Ολοκληρώθηκαν οι εργασίες του Διεθνούς Συνεδρίου «Ευρωπαϊκή Ένωση: Εδαφική Συνοχή και Νησιωτικότητα» στην Κω(28-29.6), το οποίο διοργάνωσαν το Υπουργείο Οικονομίας και Οικονομικών, το Υπουργείο Εξωτερικών, το Υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας, Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής, σε συνεργασία με την Επιτροπή Περιφερειών της Ε.Ε. και την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή, με τη συμμετοχή και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Οι διαφορετικές πτυχές της νησιωτικότητας, οι προκλήσεις και τα προβλήματα των νησιών και η αντιμετώπισή τους σε επίπεδο πολιτικής στην Ε.Ε., απασχόλησαν τις εργασίες του Συνεδρίου. Συγκεκριμένα, οι θεματικές ενότητες των συζητήσεων, στις οποίες συμμετείχαν Ευρωπαίοι αξιωματούχοι, εκπρόσωποι υπουργείων, εμπειρογνώμονες, εκπρόσωποι της τοπικής και νομαρχιακής αυτοδιοίκησης, της Κοινωνίας των Πολιτών, καθώς και Ακαδημαϊκοί ήταν οι ακόλουθες:
– Οι πολιτικές για τα νησιά σε ευρωπαϊκό επίπεδο
– Η ανάγκη άρσης της απομόνωσης και οι προκλήσεις στους τομείς των μεταφορών,
του τουρισμού, της ενέργειας, των δικτύων και της επιχειρηματικότητας
– Το περιβάλλον, η λειψυδρία, η γεωργία και η αλιεία.
Η ανάγκη ύπαρξης μίας ολοκληρωμένης προσέγγισης του ζητήματος της νησιωτικότητας, προκειμένου να επιτευχθεί η αποτελεσματική αντιμετώπιση των προκλήσεων που αντιμετωπίζουν οι νησιωτικές περιφέρειες, αλλά και η ανάδειξη της προστιθέμενης αξίας τους, αποτελεί το κοινό συμπέρασμα όλων των συζητήσεων κατά τη διάρκεια του συνεδρίου. Στο πνεύμα αυτό, αποφασίστηκε η υιοθέτηση της «Διακήρυξης του Αιγαίου», στην οποία αποτυπώνεται η ιδιαιτερότητα των νησιών, οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν, η ανάγκη λήψης ειδικών μέτρων, καθώς και προτάσεις για την άρση των δυσχερειών σε συγκεκριμένους τομείς. Πρόκειται για ένα κείμενο το οποίο δίνει τις βασικές κατευθύνσεις για την περαιτέρω επεξεργασία όλων των ζητημάτων που άπτονται της νησιωτικότητας, με τελικό στόχο τη δημιουργία μίας ολοκληρωμένης, αλλά και κοινά αποδεκτής, ευρωπαϊκής πολιτικής, η οποία θα ενισχύσει την ανάπτυξη και συνοχή του ευρωπαϊκού νησιωτικού χώρου.
Τις εργασίες του συνεδρίου άνοιξαν με ομιλίες τους οι Υφυπουργοί Οικονομίας και Οικονομικών, κ. Γιάννης Παπαθανασίου, Εξωτερικών, κ. Γιάννης Βαληνάκης, και Εμπορικής Ναυτιλίας, Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής, κ. Πάνος Καμμένος, καθώς και ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής, κ. Δημήτρης Δημητριάδης και ο εκπρόσωπος της Επιτροπής των Περιφερειών της ΕΕ, κ. Κωνσταντίνος Τάτσης. Ο Επίτροπος της ΕΕ για τη θαλάσσια πολιτική και την αλιεία, κ. Joe Borg, και ο Γενικός Διευθυντής Περιφερειακής Πολιτικής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, κ. Dirk Ahner, ήταν οι κύριοι ομιλητές του συνεδρίου.
