«Ελεύθερος Τύπος»: Στις 7 Δεκεμβρίου αναμένεται πρόταση της βρετανικής προεδρίας για τις δημοσιονομικές προοπτικές 2007-13. Εάν απέχει από την πρόταση του Λουξεμβούργου που ικανοποιούσε την Αθήνα ποια στάση θα κρατήσετε;
Γιάννης Βαληνάκης: Να ξεκαθαρίσουμε κάτι, κυρία Σπανού. Ο συμβιβασμός του Λουξεμβούργου δεν υπήρξε για εμάς η ιδανική λύση, με το όνειρο της οποίας κοιμόμασταν και ξυπνούσαμε. Υπήρξε απλώς ένας ικανοποιητικός συμβιβασμός, όπως συμβαίνει συνήθως με κάθε τι που αφορά στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Γι’ αυτό και αποτελεί, παρά τις αντίξοες συνθήκες, την καλύτερη βάση συμφωνίας και άρσης του σημερινού αδιεξόδου. Από εκεί και πέρα, έχουμε μπροστά μας μια δύσκολη διαπραγμάτευση διεκδίκησης. Στήσαμε το μπλοκ των «Φίλων της Συνοχής», στο οποίο φτάσαμε σήμερα να συμμετέχουν 20 κράτη και δουλέψαμε στρατηγικά. Σήμερα αποδεικνύεται η χρησιμότητα των πρωτοβουλιών αυτών αλλά πρέπει και η βρετανική πρόταση να είναι δίκαιη και εποικοδομητική. Σε κάθε ευκαιρία, λοιπόν, επισημαίνουμε πως πρέπει να καταλήξουμε το ταχύτερο σε λύση.
«Ε.Τ.»: Να τα ξεχάσουμε εκείνα τα 20 δισ. ευρώ που θεωρούσαμε “κλειδωμένα” τον Ιούνιο ή μπορούμε ακόμη να ελπίζουμε;
Γ.Β.: Τίποτε δεν είναι διασφαλισμένο ή χαμένο εξ ορισμού. Γίνεται μία διαπραγμάτευση σκληρή, στην οποία υπάρχουν διαφορετικές απόψεις και μεγάλες δυσκολίες. Εμείς λέμε πως στο παρελθόν φτάσαμε κοντά σε έναν αξιοπρεπή συμβιβασμό για όλους και πως θα ήταν λάθος να υποκρίνονται ορισμένοι ότι δεν υπήρξε ποτέ το Λουξεμβούργο. Συνεπώς, εμείς επιμένουμε στην πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και στο πακέτο που διαμορφώθηκε τον Ιούνιο. Αυτή είναι η βάση που θέλουμε να διαφυλάξουμε. Ευχόμαστε η βρετανική προεδρία, έστω και στο «παρά πέντε», να κινηθεί με γνώμονα την επίτευξη πλατιάς συναίνεσης. Κι αυτό μπορεί να γίνει αν δεν προταθούν μεγάλες αλλαγές στο πακέτο του Ιουνίου. Μια θετική έκβαση, αποδεκτή απ’όλους, θα είναι άλλωστε και επιτυχία της Προεδρίας.
«Ε.Τ.»: Υπάρχει θέμα αναθεώρησης της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής και πριν από το 2013;
Γ.Β.: Υπάρχουν προσπάθειες απ’ τη βρετανική προεδρία για τον εκσυγχρονισμό του κοινοτικού προϋπολογισμού και τη μεταφορά περισσότερων κονδυλίων στην έρευνα, την τεχνολογία κ.λπ., σε βάρος της ΚΑΠ και της συνοχής. Υπάρχουν αλλαγές που μπορούμε να μελετήσουμε μελλοντικά, αλλά σε κάθε περίπτωση δεν πρέπει να εφαρμοστούν πριν από το 2013. Οι υπάρχουσες συμφωνίες θα πρέπει να γίνουν σεβαστές από όλους και για τη χώρα μας η αγροτική ανάπτυξη αποτελεί θεμελιώδη άξονα της πολιτικής μας. Η ανάπτυξη των περιφερειών αφορά στην ευρωπαϊκή απασχόληση και το ευρωπαϊκό μοντέλο ποιότητας ζωής.
