1 ) Κύριε Βαληνάκη, εδώ κι αρκετές μέρες είσαστε στη Νέα Υόρκη και την Ουάσιγκτον και πραγματοποιείτε επαφές. Συνοδεύσατε τον Πρωθυπουργό στην Σύνοδο του ΟΗΕ. Ποιες είναι οι πιθανότητες επανενεργοποίησης του Οργανισμού στο Κυπριακό και τι χρονικό ορίζοντα δίνει η ελληνική κυβέρνηση;
Είχαμε ήδη, πράγματι, πολλές επαφές αυτό το διάστημα. Η Ελλάδα ασκεί πλήρως και αποτελεσματικά τα καθήκοντά της ως μη μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών. Αποτελεί μία μεσαίου μεγέθους ευρωπαϊκή δύναμη, που παίρνει πρωτοβουλίες. Τηρεί μία ξεκάθαρη και ενεργό στάση, σε διεθνές επίπεδο, για την ειρηνική επίλυση των διαφορών, σύμφωνα με τον Χάρτη του ΟΗΕ και το διεθνές δίκαιο. Όσο για το Κυπριακό, υποστηρίζουμε την επαναδραστηριοποίηση του Οργανισμού, ώστε να επιτευχθεί μία δίκαιη, βιώσιμη και λειτουργική λύση, σύμφωνη με τις αποφάσεις του ΟΗΕ και τις ευρωπαϊκές αρχές και αξίες. Όμως, θα πρέπει να δημιουργηθούν όλες εκείνες οι συνθήκες που θα επιτρέψουν σε μία νέα πρωτοβουλία να οδηγηθεί, αυτή την φορά, σ’ επιτυχία. Πιστεύω πως όλες οι πλευρές είναι πλέον σοφότερες.
2) Πλησιάζει η 3η Οκτωβρίου κι η πιθανή έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Τουρκίας με την ΕΕ. Ο Πρωθυπουργός έχει δηλώσει πως η Ελλάδα δεν πρόκειται ν’ ασκήσει βέτο στις ενταξιακές προσπάθειες της Τουρκίας πριν την 3η Οκτωβρίου. Πολλοί δεν κατανοούν αυτή την λογική.
Η στρατηγική μας επιλογή δεν είναι να έχουμε μία Τουρκία, ξεχασμένη σε ένα παγωμένο προθάλαμο της Ευρώπης χωρίς να κάνει τίποτε και χωρίς την διάθεση ν’ αλλάξει. Αλλά μία Τουρκία που υιοθετεί τα ευρωπαϊκά κριτήρια προόδου κι αλλάζει σταδιακά, γίνεται πιο ευρωπαϊκή. Αυτή είναι μία λογική που την καταλαβαίνουν και την συμμερίζονται οι περισσότεροι Έλληνες. Την καταλαβαίνουν και την συμμερίζονται και όλα τα ελληνικά πολιτικά κόμματα. Αν η Τουρκία αποτελέσει κάποτε κι εκείνη, μέρος του ιστορικού επιτεύγματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης για ειρήνη και συναίνεση, η Ελλάδα θα είναι πιο σίγουρη και πιο ασφαλής.
Αυτό το σενάριο δεν έρχεται βέβαια από μόνο του. Δουλεύουμε και θα δουλέψουμε κι άλλο για να αλλάξει η γειτονιά μας και να υιοθετήσει ευρωπαϊκούς τρόπους συμπεριφοράς. Ο μόνος τρόπος για να μπει η Τουρκία ίσως σε δεκαπέντε χρόνια στην Ευρώπη είναι να εκπληρώσει τα κριτήρια και τα προαπαιτούμενα της ΕΕ και να υιοθετήσει τις αρχές και τις αξίες της. Αυτά διαμορφώνουν μια ευρωπαϊκή συμπεριφορά και στις εξωτερικές της σχέσεις. Ο δρόμος που έχει να διανύσει είναι μακρύς. Αλλά στο τέλος-τέλος, η ταχύτητα με την οποία θα τον διανύσει εξαρτάται απ’ την ίδια.
3) Απ’ τη Θεσσαλονίκη, ο Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ κ. Παπανδρέου κατηγόρησε την κυβέρνηση πως έχει καταθέσει τα όπλα ενόψει της 3ης Οκτωβρίου και ζητάει ένα νέο οδικό χάρτη, ένα νέο Ελσίνκι για την Τουρκία.
