πλαίσιο, ενθαρρύνουμε τη σύμπραξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, διότι πιστεύουμε ότι, με τον τρόπο αυτό θα αποκομίσουμε το μεγαλύτερο δυνατό όφελος από το νέο αυτό σχήμα συνεργασίας.
Η πρόταση για τη δημιουργία μιας Ένωσης για τη Μεσόγειο, την οποία η χώρα μας υποστηρίζει, έρχεται να αποτελέσει έναν ακόμη κρίκο στην αλυσίδα του έντονου ενδιαφέροντος που σταθερά επιδεικνύει η ΕΕ και τα κράτη-μέλη της τα τελευταία 15 χρόνια (τουλάχιστον). Έναν κρίκο διαφορετικό αλλά και απολύτως συμπληρωματικό άλλων εν εξελίξει ευρωπαϊκών πρωτοβουλιών.
Είναι αλήθεια ότι η ΕΕ είχε, από νωρίς, αναγνωρίσει την ανάγκη προσέγγισης με τις χώρες της Μεσογείου, αρχικά με κριτήρια καθαρά οικονομικά, μέσω των Συμφωνιών Συνεργασίας της δεκαετίας του ’70 και εν συνεχεία, μέσω της χάραξης συνολικής στρατηγικής για τη Μεσόγειο και της ανάπτυξης περισσότερο στοχευμένων πολιτικών, τόσο σε διμερές όσο και σε πολυμερές επίπεδο.
Η Διακήρυξη της Βαρκελώνης τον Νοέμβριο του 1995 έδωσε νέα πνοή στις Ευρω-Μεσογειακές σχέσεις καθώς δημιουργήσε ένα πολυμερές θεσμικό και πολιτικό πλαίσιο με τέσσερις κύριους άξονες: τον πολιτικό, τον οικονομικό, τον πολιτιστικό και τον κοινωνικό.
Ως προς την οικονομική διάσταση, ειδικότερα, προβλέπεται η δημιουργία μιας Ζώνης Ελευθέρων Συναλλαγών μέχρι το έτος 2010. Στόχος αρκετά φιλόδοξος αλλά, ταυτόχρονα, ικανός να δημιουργήσει νέες προοπτικές οικονομικής συνεργασίας στο χώρο της Μεσογείου. Είναι πάντως αλήθεια ότι, η πρόοδος που έχει συντελεστεί δεν ανταποκρίνεται στις αρχικές προσδοκίες.
Σημειώνω, σε αυτό το σημείο ότι, ρόλο κλειδί στην οικονομική Ευρω-μεσογειακή συνεργασία έχει παίξει το FEMIP (Facility for Euro-Mediterranean Investment and Partnership), το οποίο ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 2002, αποσκοπώντας στη βελτίωση του επενδυτικού κλίματος με την ενίσχυση της συμμετοχής του ιδιωτικού τομέα. Για την περίοδο 2002 – 2006, το FEMIP χρηματοδότησε προγράμματα αξίας 6 δις ΕΥΡΩ.
Συμπληρωματικά στη Διαδικασία της Βαρκελώνης, η ΕΕ ανέπτυξε, μετά το 2004 και την Ευρωπαϊκή Πολιτική Γειτονίας, μια πολιτική η οποία αποσκοπεί στην εγκαθίδρυση σχέσεων καλής γειτονίας με το σύνολο των γειτονικών στην ΕΕ χωρών: ανατολικών και νοτίων. Η Ευρωπαϊκή Πολιτική Γειτονίας υλοποιείται όμως διμερώς, δηλαδή, μέσω της σύναψης μεταξύ ΕΕ και κάθε Μεσογειακής χώρας ξεχωριστά, Σχεδίων Δράσης τα οποία χρηματοδοτούνται μέσω του ΕΝΡΙ (European Neighbourhood and Partnership Instrument) ενώ είναι υπό διαμόρφωση και δύο άλλα χρηματοδοτικά προγράμματα το NIF (Neighbourhood Investment Facility) και το Governance Facility.
Πέρα από τις θεσμοθετημένες αυτές πολιτικές της ΕΕ στο χώρο της Μεσογείου, υπάρχουν και άλλα σχήματα, όπως: το Μεσογειακό Forum και την Ομάδα της Ελιάς, δηλαδή των Μεσογειακών Κρατών Μελών της ΕΕ, η οποία είναι και αποτέλεσμα ελληνικής πρωτοβουλίας.