Ο Υφυπουργός Οικονομίας και Οικονομικών, κ. Γιάννης Παπαθανασίου, κατά τη διάρκεια της ομιλίας του επισήμανε τα εξής: «Η Ελλάδα, όπως είναι γνωστό, έχει τεθεί μετά από πρότασή μας επικεφαλής της πρωτοβουλίας για τα «Ευρωπαϊκά Νησιά», στο πλαίσιο του Πρώτου Προγράμματος Δράσης για την υλοποίηση της Χωρικής Ατζέντας, που υιοθετήθηκε στην άτυπη Υπουργική συνάντηση στις Αζόρες της Πορτογαλίας, το Νοέμβριο του 2007 και έχει αναλάβει το συντονισμό αυτής της ιδιαιτέρα σημαντικής δράσης. Η συγκεκριμένη δράση, την οποία συντονίζει το Υπουργείο Οικονομίας και Οικονομικών, στοχεύει στη διερεύνηση του πλαισίου πολιτικών που θα διευκολύνουν την ανάπτυξη των ευρωπαϊκών νησιών, επικεντρώνοντας στην ιδιαιτερότητά τους και απεικονίζοντας έτσι έμπρακτα την κοινή ευρωπαϊκή θεώρηση της χωρικής διάστασης». Ο κ. Παπαθανασίου αναφέρθηκε, επίσης, στην έμπρακτη στήριξη της Κυβέρνησης στις προοπτικές του ελληνικού νησιωτικού χώρου, μέσα από την αξιοποίηση των πόρων του ΕΣΠΑ 2007 – 2013. «Συγκεκριμένα» είπε ο Υφυπουργός «μέσα από τα ΠΕΠ των 4 νησιωτικών Περιφερειών της χώρας, θα διατεθούν απευθείας συνολικά 1.672.316.719 ευρώ για έργα και δράσεις που ενισχύουν την ανάπτυξη. Παράλληλα όμως προβλέπεται και η δυνατότητα άντλησης πόρων και από τα τομεακά Επιχειρησιακά Προγράμματα, με αποτέλεσμα το σύνολο των πόρων που θα διατεθούν στα νησιά να φθάνει περίπου τα 4,7 δισεκατομμύρια ευρώ. Ενδεικτικά, οι εθνικοί και κοινοτικοί πόροι που θα διατεθούν μέσω των ΠΕΠ, καθώς και οι πόροι που κατ’ αρχήν εκτιμάται ότι δύναται να διατεθούν από τα τομεακά ΕΠ για τις αμιγώς νησιωτικές περιφέρειες της χώρας, ανέρχονται στα εξής ποσά: Για την Περιφέρεια Κρήτης διατίθενται από το αντίστοιχο ΠΕΠ 566.100.000 ευρώ, ενώ από τα τομεακά προγράμματα εκτιμάται ότι μπορούν να διατεθούν επιπλέον πόροι ύψους σχεδόν 1,5 δις ευρώ (1.438.587.446 €). Έχουμε λοιπόν ένα σύνολο που μπορεί να ξεπεράσει τα 2 δισεκατομμύρια ευρώ.
Για την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, οι πόροι από το ΠΕΠ ανέρχονται στα 350 εκατομμύρια ευρώ, ενώ οι εκτιμώμενοι επιπλέον πόροι από τα τομεακά φθάνουν τα 400 περίπου εκατομμύρια ευρώ (399.978.399). Έχουμε δηλαδή ένα σύνολο που μπορεί να ανέλθει στα 750 περίπου εκατομμύρια ευρώ.
Για την Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου, οι πόροι που θα διατεθούν μέσω του ΠΕΠ είναι 408.900.000 ευρώ, ενώ από τα τομεακά προγράμματα μπορούν να αξιοποιηθούν επιπλέον πόροι ύψους 490 περίπου εκατομμυρίων ευρώ. Το σύνολο επομένως μπορεί να φθάσει κοντά στα 898 εκατομμύρια ευρώ (898.441.323)
Για την Περιφέρεια Ιονίων Νήσων, οι πόροι από το ΠΕΠ είναι 347.316.541 ευρώ και οι εκτιμώμενοι επιπλέον πόροι από τα τομεακά είναι περίπου 715 εκατομμύρια ευρώ. Σύνολο δηλαδή που μπορεί να ξεπεράσει το 1 δισεκατομμύριο ευρώ (1.062.462.154)».