«Ε.Τ.»: Υπάρχει κίνδυνος διάσπασης της ομάδας των χωρών-φίλων της πολιτικής της συνοχής, δηλαδή τα δέκα νέα κράτη μέλη να ακολουθήσουν τη Βρετανία;
Γ.Β.: Η ομάδα των 20 «Φίλων της Συνοχής» αποτελεί σήμερα μία υπολογίσιμη δύναμη. Ξεκινήσαμε αυτή τη συμμαχία στην αρχή σχεδόν μόνοι. Με την Πορτογαλία αρχικά και έπειτα την Ισπανία. Σήμερα καταφέραμε να έχουμε ένα τέτοιο μέγεθος, ώστε να μην είναι εφικτή οποιαδήποτε συμφωνία για τον Προϋπολογισμό χωρίς εμάς. Συναντιόμαστε πολύ συχνά και θα ξανασυναντηθούμε μόλις κατατεθεί η πρόταση της βρετανικής προεδρίας. Βέβαια, δεν ξεχνούμε ποτέ πως κάθε χώρα έχει τις δικές της ιδιαιτερότητες και στρατηγικές. Όμως αυτή η ομάδα έχει ήδη επιδείξει αποτελεσματικότητα κι ανθεκτικότητα, μέσα μάλιστα σε αντίξοες συνθήκες. Αν προσπαθήσουμε όλοι, τα οφέλη θα είναι για όλους.
«Ε.Τ.»: Η συζήτηση που επιδιώκει η βρετανική προεδρία για τους κανονισμούς σχετικά με τη χρηματοδότηση των Τουρκοκυπρίων και το απευθείας εμπόριο με τα κατεχόμενα σας ανησυχεί;
Γ.Β.: Όπως γνωρίζετε, κάθε προεδρία έχει την δυνατότητα να φέρει στο τραπέζι όποιο θέμα θεωρεί σκόπιμο ή αναγκαίο. Αυτό δεν είναι, κατ’ ανάγκην, αιτία ανησυχίας. Πάντως, παρακολουθούμε ενεργά το ζήτημα, σε συνεννόηση και με την κυπριακή κυβέρνηση.
«Ε.Τ.»: Τα ελληνοτουρκικά και το Κυπριακό δείχνουν “παγωμένα”. Ο τελευταίος γύρος διερευνητικών επαφών για το Αιγαίο έγινε αρχές Αυγούστου και την περίφημη νέα πρωτοβουλία για το Κυπριακό την ακούμε και δεν τη βλέπουμε. Πού οφείλεται αυτή η στασιμότητα;
Γ.Β.: Θέλω να θυμίσω ότι το στρατηγικό όραμά μας είναι να ζήσουμε σε μια ευρωπαϊκή γειτονιά ασφάλειας, ανάπτυξης και συνεργασίας. Δίνουμε λοιπόν προτεραιότητα στην ανάληψη δράσεων και πρωτοβουλιών που ωθούν τις εξελίξεις προς αυτή την κατεύθυνση. Η ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας, όπως αποτυπώθηκε και στις πρόσφατες εκθέσεις της Ε.Ε., περνάει μέσα από την ικανοποίηση ουσιαστικών όρων και προϋποθέσεων που της υπαγορεύουν κανόνες ευρωπαϊκής συμπεριφοράς. Δεν πιστέψαμε βέβαια ποτέ πως η Τουρκία θα άλλαζε μέσα σε μια νύχτα και θα ανταποκρινόταν με αστραπιαία ταχύτητα. Όμως, όσο πιο γρήγορα προχωρήσει, τόσο καλύτερα.
Σε ό,τι αφορά στο Κυπριακό, η Ελλάδα επιδιώκει μια δίκαιη, βιώσιμη και λειτουργική λύση. Κι εδώ, εκτός από τα διδάγματα από την προηγούμενη, ανεπιτυχή προσπάθεια του ΟΗΕ, τώρα θα πρέπει να συνυπολογιστούν η ένταξη της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Ε.Ε. και βέβαια το νέο δεδομένο των ευρωπαϊκών προϋποθέσεων που τίθενται για την ένταξη της Τουρκίας. Απαιτείται λοιπόν καλή προετοιμασία, που απαιτεί και τον ανάλογο χρόνο.
«Ε.Τ.»: Γιατί αναβλήθηκε η επίσκεψη του πρωθυπουργού στην Άγκυρα; Σας θυμίζω ότι ο ίδιος ο υπουργός Εξωτερικών την ανακοίνωσε ύστερα από συνάντησή του με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, λέγοντας ότι θα γίνει “σύντομα”. “Σύντομα” δεν σημαίνει, ασφαλώς, το 2006 όπως είπε ο πρωθυπουργός στο Τόκιο…
Γ.Β.: Η απόφαση είναι να πραγματοποιηθεί αυτή η επίσκεψη. Να πραγματοποιηθεί στο χρόνο που θα προσδιοριστεί, με τη συμφωνία και των δύο κυβερνήσεων. Το 2006 άλλωστε βρίσκεται επί θύραις.