Μπορεί κάποιος να δείξει κατανόηση στην ανάγκη του ΠΑΣΟΚ να δείξει ότι ασκεί αντιπολίτευση. Αλλά η εξωτερική πολιτική δεν πρέπει και δεν προσφέρεται για τέτοιες κορώνες. Καταρχάς, μιλάνε για έλλειψη οδικού χάρτη. Μα υπάρχει ήδη ένας οδικός χάρτης. Κι αυτός δεν είναι άλλος, απ’ τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του περασμένου Δεκεμβρίου. Ποτέ μέχρι σήμερα η ΕΕ δεν ζήτησε τόσα πολλά από ένα υποψήφιο κράτος – μέλος. Η Τουρκία έχει να πραγματοποιήσει σειρά καταγεγραμμένων μεταρρυθμίσεων. Αναλαμβάνει την υποχρέωση ν’ αλλάξει ριζικά. Και μέσα στις αλλαγές αυτές, βρίσκεται η υποχρέωσή της να έχει σχέσεις καλής γειτονίας με την Ελλάδα, κάτι που περιλαμβάνει όλα τα ειδικότερα θέματα που μας απασχολούν παραδοσιακά.
4) Μόλις προχθές το ΠΑΣΟΚ σας κατηγόρησε ότι το αποτέλεσμα της διαπραγμάτευσης για την απάντηση της ΕΕ στη μονομερή δήλωση της Τουρκίας για το Πρωτόκολλο ήταν ‘άτακτη υποχώρηση’. Ποια είναι η απάντησή σας;
Η δική μας πολιτική, με το να είναι συνεπής με τις αρχές και τις αξίες μας, προωθεί τα συμφέροντα της χώρας. Πιο πρόσφατο παράδειγμα είναι ακριβώς η συμφωνία που μόλις επετεύχθη για την ευρωπαϊκή ανταπάντηση στη μονομερή δήλωση της Άγκυρας. Αρκεί να το συγκρίνει κανείς με το αρχικό κείμενο που παρουσιάστηκε από τη Βρετανική Προεδρία. Μετά από μία πολύ δύσκολη, μακρά και σύνθετη διαπραγμάτευση φθάσαμε σε ένα σαφέστατα θετικό αποτέλεσμα. Ένα κείμενο που περιλαμβάνει το σύνολο των διακηρυγμένων στόχων Ελλάδας και Κύπρου και οδηγεί στην αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας από την Τουρκία. Καθιστά ξεκάθαρη και επιτακτική την υποχρέωση της Άγκυρας να εφαρμόσει πλήρως το Πρωτόκολλο. Σε όλους τους τομείς, δηλαδή και για τα λιμάνια και τα αεροδρόμια. Υπάρχει πρόνοια ότι θα παρακολουθεί η ΕΕ την εφαρμογή από πλευράς Τουρκίας αυτών των υποχρεώσεων. Και επιπλέον η διάθεση προσαρμογής και ανταπόκρισης της Τουρκίας σ’ αυτές τις υποχρεώσεις τελικά θα κρίνει και τη συνολική διαπραγμάτευση, όχι μόνο τα ξεχωριστά κεφάλαια, τα οποία θα ανοίγουν και θα κλείνουν ανάλογα με το αν η Τουρκία έχει εκπληρώσει την υποχρέωση που ανέλαβε να εφαρμόσει το Πρωτόκολλο της Τελωνειακής. Νομίζω μια απλή ανάγνωση αυτών αποτελεί την καλύτερη απάντηση στις κραυγές της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Κάναμε ένα σημαντικό βήμα μπροστά για μία ασφαλέστερη θέση στη γειτονιά μας.
5)Πώς βλέπετε να διαμορφώνεται το ευρωπαϊκό κλίμα στο θέμα της Τουρκίας, με βάση και το αμφίρροπο αποτέλεσμα των γερμανικών εκλογών της Κυριακής; Και μιας κι είμαστε εκεί, πώς κρίνετε αυτό το αποτέλεσμα; Αναμενόταν μία μεγάλη νίκη των κεντροδεξιών δυνάμεων, η οποία τελικά δεν ήρθε. Μήπως έχει αρχίσει να γυρίζει το πολιτικό εκκρεμές απ’ τα δεξιά προς τα αριστερά;
Δεν συμμερίστηκα ποτέ τη λογική του πολιτικού εκκρεμούς. Είναι γεγονός πως κατά την περασμένη δεκαετία, υπήρχαν πολλές κεντροαριστερές κυβερνήσεις στην Ευρώπη. Η τάση αυτή αναστράφηκε τα τελευταία χρόνια. Όμως αλλού, παρέμειναν ισχυρές κεντροαριστερές κυβερνήσεις. Σ’ ορισμένα μέρη, η κεντροδεξιά δεν έχασε ποτέ τη δύναμή της. Πιστεύω πως η δυναμική είναι πιο σύνθετη, γιατί είναι σύνθετη η πολιτική πραγματικότητα. Υπάρχει μία αντικειμενική ανάγκη στους πολίτες για αποτελεσματικότητα, με άμεσα οφέλη γι’ αυτούς. Η τουρκική ένταξη, πέραν των διαφόρων άλλων λόγων, δημιουργεί προβλήματα, επειδή φαίνεται σ’ ορισμένους πως βρίσκεται σε αντίθετη φορά με αυτή την τάση. Είναι δύσκολο και ίσως να παραμείνει δύσκολο για χρόνια, να εξηγήσει κανείς σε κάποιον κάτοικο π.χ. της Βαυαρίας τι προσωπικά οφέλη θα έχει απ’ την ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ. Απεναντίας, πολλοί Ευρωπαίοι φοβούνται πως θα έχουν οικονομική ζημιά, λόγω των μεγάλων κονδυλίων που θα χρειαστούν για την ανάπτυξη της Τουρκίας αλλά και με την πιθανή εισροή φτηνού εργατικού δυναμικού. Απ’ την άλλη, για εμάς, το θέμα είναι αμεσότερο. Προσβλέπουμε στη μετεξέλιξη της Τουρκίας σ’ έναν Ευρωπαίο γείτονα, χωρίς εντάσεις, χωρίς διεκδικήσεις. Κι αυτός είναι ένας στρατηγικός στόχος απ’ τον οποίο δεν πρέπει να παρεκκλίνουμε. Γνωρίζουμε πως αν μετατραπεί ολόκληρη η γειτονιά μας, όχι μόνο η Τουρκία, αλλά και τα Βαλκάνια, σ’ ευρωπαϊκή γειτονιά, η Ελλάδα θα βγει ωφελημένη. Θα μπορούμε να ξοδεύουμε λιγότερα χρήματα για την άμυνα και περισσότερα χρήματα στην παιδεία, στην υγεία.