Με τη σειρά του, ο Υφυπουργός Εξωτερικών, κ. Γιάννης Βαληνάκης, τόνισε ότι «για την Ελλάδα η νησιωτικότητα συνιστά όχι μόνο μια περιβαλλοντική ή γεωγραφική πραγματικότητα, αλλά ένα φαινόμενο σύνθετο, κοινωνικό, οικονομικό, πολιτιστικό, ανθρώπινο. Γι’ αυτό και η φιλοξενία του συνεδρίου αυτού στην Ελλάδα και ειδικά στα Δωδεκάνησα, σε μια ευρωπαϊκή περιφέρεια αμιγώς νησιωτική, έχει ιδιαίτερη συμβολική αλλά και ουσιαστική σημασία». Ο κ. Βαληνάκης επισήμανε ότι «Η αντιμετώπιση των ιδιαίτερων αναγκών των νησιωτικών τοπικών κοινωνιών απαιτεί μια προσέγγιση ανθρωποκεντρική, μια προσέγγιση που θα θεμελιώνεται στο τρίπτυχο παρελθόν κληρονομιάς, παρόν εξασφάλιση της οικονομικής και κοινωνικής συνοχής, μέλλον βιώσιμη ανάπτυξη» και αναφέρθηκε στις ευρωπαϊκές πολιτικές. «Για την Ε.Ε. η αξιοποίηση της προστιθέμενης αξίας και η αποτελεσματική αντιμετώπιση των προκλήσεων που αντιμετωπίζει η νησιωτική περιφέρεια της Ευρώπης πρέπει να αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι του ευρωπαϊκού τρόπου διακυβέρνησης στη βάση της οικονομικής, κοινωνικής και εδαφικής συνοχής. Η Συνθήκη της Λισσαβώνας θεσπίζει πολυάριθμες σημαντικές αλλαγές, οι οποίες όταν θα τεθεί σε ισχύ θα έχουν ισχυρό αντίκτυπο στην περιφερειακή πολιτική. Μια τέτοια σημαντική τροποποίηση αφορά στη θεσμοθέτηση της έννοιας της εδαφικής συνοχής και την αναγνώρισή της ως στόχου της Ένωσης και άρα ως βάσης για την ανάπτυξη των πολιτικών εκείνων που θα επιτρέψουν την ικανοποίηση των ιδιαίτερων αναγκών που αντιμετωπίζουν οι παράκτιες και νησιωτικές περιοχές. Η νέα Ευρωπαϊκή Πολιτική για τη Θάλασσα, όπως αποτυπώνεται στη γαλάζια Βίβλο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δημιουργεί μια καινούρια δυναμική για τα ευρωπαϊκά νησιά και για τη χώρα μας. Η νέα θαλάσσια πολιτική της Ε.Ε. πρέπει να αποτελέσει το μηχανισμό αντιμετώπισης των ζητημάτων που προκύπτουν από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των νησιωτικών περιοχών και κυρίως των μικρών απομακρυσμένων νησιών. Για να είναι επιτυχής μια ευρωπαϊκή νησιωτική πολιτική» κατέληξε ο Υφυπουργός, «θα πρέπει να είναι μια ολοκληρωμένη πολυεπίπεδη πολιτική, μια πολιτική που να επιτρέπει την ενσωμάτωση της νησιωτικής διάστασης στις επιμέρους πολιτικές σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο. Η κοινωνική ευαισθησία και η κοινωνική αλληλεγγύη ως προς τους νησιώτες συμπατριώτες μας, αποτελούν ευρωπαϊκή πρόκληση και αυτονόητο χρέος, χρέος απέναντι στους εαυτούς μας, στην κοινωνία μας και απέναντι στις γενεές που έρχονται». Ιδιαίτερη αναφορά έκανε ο κ. Βαληνάκης και στο συνεχές κυβερνητικό ενδιαφέρον για το νησιωτικό χώρο, καθώς όπως είπε: «Αψευδής απόδειξη του κυβερνητικού ενδιαφέροντος είναι και η απόφαση του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας να ενισχυθεί ο χρηματοδοτικός φάκελος του Νοτίου Αιγαίου στο πλαίσιο της τρέχουσας προγραμματικής περιόδου. Είναι χρήματα που έρχονται να ενισχύσουν την αναπτυξιακή δυναμική των νησιών μας και υλοποιούν τη δέσμευση του ίδιου του Πρωθυπουργού τον Δεκέμβριο του 2005 για πρόσθετους πόρους όταν ολοκληρώθηκε με επιτυχία η δύσκολη διαπραγμάτευση για το Δ’ Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης».
