Συνέντευξη στην εφημερίδα “ΕΘΝΟΣ της Κυριακής” και στην δημοσιογράφο κα Κατερίνα Μπακογιάννη

ΕτΚ: Η κυβέρνηση αιφνιδιάστηκε από την μονομερή αναγνώριση των Σκοπίων από τις ΗΠΑ;

κ. Γιάννης Βαληνάκης: Η Κυβέρνηση είναι πάντα προετοιμασμένη για όλα τα ενδεχόμενα και στη συγκεκριμένη περίπτωση είχε κάνει και τις σωστές αναλύσεις. Γι’ αυτό και υπήρξε σαφής επιλογή της να εντατικοποιήσει από το περασμένο καλοκαίρι τον διάλογο με τα Σκόπια, τόσο μέσω του Ειδικού Απεσταλμένου του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ του κ. Νίμιτς, με τον οποίο είχαμε δύο συναντήσεις, όσο και απευθείας μεταξύ των Υπουργών Εξωτερικών, του κ. Μολυβιάτη και της κας Μίτρεβα. Παράλληλα και ενόψει μάλιστα των αμερικανικών εκλογών, εγώ ο ίδιος συναντήθηκα στη Νέα Υόρκη και με το Προεδρείο της Παμμακεδονικής Ένωσης. Σας θυμίζω επίσης την έντονη ελληνική αντίδραση στην υπογραφή συμφωνίας μεταξύ ΗΠΑ και Σκοπίων, η οποία έγινε με το συνταγματικό της όνομα. Στην ίδια λογική των κινήσεων μας, ιδιαίτερα σημαντικό ήταν το ότι πετύχαμε να συμπεριληφθεί και να υιοθετηθεί ως θέση της ΕΕ, για πρώτη φορά (στο κείμενο του Συμβουλίου Σταθεροποίησης και Σύνδεσης με την ΠΓΔΜ) η ανάγκη επίτευξης αμοιβαία αποδεκτής λύσης. Όλα αυτά δεν έγιναν απ’ τον Κανέναν. Έγιναν απ’ την ελληνική Κυβέρνηση. Δυστυχώς όμως, δεν απέτρεψαν τις ΗΠΑ από να προβούν σε αυτήν την άκαιρη κι άστοχη ενέργεια.

ΕτΚ: Η αναγνώριση εκ μέρους των ΗΠΑ δυσκολεύει τώρα τον διάλογο στο πλαίσιο του ΟΗΕ;

κ. Γιάννης Βαληνάκης: Έστειλε σίγουρα λάθος μηνύματα. Αλλά η τελική σημασία των μηνυμάτων αυτών εξαρτάται από τους παραλήπτες. Η ευρωπαϊκή προοπτική δίνει πάντα καλύτερα αποτελέσματα από εκείνα που δίνει το πρίσμα των τυφλών και αυτιστικών εθνικιστικών πεισμάτων, το πνεύμα του μονομερούς τακτικισμού, το πνεύμα του «ό,τι πάρω, πήρα». Αυτή η θεώρηση είναι οδηγός για την Ελλάδα και για την Ευρώπη. Και πρέπει να γίνει οδηγός και για εκείνους στα Σκόπια που φιλοδοξούν να πορευθούν προς την ΕΕ. Κανείς μας δεν πρόκειται ν’ αλλάξει γειτονιά. Γι’ αυτό και πρέπει να συνεχίσουμε να εργαζόμαστε για μια κοινά αποδεκτή λύση στο θέμα. Στο πλαίσιο – πάντα – των Ηνωμένων Εθνών και της ευρωπαϊκής προοπτικής των Σκοπίων.