«Ε.Τ.»: Η κατάσταση στο εσωτερικό της Τουρκίας είναι θολή και κάποιες φορές εκρηκτική. Θεωρείτε ότι ο συνομιλητής σας, ο Τούρκος πρωθυπουργός Ερντογάν, ελέγχει την κατάσταση ή ελέγχεται από το στρατιωτικό κατεστημένο;
Γ.Β.: Δεν είναι στο ρόλο μου να αναλύσω τα εσωτερικά της Τουρκίας. Τις λύσεις στα όποια προβλήματα πρέπει να τις βρει η χώρα αυτή, μόνη της. Αυτό είναι άλλωστε και το ευρωπαϊκό στοίχημα που έχει βάλει η Τουρκία με τον εαυτό της. Δική μας επιθυμία είναι να προχωρήσει το ευρωπαϊκό μέλλον της Τουρκίας μέσα από τις απαιτούμενες αλλαγές.
Αυτή την επιθυμία δεν την κρύψαμε ποτέ και γι’ αυτό στις 3 Οκτωβρίου καταφέραμε, με πολλή δουλειά, το πλαίσιο της τουρκικής υποψηφιότητας να έχει νέες, συγκεκριμένες προϋποθέσεις, μάλιστα για πρώτη φορά διατυπωμένες σε πραγματικά δεσμευτικά κείμενα και χρονοδιαγράμματα. Μέσα από τη συστηματική επίβλεψη της προσαρμογής της Τουρκίας στα ευρωπαϊκά πρότυπα, θα οδηγηθούμε βαθμιαία σε ένα καλύτερο μέλλον, προς όφελος του ελληνικού, του κυπριακού και του τουρκικού λαού, αλλά και της ειρήνης και της σταθερότητας σε ολόκληρη την περιοχή μας.
«Ε.Τ.»: Αναμένετε νέα πρόταση από τα Ηνωμένα Έθνη για την επίλυση του προβλήματος της ονομασίας της ΠΓΔΜ;
Γ.Β.: Η επίτευξη αμοιβαία αποδεκτής λύσης αποτελεί το ζητούμενο. Η Ελλάδα έχει αποδείξει την εποικοδομητική της στάση στο πλαίσιο της διαδικασίας του ΟΗΕ. Η διαδικασία αυτή συνεχίζεται. Οι θέσεις μας είναι γνωστές και σταθερές.
«Ε.Τ.»: Τι ακριβώς εννοείτε όταν μιλάτε για σύνδεση του ζητήματος του ονόματος με την ευρωπαϊκή πορεία των Σκοπίων; Αναφέρεστε σε σύνδεση στο τέλος της ενταξιακής πορείας της ΠΓΔΜ ή και νωρίτερα; Πότε τέλος πάντων θα αξιοποιηθεί το όπλο του βέτο, προκειμένου να πιεστούν τα Σκόπια να δείξουν στοιχειώδη διαλλακτικότητα;
Γ.Β.: Θα ήταν άραγε εθνικά επωφελές να στερηθούμε τώρα κάποιες από τις δυνατότητες που υπάρχουν; Σημασία έχει όχι μόνο να μην παραιτούμαστε από την προσπάθεια αναζήτησης λύσης αλλά και να διαμορφώνουμε τους καλύτερους δυνατούς όρους γι’αυτήν την προσπάθεια, σε ένα αντικειμενικά πολύ δύσκολο πρόβλημα που έχει προϊστορία 15 χρόνων.
«Ε.Τ.»: Ο Κώστας Σημίτης αποκάλυψε στο βιβλίο του ότι ο διάλογος για το Αιγαίο περιελάμβανε και το θέμα των “γκρίζων ζωνών”. Επειδή η κυβέρνηση δεν σχολίασε την εντυπωσιακή αυτή αποκάλυψη, θα θέλατε να μας πείτε αν η ατζέντα του διαλόγου άλλαξε επί των ημερών σας;
Γ.Β.: Το τι περιελάμβανε η ημερήσια διάταξη των διερευνητικών επαφών την περίοδο στην οποία αναφέρεται ο κ. Σημίτης και κατά την οποία ανεφύη από τουρκικής πλευράς το θέμα των «γκρίζων ζωνών» θα πρέπει να ρωτήσετε τους τότε αρμόδιους και υπευθύνους.
Σε ό,τι επισήμως αφορά στη διαδικασία, γνωρίζετε την απόλυτη εμπιστευτικότητά της, που την έχουν σεβαστεί οι δύο κυβερνήσεις. Ως προς την ουσία των λεγόμενων «γκρίζων ζωνών», τέτοιο ζήτημα δεν υπάρχει για την Ελλάδα.