«Η πρόκληση της νησιωτικότητας μετατρέπεται σε ευκαιρία» δήλωσε ο Υφυπουργός Εξωτερικών, κλείνοντας την ομιλία του και έκανε λόγο για τη σημασία της «συνευθύνης των τοπικών κοινωνιών, ώστε οι ευκαιρίες να αξιοποιηθούν, να πιάσουν τόπο, να μετασχηματιστούν σε βεβαιότητες προόδου και ευημερίας για όλους».
Ο Υφυπουργός Εμπορικής Ναυτιλίας, Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής, κ. Πάνος Καμμένος, στην ομιλία του επισήμανε ότι: «Σε μια χώρα που η ακτογραμμή της Ηπειρωτικής χώρας και των νησιών της είναι όση περίπου και η ακτογραμμή της αφρικανικής ηπείρου, 15.000 χλμ., μόνο με συγκεκριμένα παραδείγματα θα μπορέσετε να κατανοήσετε την ανάγκη ύπαρξης ειδικών και στοχευμένων πολιτικών για τη νησιωτικότητα. Είμαστε σήμερα στην Κω, σε ένα καταπληκτικό συνεδριακό κέντρο, σε ένα πολύ ωραίο και μεγάλο ξενοδοχείο, ένα από τα ωραιότερα της Ευρωπαϊκής Ένωσης όπως πολλά τέτοια έχουν χτιστεί στα περισσότερα νησιά του Αιγαίου. Βρισκόμαστε σε ένα νησί, που έχει πολύ μεγάλη τουριστική ανάπτυξη. Το Αιγαίο του Ιπποκράτη, το Αιγαίο του πολιτισμού, το Αιγαίο των μεγάλων τουριστικών συγκροτημάτων και των πλαζ , έχει μέσα του και το Αιγαίο των μικρών νησιών, της Ανάφης, της Δονούσας, του Καστελόριζου, των Λειψών, που το χειμώνα μένουν μόνο 200 – 300 ή 1.000 κάτοικοι, πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πολίτες που έχουν τα ίδια δικαιώματα με τους πολίτες των μεγάλων πόλεων. Πολίτες, που έχουν τη δυνατότητα να έχουν ένα μόνο αγροτικό ιατρό για να αντιμετωπίσουν ένα ατύχημα του παιδιού τους η των ηλικιωμένων γονιών τους, σε περιόδους όπου με τα 8 μποφόρ και με τις δύσκολες καιρικές συνθήκες, δεν μπορεί να πλησιάσει πλοίο. Οι πολίτες αυτοί που ονομάζονται μόνο στην θεωρία πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, για να εξυπηρετηθούν θα πρέπει να απογειωθεί ένα ελικόπτερο από την Αθήνα, να κατέβει κατόπιν ειδικού σήματος στο μικρό νησί στο ελικοδρόμιο -εάν βεβαίως υπάρχει- για να γίνει η αεροδιακομιδή. Πως μπορούμε να καταρτίζουμε σχέδια εδαφικής συνοχής όταν στην σημερινή εποχή της Ενωμένης Ευρώπης, υπάρχει ακόμη μεγάλος αριθμός πληθυσμού που δεν μπορεί να δώσει στο παιδί του τη δυνατότητα μιας ολοκληρωμένης και σωστής μέσης εκπαίδευσης. Ο πολίτης του Αγαθονησίου επιδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση ελάχιστα έως και καθόλου για τις μετακινήσεις του , σε αντίθεση με τον πολίτη της Αθήνας και των μεγάλων πόλεων που επιδοτείται έως και 90%.Θα πρέπει να δούμε ότι για να κατατεθεί ένα πρόγραμμα από τον Δήμαρχο ενός μικρού ελληνικού νησιού, θα πρέπει ο Δήμαρχος αυτός, να κάνει ένα ταξίδι 16 ωρών με το πλοίο για να φτάσει στην πρωτεύουσα, ή το διοικητικό κέντρο όπου εδρεύουν οι αρμόδιοι φορείς». Κλείνοντας την ομιλία του ο κ. Καμμένος διαβεβαίωσε ότι: «εάν δεν υπάρξουν στοχευμένες πολιτικές στήριξης, θα αποδυναμωθεί συστηματικά ένα από τα πιο όμορφα και σπάνια οικοσυστήματα της γης και θα εξαφανιστούν μοναδικές πολιτιστικές κληρονομιές εκατομμυρίων ετών, εκατομμυρίων αιώνων. Ζητάμε λοιπόν αυτές οι πολιτικές που θα χαράξουμε και που βεβαίως θα ισχύουν και για τα μικρά νησιά της υπόλοιπης Ευρωπαϊκής Ενώσεως, να είναι πολιτικές που θα δώσουν ισότιμα τη δυνατότητα στους πολίτες αυτούς να ανταγωνίζονται και να δημιουργούν μαζί με τους υπόλοιπους πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης».