ΕτΚ: Η Ελλάδα θα αναλάβει κάποια άλλη πρωτοβουλία για να βρεθεί σύντομα λύση στο πρόβλημα; Θα βρεθεί σύντομα λύση στο πρόβλημα;

κ. Γιάννης Βαληνάκης: Αυτό εξαρτάται από την βούληση των Σκοπίων να στηρίξουν έμπρακτα τον υπάρχοντα διάλογο, στο πλαίσιο του ΟΗΕ. Πρέπει επίσης να συνεκτιμήσουν πως η Ελλάδα, ως χώρα που περιστοιχίζεται από Κράτη που προσβλέπουν προς την Ευρωπαϊκή Ένωση, έχει τοποθετηθεί κατ’ αρχήν ευνοϊκά στην ευρωπαϊκή προοπτική όλων των γειτονικών της Κρατών. Όλα αυτά σημαίνουν πως οι ουσιώδεις συνθήκες για διαπραγμάτευση και λύση είναι εδώ. Εμείς ενεργοποιήσαμε τις σχετικές διαδικασίες και τώρα απομένει να σταθούν τα Σκόπια στο ύψος των περιστάσεων και να αντιληφθούν τα πραγματικά δεδομένα και τον ευρωπαϊκό τρόπο επίλυσης των ζητημάτων.

ΕτΚ: Μία κοινά αποδεκτή ονομασία και από τις δύο χώρες μπορεί να μην εμπεριέχει την λέξη Μακεδονία;

κ. Γιάννης Βαληνάκης: Μπήκαμε σε ένα νέο διάλογο με αφετηρία τις γνωστές αποφάσεις και θέσεις μας. Στοχεύουμε στην εξεύρεση μιας κοινά αποδεκτής λύσης. Κι ασφαλώς, μία τέτοια κοινά αποδεκτή ονομασία θα προέλθει κατόπιν διαπραγμάτευσης. Είναι μία διαπραγμάτευση που αφορά και τα δύο μέρη. Δεν αφορά μόνο εμάς.

ΕτΚ: Σε ποια περίπτωση θα πρέπει να συγκληθεί το Συμβούλιο Πολιτικών Αρχηγών;

κ. Γιάννης Βαληνάκης: Ξέρετε όταν ξεκινά μια κρίσιμη μάχη, δεν ανοίγεις διάλογο για την σημαία σου. Αν όμως υπάρξει μια σοβαρή εξέλιξη στη διαπραγμάτευση, τότε ασφαλώς θα πρέπει να ενημερωθούν οι πολίτες και τα Κόμματα. Όμως δεν είμαστε εκεί ακόμα. Το βέβαιο είναι πως αυτή η Κυβέρνηση ξέρει καλά τι κάνει και κινείται με υπευθυνότητα απέναντι στους θεσμούς. Και αποδεικνύει συνεχώς τη διάθεσή της να υπάρχει ουσιαστική ενημέρωση και συναίνεση στα σοβαρά ζητήματα εξωτερικής πολιτικής.

ΕτΚ: Επί της ουσίας υπάρχει κίνδυνος αλυτρωτισμού από την πλευρά Σκοπίων;

κ. Γιάννης Βαληνάκης: Σε σχέση με το παρελθόν επίσημα τα Σκόπια έχουν όντως πραγματοποιήσει ορισμένα βήματα απομάκρυνσης από τις κραυγαλέες εθνικιστικές εξάρσεις του παρελθόντος. Εξακολουθούν όμως να χρησιμοποιούνται απαράδεκτα εθνικιστικά βιβλία στα σχολεία που γαλουχούν αρνητικά τις νέες γενιές. Περιμένουμε λοιπόν τα μέχρι σήμερα δειλά βήματα, να γίνουν τα άλματα που χρειάζονται. Στην πορεία προς την Ευρώπη όλοι συνετίζονται, και πρέπει να ακολουθούν συγκεκριμένους κανόνες και αρχές. Επιδιώκουμε να χτίσουμε όλοι μαζί μία Ευρωπαϊκή γειτονιά και σ’ αυτή την γειτονιά για να συμμετάσχουν και τα Σκόπια, θα πρέπει, όπως όλοι οι υποψήφιοι, να αλλάξουν.