Κυρίες και Κύριοι,
Δεκατρία χρόνια μετά τη Διακήρυξη της Βαρκελώνης και τέσσερα από την έναρξη της ΕΠΓ, τα αποτελέσματα αυτών των πρωτοβουλιών θα μπορούσαν να αποτιμηθούν, ως καταρχήν θετικά. Βέβαια, πολιτικές αντιθέσεις, αλλά και η απουσία ευελιξίας των σχημάτων αυτών οδήγησαν συχνά σε ακαμψίες. Εντούτοις, όλοι πιστεύουμε ότι τα περιθώρια περαιτέρω συνεργασίας είναι πολύ μεγάλα.
Αν και πάγια ελληνική θέση είναι ότι η Διαδικασία της Βαρκελώνης θα πρέπει να παραμείνει στον πυρήνα της Ευρωμεσογειακής Σχέσης, η δημιουργία νέων σχημάτων, που θα δρουν συμπληρωματικά προς αυτή και θα προσφέρουν προστιθέμενη αξία στην ευρω-μεσογειακή συνεργασία, όπως είναι η υπό ίδρυση Ένωση για τη Μεσόγειο, δεν μπορεί παρά να είναι ευπρόσδεκτη.
Το συγκριτικό πλεονέκτημα, που διαθέτει η Ένωση για τη Μεσόγειο είναι η ουσιαστική αντιμετώπιση πρακτικών προβλημάτων και η επίτευξη οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης μέσω της υλοποίησης συγκεκριμένων προγραμμάτων με την εμπλοκή του ιδιωτικού τομέα (project oriented). Προστιθέμενη αξία της Ένωσης για τη Μεσόγειο αποτελεί η δυνατότητα προώθησης μικρών ευέλικτων σχημάτων συνεργασίας μεταξύ των χωρών που το επιθυμούν.
Ως προς το περιεχόμενο, τώρα, της γαλλικής πρότασης, θα ήθελα να επισημάνω ότι:
Α) Η Ένωση για τη Μεσόγειο δεν θα αποτελέσει νέο «οργανισμό», δεν θα δρα ανταγωνιστικά προς τις ήδη υπάρχουσες δομές συνεργασίας, δεν θα αποτελέσει υποκατάστατο της ΕΕ, αλλά φιλοδοξεί να προσδώσει μια διαφορετική διάσταση στον Ευρω-Μεσογειακό διάλογο, βασισμένη στην πραγματοποίηση συγκεκριμένων προγραμμάτων, εφόσον θα αποτελέσει «Ένωση Προγραμμάτων» (Union des Projets) και δεν θα ασχολείται με τα πολιτικά θέματα της περιοχής.
Β) Ενδεικτικά οι τομείς συνεργασίας προτείνεται να περιλαμβάνουν την Βιώσιμη ανάπτυξη, την Ενέργεια, τις Μεταφορές, την Συνεργασία μεταξύ Πανεπιστημίων, την Έρευνα, τον Πολιτισμό, την Γεωργία, τις Υποδομές, Καινοτόμες χρηματοοικονομικές μεθόδους, την Επαγγελματική κατάρτιση, την Οικονομική συνεργασία, την Μετανάστευση, την Δικαιοσύνη και την Πολιτική προστασία.
Γ) Στην Ένωση για τη Μεσόγειο θα συμμετάσχουν όλα τα παράκτια κράτη της Μεσογείου, επιπλέον δε οι Πορτογαλία, Μαυριτανία και Ιορδανία. Η Ευρ. Επιτροπή αναμένεται να συμμετάσχει ως μέλος σε πολιτικό επίπεδο και σε κάθε πρόγραμμα, κυρίως, λόγω της ανάγκης να υποστηριχθεί χρηματοδοτικά το όλο εγχείρημα. Ως συνεργαζόμενοι ή παρατηρητές, θα μπορούν να συμμετέχουν όλα τα ενδιαφερόμενα κράτη-μέλη της ΕΕ, (και αυτά που δεν έχουν ακτές στη Μεσόγειο), καθώς και η Αφρικανική Ένωση, το Συμβούλιο του Κόλπου και η Ένωση του Αραβικού Μαγκρέμπ.
Δ) Θεσμικά ετησίως θα λαμβάνει χώρα μία Σύνοδος Κορυφής, η προεδρία της οποίας θα ασκείται εκ περιτροπής από τις χώρες του Βορρά και του Νότου της Μεσογείου. Η όλη αρχιτεκτονική της Ένωσης για τη Μεσόγειο θα βασίζεται σε σειρά «προγραμμάτων» (projets) με βάση την αρχή της «μεταβλητής γεωμετρίας». Δηλαδή, τα προγράμματα αυτά θα εγκρίνονται από την ετήσια Σύνοδο Κορυφής και θα παρακολουθούνται από ad hoc Γραμματεία, η οποία θα συστήνεται για κάθε πρόγραμμα, εφόσον τούτο απαιτείται.