Ο κ. Δημήτρης Δημητριάδης, Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής, κατά τη διάρκεια της ομιλίας του αναφέρθηκε στην πρόταση της Ε.Ο.Κ.Ε. για τη δημιουργία μίας ιδιαίτερης Ομάδας Εργασίας μέσα στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τα θέματα των νησιών, με εξειδικευμένο ενδιαφέρον, διότι, όπως εξήγησε, η νησιωτική πολιτική είναι εξαιρετικά σημαντική πολιτική περιφερειακής ανάπτυξης, αλλά ταυτόχρονα τα νησιά έχουν εξειδικευμένα προβλήματα τα οποία η Ευρώπη πρέπει να τα εξετάσει λεπτομερώς και με ιδιαιτερότητα. «Η συνάντηση αυτή» είπε κλείνοντας ο κ. Δημητριάδης «είναι πάρα πολύ σημαντική διότι ένα από τα θέματα τα οποία αντιμετωπίζουμε στα αρνητικά δεδομένα των Ευρωπαίων πολιτών είναι ότι δεν αγγίζουμε θέματα της καθημερινότητας, δεν αγγίζουμε πολλές φορές την καρδιά των προβλημάτων του Ευρωπαίου πολίτη».
Τέλος, ο κ. Κωνσταντίνος Τάτσης, εκπρόσωπος της Επιτροπής των Περιφερειών της Ε.Ε. έκανε μία σύντομη ανάλυση των μονίμων μειονεκτημάτων που εμφανίζουν διαχρονικά οι νησιώτικες περιοχές και αναφέρθηκε στις προσπάθειες της Επιτροπής των Περιφερειών της Ε.Ε., ενώ επισήμανε ότι «απαιτείται ο σχεδιασμός μιας ρεαλιστικής και ολοκληρωμένης περιφερειακής πολιτικής, όπου με βάση την αρχή της συμπληρωματικότητας και της συνεκτικότητας, η πολιτική της Ε.Ε. θα πρέπει να εναρμονιστεί με τις Εθνικές Πολιτικές. Έτσι μόνο θα μπορέσει η εδαφική συνοχή να δικαιωθεί για όλες τις περιφέρειες της Ευρώπης και φυσικά για τις νησιωτικές περιοχές, τα φυσικά μειονεκτήματα των οποίων κρατούν την οικονομική ανάπτυξη σε χαμηλά επίπεδα».
Οι διαφορετικές πτυχές της νησιωτικότητας, οι προκλήσεις και τα προβλήματα των νησιών και η αντιμετώπισή τους σε επίπεδο πολιτικής στην Ε.Ε., απασχόλησαν τις εργασίες του Συνεδρίου. Συγκεκριμένα, οι θεματικές ενότητες των συζητήσεων, στις οποίες συμμετείχαν Ευρωπαίοι αξιωματούχοι, εκπρόσωποι υπουργείων, εμπειρογνώμονες, εκπρόσωποι της τοπικής και νομαρχιακής αυτοδιοίκησης, της Κοινωνίας των Πολιτών, καθώς και Ακαδημαϊκοί ήταν οι ακόλουθες:
– Οι πολιτικές για τα νησιά σε ευρωπαϊκό επίπεδο
– Η ανάγκη άρσης της απομόνωσης και οι προκλήσεις στους τομείς των μεταφορών,
του τουρισμού, της ενέργειας, των δικτύων και της επιχειρηματικότητας
– Το περιβάλλον, η λειψυδρία, η γεωργία και η αλιεία.
