Κυριακή, 2 Ιανουαρίου 2005
Δημοσιογράφος: Υπάρχουν, κατά τη γνώμη σας, προϋποθέσεις επανανεργοποίησης του γ.γ του ΟΗΕ στο Κυπριακό; Έχουν γίνει μήπως κάποιες διερευνητικές βολιδοσκοπήσεις σε Αθήνα και Λευκωσία; Υπάρχουν ορατές ενδείξεις εμπλοκής και της Ευρωπαϊκής Ένωσης;
κ. Γιάννης Βαληνάκης: Η επίλυση του Κυπριακού παραμένει για μας όλους βασική προτεραιότητα. Είχαμε πει ότι θα πρέπει να περάσει μία περίοδος περισυλλογής μετά τα δημοψηφίσματα, να καταλαγιάσει ο απόηχός τους, να προβληματιστούμε όλοι για το ποια πρέπει να είναι τα επόμενα βήματα. Είναι λογικό η οποιαδήποτε επανενεργοποίηση του Γ. Γ. του ΟΗΕ στο Κυπριακό να λάβει σοβαρά υπόψη της την εμπειρία της προηγούμενης περιόδου. Πιστεύω πως αυτό είναι απαραίτητο. Και βέβαια πρέπει να ληφθούν υπόψη και τα νέα δεδομένα που δημιούργησε η ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ από την 1η Μαΐου 2004. Εκ των πραγμάτων η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει αποκτήσει πιο ενεργό ρόλο στο θέμα αυτό.
Δημοσιογράφος: Οι Κύπριοι επίσημοι μιλούν συνεχώς για "συμφωνημένη λύση". Πιστεύετε ότι θα πρέπει το θέμα να περιοριστεί σε απευθείας διαπραγματεύσεις Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων?
κ. Γιάννης Βαληνάκης: Εφόσον στόχος όλων μας είναι η λύση του προβλήματος, πρέπει να τρέξει και ο απαραίτητος χρόνος για να φθάσουμε στο επιθυμητό αποτέλεσμα. Επιθυμία όλων μας πρέπει να είναι η ύπαρξη συμφωνίας. Το Σχέδιο Ανάν είχε τα γνωστά αρνητικά στοιχεία και γι’ αυτό προφανώς οι Ελληνοκύπριοι το καταψήφισαν. Η επόμενη προσπάθεια θα πρέπει να απαντά στις ανησυχίες των Ελληνοκυπρίων. Από εκεί και πέρα η διαδικασία αφορά το κοινό, ειρηνικό και ευρωπαϊκό μέλλον συνεργασίας όλων των κατοίκων της Κύπρου. Μία λύση που να διασφαλίζει ότι όλοι οι Κύπριοι πολίτες θα απολαμβάνουν τα αγαθά της συμμετοχής στην ΕΕ, τα ίδια δικαιώματα αλλά και υποχρεώσεις με τους άλλους Ευρωπαίους πολίτες, και μάλιστα γρήγορα, όχι σε δέκα ή δεκαπέντε χρόνια. Ελπίζω αυτό να γίνει κατανοητό και από τους Τουρκοκύπριους, αλλά και από την ‘Αγκυρα, η οποία πλέον (μέσω της πορείας της προς την Ευρωπαϊκή Ένωση) πρέπει να συζητά απ’ ευθείας με την Κυπριακή κυβέρνηση.
Δημοσιογράφος: Ανησυχείτε μήπως η ‘Αγκυρα με διάφορα προσχήματα, δεν φανεί συνεπής στην υποχρέωσή της για ντε φάκτο αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας έως τον
Οκτώβριο του 2005?
κ. Γιάννης Βαληνάκης: Η Τουρκία με την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων, μπαίνει σε μια μακρά διαδικασία επιτηρούμενης προσαρμογής της στα ευρωπαϊκά πρότυπα . Οι μηχανισμοί ελέγχου που προβλέπονται είναι, θα έλεγα, πρωτοφανείς. Και θα είναι και αποτελεσματικοί. Η Τουρκία μπαίνει σε ένα μαραθώνιο εξευρωπαϊσμού. Μία χώρα που μέχρι σήμερα δεν έπαιζε με τους κανόνες του παιχνιδιού όπως τους ξέρουμε στην ΕΕ, αναγκάζεται να τους υιοθετήσει και να τους εφαρμόσει. Στις Βρυξέλλες, η Τουρκία δεσμεύτηκε ότι θα υπογράψει το Πρωτόκολλο για την επέκταση της τελωνειακής ένωσης στα δέκα νέα κράτη-μέλη, άρα και στην Κυπριακή Δημοκρατία, πριν αρχίσουν οι ενταξιακές της διαπραγματεύσεις στις 3 Οκτωβρίου. Αυτήν τη δέσμευση της Τουρκίας, την επανέλαβαν δημόσια ο Προεδρεύων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου κ. Μπαλκενέντε και ο Πρόεδρος της Επιτροπής κ. Μπαρόζο, ο Πρόεδρος της Γαλλίας κ. Σιράκ και άλλοι. Δεν μπορούμε βέβαια, να είμαστε σίγουροι για τις επιλογές της Τουρκίας. Όμως τώρα πλέον τόσο εμείς όσο και η Τουρκία γνωρίζουμε ποιες θα είναι οι συνέπειες των επιλογών αυτών στην ευρωπαϊκή της πορεία.