6) Ο κ. Μολυβιάτης κι εσείς είχατε επαφές και με τον Ειδικό Μεσολαβητή κ. Νίμιτς για το ζήτημα της ονομασίας των Σκοπίων. Υπάρχουν κάποιες εξελίξεις στο θέμα του ονόματος; Ή βρισκόμαστε μπροστά στο ίδιο αδιέξοδο;
Αυτό δεν εξαρτάται από εμάς. Διπλωματία μ’ έναν, δεν υπάρχει. Η πλευρά των Σκοπίων πρέπει ν’ αντιληφθεί σύντομα πως είναι καιρός να εγκαταλείψουν τις εμμονές αδιαλλαξίας που μπορεί να οδηγήσουν σε προβλήματα. Το θέμα του ονόματος δεν είναι ξένο με τη συνολική λογική μας ν’ αλλάξει η γειτονιά μας. Να γίνει μια ευρωπαϊκή γειτονιά, στην οποία τα ζητήματα θα λύνονται με διάλογο και διαπραγματεύσεις. Η Ελλάδα – που ασφαλώς δεν είναι ικανοποιημένη – έχει δείξει διαλλακτικότητα κι έχει χαρακτηρίσει τις προτάσεις Νίμιτς ως βάση διαπραγμάτευσης. Τα Σκόπια αρνούνται να δουν την πραγματικότητα πρόσωπο με πρόσωπο. Εργαστήκαμε συστηματικά, αφότου αναλάβαμε, και διασφαλίσαμε τη θέση της ΕΕ και των μελών της, πως πρέπει να βρεθεί αμοιβαία αποδεκτή λύση και πως η Ελλάδα θέλει πράγματι λύση. Έχουμε διδαχθεί απ’ το παρελθόν και γνωρίζουμε πως η αδιαλλαξία έχει ένα αυξανόμενο κόστος. Αυτό ακριβώς που ισχύει σήμερα για τα Σκόπια.
7)Λένε πολλοί, ότι η κυβέρνηση της ΝΔ έχει καταστεί ο απόλυτος κυρίαρχος της ελληνικής πολιτικής σκηνής. Πόσο περιμένετε πως μπορεί να διαρκέσει αυτή η πολιτική κυριαρχία; Είστε ικανοποιημένος απ’ τις επιδόσεις της μέχρι σήμερα; Και πού νομίζετε πως θα κριθεί απ’ τους ψηφοφόρους της στις επόμενες εκλογές;
Όντως, η πολιτική ωριμότητα κι οι ξεκάθαροι στόχοι αυτής της Κυβέρνησης τής έχουν επιτρέψει να διατηρεί την εμπιστοσύνη της κοινής γνώμης. Όμως, δεν θα το έλεγα αυτό "κυριαρχία". Ένα απ’ τα ωραία πράγματα με τη δημοκρατία είναι πως ανά πάσα στιγμή, κρίνεσαι. Κι υιοθετείσαι, ή απορρίπτεσαι. Η λογική αυτή μάς οδηγεί να βελτιώνουμε τις πολιτικές μας και να απευθυνόμαστε διαρκώς σ’ όλους τους πολίτες, όπως άλλωστε έχουμε δεσμευθεί. Γιατί αυτός είναι ο στόχος. Να μην μείνει κανείς πίσω και να μοιραστούν όλοι το μέρισμα μιας επιτυχίας. Εκεί θα κριθούμε. Η κυβέρνηση αυτή, λοιπόν έχει κάνει ήδη πολλά κι ακολουθεί ένα εντατικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων, αλλά ποτέ κανείς μας δεν πρέπει να είναι ικανοποιημένος. Θα δουλεύουμε συνεχώς για το καλύτερο.