ΕτΚ: Διαβλέπετε διάθεση των ΗΠΑ για ευρύτερη ανάμειξη στην περιοχή των Βαλκανίων;

κ. Γιάννης Βαληνάκης: Δεν έχουμε ακόμη πλήρη εικόνα των διαθέσεων της νέας αμερικανικής κυβέρνησης. Έχουμε ενδείξεις όμως για μία αντιπαραγωγική έμφαση στη μονομέρεια εκ μέρους των ΗΠΑ, όπως φάνηκε στο θέμα των Σκοπίων. Η μονομέρεια όμως δεν βοηθάει στην πραγματική επίλυση των προβλημάτων. Η Ευρωπαϊκή Ένωση από την άλλη είναι από την ίδια τη φύση της η δύναμη του διαλόγου και της συναίνεσης.

ΕτΚ: Η απειλή της Ελλάδας ότι δεν μπορούν τα Σκόπια να γίνουν δεκτά στην Ε.Ε. με το όνομα «Δημοκρατία της Μακεδονίας» δεν απομονώνει την Ελλάδα σε σχέση με τους άλλους εταίρους;

κ. Γιάννης Βαληνάκης: H χώρα μας δεν απειλεί κανέναν. Υπενθυμίσαμε όμως μια θεσμική πραγματικότητα, ότι δηλαδή οι αποφάσεις παίρνονται με ομοφωνία. Όλοι οι εταίροι μας συμφώνησαν τον παρελθόντα Σεπτέμβριο στην ανάγκη επίτευξης μιας λύσης.

ΕτΚ: Τελικά η Ελλάδα πότε θα αποφασίσει για την στρατηγική της τον Δεκέμβριο; Ο Έλληνας πρέσβης στις Βρυξέλλες με κατεπείγον τηλεγράφημα που αποκάλυψε το «Έθνος της Κυριακής» εξέφρασε την αγωνία του για την έλλειψη θέσεων.

κ. Γιάννης Βαληνάκης: Τα πράγματα δεν είναι καθόλου έτσι. Υπάρχει πάντα και συνεχώς, σε όλα τα θέματα ανταλλαγή απόψεων ανάμεσα στην Κεντρική Υπηρεσία του Υπουργείου Εξωτερικών και τις υπηρεσίες μας στο εξωτερικό πάνω στις θέσεις που διαμορφώνουμε. Έτσι γίνεται συνεχώς και δεν πρέπει να δημιουργούνται λαθεμένες εντυπώσεις. Σε κάθε περίπτωση, θέλω να είστε σίγουρoι πως η Κυβέρνηση έχει σαφή κι ακλόνητη στρατηγική και ξέρει ακριβώς τι κάνει. Κι η στρατηγική μας είναι να προασπίσουμε τα συμφέροντα της χώρας, διαμορφώνοντας παράλληλα τις βάσεις για την συνολική μετεξέλιξη της ευρύτερης περιοχής μας σε μια ευρωπαϊκή γειτονιά. Ασφαλώς οι λεπτομέρειες και τα βήματα αυτής της στρατηγικής δεν μπορεί, ούτε πρέπει να τίθενται στη δημόσια συζήτηση. Βάζουμε εκ των πραγμάτων το κεφάλι μας στη φωτιά και κρινόμαστε όλοι εκ του αποτελέσματος.

ΕτΚ: Τον Δεκέμβριο η Ελλάδα και η Κύπρος θα έχουν κοινή στρατηγική στην Ευρωπαϊκή Ένωση ή μπορεί να δούμε διαφοροποιήσεις;

κ. Γιάννης Βαληνάκης: Η Ελλάδα κι η Κύπρος έχουν συνεχείς διαβουλεύσεις για τις εξελίξεις στην περιοχή κι αυτό φάνηκε και από την πρόσφατη επίσκεψη του Πρωθυπουργού. Και έχουν και κοινή αντίληψη για τις εξελίξεις σε ολόκληρη την περιοχή. Υπάρχει ένα κλίμα αδιάσπαστης συνέχειας και συνεργασίας στις σχέσεις μας, πάνω στην στέρεη βάση των κοινών επιδιώξεων που σας περιέγραψα λίγο πιο πριν.