Δημοσιογράφος: Υπάρχει σχέδιο ενίσχυσης και επιτάχυνσης των ελληνοτουρκικών συνομιλιών για την υφαλοκρηπίδα; Πόσο επικίνδυνη είναι η απουσία σχεδίου
χρονοδιαγράμματος ;
κ. Γιάννης Βαληνάκης: Όσον αφορά στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, στα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 17ης Δεκεμβρίου υπογραμμίζεται η υποχρέωση κατηγορηματικής προσήλωσης της Τουρκίας σε σχέσεις καλής γειτονίας με τους γείτονές της. Είναι πράγματι μια ουσιαστική δέσμευση που αναλαμβάνει η Τουρκία και μέσα σε αυτή τη διατύπωση της ανάπτυξης ομαλών σχέσεων γειτονίας, μπορούν να υπαχθούν πολλά θέματα που μας αφορούν ειδικότερα. Όλοι πρέπει να καταλαβαίνουμε πόσο σημαντική είναι αυτή η διάταξη. Και θα μου επιτρέψετε να διαφωνήσω με την άποψη ότι δεν υπάρχει χρονοδιάγραμμα. Χρονοδιάγραμμα, και μάλιστα συγκεκριμένο, θα προσδιοριστεί για όλα τα θέματα που αναφέρονται στην Έκθεση της Επιτροπής, μέσα από τα κείμενα που θα συμφωνηθούν αναλυτικά τους επόμενους μήνες για τα διαδοχικά βήματα που πρέπει να κάνει η Τουρκία στην ενταξιακή της πορεία. Στην πραγματικότητα, η Τουρκία δεν πήρε μία μόνο ημερομηνία, αλλά πολλές. Για καθεμία απ’ αυτές οι 25 χώρες της ΕΕ έχουν την τελευταία λέξη καθώς οι σχετικές αποφάσεις απαιτούν ομοφωνία. Ειδικά για τα θέματα μας, για πρώτη φορά, υπάρχει ρητή και σαφής πρόβλεψη, ότι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, θα ενημερώνεται διαρκώς για την πορεία των συνομιλιών. Στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο μπορούμε λοιπόν, όποτε θέλουμε, αφού είμαστε κι εμείς μέλος του Συμβουλίου, να θέσουμε το θέμα της υφαλοκρηπίδας για να το συζητήσει. Όποτε θέλουμε εμείς. Δεν μας οδηγεί κάποιος σε ένα χρονοδιάγραμμα που δεν θέλουμε. Εμείς οδηγούμε το χρονοδιάγραμμα εκεί που θέλουμε. Στα θέματα που θέλουμε, με δική μας πρωτοβουλία. Κι αυτό είναι για μας πολύ καλύτερο.
Δημοσιογράφος: Το γεγονός ότι μετά τον Οκτώβριο του 2005 θα απαιτείται η συμφωνία 8 χωρών για να ανακοπεί η ενταξιακή πρόοδος της Τουρκίας δεν μειώνει, αντικειμενικά,
τις παρεμβατικές δυνατότητες της χώρας μας;
κ. Γιάννης Βαληνάκης: Η διακοπή των διαπραγματεύσεων είναι μία από τις σοβαρότερες διαδικασίες ελέγχου της προόδου ή μη της Τουρκίας. Και δεν είναι η μόνη. Τουναντίον, όλο το πλαίσιο των διαπραγματεύσεων προβλέπει διαρκή έλεγχο, γεγονός που επιτρέπει τη μεγιστοποίηση των δυνατοτήτων παρέμβασης. Είναι ένας Μαραθώνιος μετ’ εμποδίων, με συνεχείς φωτεινούς σηματοδότες στους οποίους για να ανάψει κάθε φορά το πράσινο πρέπει να πατήσουν το κουμπί και οι 25 χώρες της ΕΕ. Και επιπλέον οι 25 επιφύλαξαν στον εαυτό τους το δικαίωμα ακόμη και να ακυρώσουν τον επιτυχή τερματισμό ενός αθλητή. Όλα αυτά είναι πρωτόγνωρα. Να σας υπενθυμίσω επίσης, ότι οι διαπραγματεύσεις θα λάβουν χώρα στο πλαίσιο μιας Διακυβερνητικής Διάσκεψης, όπου η λήψη αποφάσεων γίνεται με ομοφωνία. Τόσο για το προσωρινό κλείσιμο όσο και για το άνοιγμα κάθε κεφαλαίου της διαπραγμάτευσης θα απαιτείται ομοφωνία. Πρόκειται δηλαδή για μία διαδικασία όπου σε κάθε βήμα το κάθε κράτος-μέλος θα έχει αποφασιστικό ρόλο. Τώρα, για τη συγκεκριμένη διαδικασία διακοπής της ενταξιακής πορείας, να διευκρινίσω ότι η πρόταση για διακοπή που πρώτη φορά περιελήφθη – και που από μόνη της αποτελεί ισχυρό πολιτικό μήνυμα – μπορεί να προέλθει, είτε με αίτημα του ενός τρίτου των κρατών μελών, είτε και μετά από πρωτοβουλία της ίδιας της Επιτροπής. Η τελική απόφαση λαμβάνεται με ειδική πλειοψηφία. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό, αφού δεν προβλέπεται ομοφωνία, η οποία πιθανότατα θα καθιστούσε αυτήν την πρόβλεψη ανεφάρμοστη στην πράξη. Σε κάθε περίπτωση, η Ελλάδα, η Κύπρος (όπως βέβαια και όλα τα άλλα Κράτη-Μέλη της ΕΕ) θα έχουν πρωτόγνωρες δυνατότητες παρέμβασης στην πορεία της Τουρκίας. Και θα πρέπει κανείς όλα αυτά τα δικαιώματα να τα συγκρίνει και με το που βρισκόταν η Κυπριακή Δημοκρατία πριν από εννέα μήνες.