Ε) Η χρηματοδότηση θα διαφέρει ανά πρόγραμμα και ανάλογα με το είδος του προγράμματος και την επιλεξιμότητά του στις χρηματοδοτήσεις της Ε. Επιτροπής. Η Ευρ. Επιτροπή αναμένεται να λειτουργήσει, επίσης, επικουρικά και για τη μεταφορά της τεχνογνωσίας της.
Συνολικά, η χρηματοδότηση του όλου εγχειρήματος θα διασφαλισθεί από τις υπάρχουσες Ευρωπαϊκές πηγές (ΕΠΓ–ENPI, το υπό διαμόρφωση Neighbourhood Investment Facility, Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, Παγκόσμια Τράπεζα, Αφρικανική Τράπεζα Ανάπτυξης, κ.λ.π.) και τον ιδιωτικό τομέα.
Κυρίες και Κύριοι,
Όπως τόνισε και η κα Υπουργός στον χαιρετισμό της, η χώρα μας αποδίδει ιδιαίτερη σημασία στη νέα αυτή μορφή οικονομικής συνεργασίας στην περιοχή της Μεσογείου. Επιθυμούμε να είμαστε όχι απλώς παρόντες αλλά μεταξύ των πρωταγωνιστών. Όπως η ΝΑ Ευρώπη, έτσι και η Μεσόγειος αποτελεί για την Κυβέρνηση μας προτεραιότητα και ταυτόχρονα φυσικό χώρο δράσης για την ελληνική επιχειρηματικότητα. Είμαστε μια χωρά νησιωτική που, η θάλασσα (η Μεσόγειος) πρέπει να την ενώνει και να αποτελέσει ξανά ένα πεδίο δόξης λαμπρό για την ελληνική επιχειρηματικότητα. Οφείλουμε να συμβάλουμε ενεργά με τον σχεδιασμό και την υποβολή συγκεκριμένων προγραμμάτων τα οποία θα ενισχύσουν την παρουσία της χώρας μας στην ευρύτερη περιοχή, θα δομήσουν σταθερές σχέσεις συνεργασίας και θα δημιουργήσουν νέες αναπτυξιακές ευκαιρίες σε τομείς κρίσιμους για την εθνική μας οικονομία.
Είμαστε όλοι εδώ για να αξιοποιηθούν υπεύθυνα αυτές οι ευκαιρίες. Είμαστε εδώ για να σχεδιάσουμε και να αναλάβουμε πρωτοβουλίες και να συντονίσουμε τα βήματά μας στους κοινούς δρόμους που ανοίγονται μπροστά μας.
Οι θαλάσσιες μεταφορές -ειδικότερα μάλιστα και οι ακτοπλοϊκές συνδέσεις στην ανατολική Μεσόγειο από τις οποίες μπορούν να επωφεληθούν τα νησιά μας- ο τουρισμός, οι ενεργειακές υποδομές, οι τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών, η βιομηχανική παραγωγή, το εμπόριο, η εκπαίδευση και ο πολιτισμός προσφέρουν σοβαρά περιθώρια ανάπτυξης καθώς η Ελλάδα κατοχυρώνει τον ρόλο της στην ευρύτερη περιοχή ως κόμβος συνδυασμένων μεταφορών, διαμετακομιστικού εμπορίου, ενεργειακών διασυνδέσεων, τουριστικών και πολιτιστικών συνεργασιών.
Κάθε υπεύθυνη προσπάθεια αξίζει και τελικά ανταμείβεται. Γι’ αυτό έχουμε τη βεβαιότητα πως οι ελληνικές επιχειρήσεις θα ανταποκριθούν δυναμικά, με φαντασία, επινοητικότητα και ευελιξία. Για την Ελλάδα η σημασία της Ένωσης αυτής, έγκειται ακριβώς στη δραστηριοποίηση του ιδιωτικού τομέα σε χώρες, όπου η παρουσία μας δεν είναι ακόμη όσο δυναμική θα μπορούσε να είναι. Πιστεύω λοιπόν πως με δημιουργικό πνεύμα και συστηματική δουλειά, η Μεσόγειος μπορεί να αποτελέσει ένα ευρύχωρο πεδίο επιτυχιών για την ελληνική εξωστρέφεια. Η θετική εμπειρία των Βαλκανίων μπορεί να αποτελέσει οδηγό. Για το λόγο αυτό, προσδοκούμε στη θετική σας ανταπόκριση και στην ενεργό συμβολή σας στο νέο αυτό εγχείρημα.
Σας ευχαριστώ