ΕτΚ: Μπορεί να γίνει δεκτό το αίτημα της Τουρκίας τον Δεκέμβριο χωρίς να έχει πρώτα αναγνωρίσει την Κυπριακή Δημοκρατία;

κ. Γιάννης Βαληνάκης: Πιστεύω πως η Ευρωπαϊκή Ένωση κατανοεί πόσο δύσκολο είναι για τους Κυπρίους, των οποίων το έδαφος κατέχεται κατά 37% απ’ την Τουρκία, να δεχτούν αψήφιστα να συναινέσουν στον ορισμό μιας ημερομηνίας για την έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων για μια χώρα που δεν τους αναγνωρίζει. Είναι σαφώς ένα θέμα το οποίο θα ήταν λάθος η Τουρκία να μην αντιληφθεί έγκαιρα την σημασία του.

ΕτΚ: Η προκλητική στάση της Τουρκίας έναντι της Ελλάδας δεν θα πρέπει να συνεκτιμηθεί αρνητικά στην τελική απόφαση όπως προβλέπεται από το Ελσίνκι; Γιατί έχει εγκαταλειφθεί το Ελσίνκι;

κ. Γιάννης Βαληνάκης: Στις 17 Δεκεμβρίου η κρίση για την Τουρκία θα είναι συνολική. Από όλα τα μέλη της ΕΕ και για όλα τα θέματα με βάση την Έκθεση. Οι επικίνδυνες και παράνομες στρατιωτικές δραστηριότητες δεν είναι δείγματα ευρωπαϊκής συμπεριφοράς γι’ αυτό κι είναι απαράδεκτες. Σε σύγκριση με το σχετικά πρόσφατο παρελθόν είναι βέβαια μειωμένες. Όμως αυτό δεν σημαίνει πως μπορούμε και να τις ανεχθούμε. Και γι’ αυτό έχουμε προειδοποιήσει για τις επιπτώσεις της εξωτερικής συμπεριφοράς στην πορεία προς την ΕΕ. Όσο για τις προβλέψεις του Ελσίνκι, τα όσα ειπώθηκαν στη Βουλή είναι κατατοπιστικά. Δεν είμαστε μηδενιστές να καταδικάζουμε τα όποια θετικά επιτεύχθηκαν στο παρελθόν. Οι διεθνείς συνθήκες δεν αλλάζουν σαν τις υπουργικές αποφάσεις. Αλλά και δεν θα κληρονομήσουμε τα λάθη και τις παραλείψεις.

ΕτΚ: Η Ελλάδα θα ακολουθήσει την Κύπρο στο ενδεχόμενο του βέτο;

κ. Γιάννης Βαληνάκης: Κανένας δεν ακολουθεί κανέναν. Έχουμε συνεχείς διαβουλεύσεις, όπως και με τους άλλους εταίρους μας. Το βέτο είναι ένας χρήσιμος μοχλός πίεσης για την επίτευξη πολιτικών στόχων. Δεν είναι αυτοσκοπός.

ΕτΚ: Την τελευταία εβδομάδα οι ΗΠΑ προέβησαν και σε μία δεύτερη μονομερή ενέργεια–την απευθείας πτήση στρατιωτικού αεροσκάφους στα κατεχόμενα. Αυτές οι ενέργειες δυσκολεύουν την σχέση Ελλάδας –ΗΠΑ;

κ. Γιάννης Βαληνάκης: Στην κρίσιμη περίοδο που διανύουμε χρειάζεται πάνω απ’ όλα ψυχραιμία, μακριά από κινδυνολογίες. Τόσο η Αμερικανική, όσο κι η Κυπριακή Κυβέρνηση διέψευσαν πως υπήρξε ποτέ ένα τέτοιο ζήτημα με στρατιωτικό αεροσκάφος. Σε κάθε περίπτωση, έχουμε συνεργασία με την Κυπριακή Κυβέρνηση για την αντιμετώπιση τέτοιων ενεργειών κι έχουμε προβεί στις δέουσες ενέργειες, στο πλαίσιο και του αρμόδιου διεθνούς οργανισμού.

ΕτΚ: Η συγκεκριμένη ενέργεια δεν παραπέμπει σε ντε φάκτο εφαρμογή του Σχεδίου Ανάν;