Η ανάγκη ύπαρξης μίας ολοκληρωμένης προσέγγισης του ζητήματος της νησιωτικότητας, προκειμένου να επιτευχθεί η αποτελεσματική αντιμετώπιση των προκλήσεων που αντιμετωπίζουν οι νησιωτικές περιφέρειες, αλλά και η ανάδειξη της προστιθέμενης αξίας τους, αποτελεί το κοινό συμπέρασμα όλων των συζητήσεων κατά τη διάρκεια του συνεδρίου. Στο πνεύμα αυτό, αποφασίστηκε η υιοθέτηση της «Διακήρυξης του Αιγαίου», στην οποία αποτυπώνεται η ιδιαιτερότητα των νησιών, οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν, η ανάγκη λήψης ειδικών μέτρων, καθώς και προτάσεις για την άρση των δυσχερειών σε συγκεκριμένους τομείς. Πρόκειται για ένα κείμενο το οποίο δίνει τις βασικές κατευθύνσεις για την περαιτέρω επεξεργασία όλων των ζητημάτων που άπτονται της νησιωτικότητας, με τελικό στόχο τη δημιουργία μίας ολοκληρωμένης, αλλά και κοινά αποδεκτής, ευρωπαϊκής πολιτικής, η οποία θα ενισχύσει την ανάπτυξη και συνοχή του ευρωπαϊκού νησιωτικού χώρου.
Τις εργασίες του συνεδρίου άνοιξαν με ομιλίες τους οι Υφυπουργοί Οικονομίας και Οικονομικών, κ. Γιάννης Παπαθανασίου, Εξωτερικών, κ. Γιάννης Βαληνάκης, και Εμπορικής Ναυτιλίας, Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής, κ. Πάνος Καμμένος, καθώς και ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής, κ. Δημήτρης Δημητριάδης και ο εκπρόσωπος της Επιτροπής των Περιφερειών της ΕΕ, κ. Κωνσταντίνος Τάτσης. Ο Επίτροπος της ΕΕ για τη θαλάσσια πολιτική και την αλιεία, κ. Joe Borg, και ο Γενικός Διευθυντής Περιφερειακής Πολιτικής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, κ. Dirk Ahner, ήταν οι κύριοι ομιλητές του συνεδρίου.
Ο Υφυπουργός Οικονομίας και Οικονομικών, κ. Γιάννης Παπαθανασίου, κατά τη διάρκεια της ομιλίας του επισήμανε τα εξής: «Η Ελλάδα, όπως είναι γνωστό, έχει τεθεί μετά από πρότασή μας επικεφαλής της πρωτοβουλίας για τα «Ευρωπαϊκά Νησιά», στο πλαίσιο του Πρώτου Προγράμματος Δράσης για την υλοποίηση της Χωρικής Ατζέντας, που υιοθετήθηκε στην άτυπη Υπουργική συνάντηση στις Αζόρες της Πορτογαλίας, το Νοέμβριο του 2007 και έχει αναλάβει το συντονισμό αυτής της ιδιαιτέρα σημαντικής δράσης. Η συγκεκριμένη δράση, την οποία συντονίζει το Υπουργείο Οικονομίας και Οικονομικών, στοχεύει στη διερεύνηση του πλαισίου πολιτικών που θα διευκολύνουν την ανάπτυξη των ευρωπαϊκών νησιών, επικεντρώνοντας στην ιδιαιτερότητά τους και απεικονίζοντας έτσι έμπρακτα την κοινή ευρωπαϊκή θεώρηση της χωρικής διάστασης». Ο κ. Παπαθανασίου αναφέρθηκε, επίσης, στην έμπρακτη στήριξη της Κυβέρνησης στις προοπτικές του ελληνικού νησιωτικού χώρου, μέσα από την αξιοποίηση των πόρων του ΕΣΠΑ 2007 – 2013. «Συγκεκριμένα» είπε ο Υφυπουργός «μέσα από τα ΠΕΠ των 4 νησιωτικών Περιφερειών της χώρας, θα διατεθούν απευθείας συνολικά 1.672.316.719 ευρώ για έργα και δράσεις που ενισχύουν την ανάπτυξη. Παράλληλα όμως προβλέπεται και η δυνατότητα άντλησης πόρων και από τα τομεακά Επιχειρησιακά Προγράμματα, με αποτέλεσμα το σύνολο των πόρων που θα διατεθούν στα νησιά να φθάνει περίπου τα 4,7 δισεκατομμύρια ευρώ. Ενδεικτικά, οι εθνικοί και κοινοτικοί πόροι που θα διατεθούν μέσω των ΠΕΠ, καθώς και οι πόροι που κατ’ αρχήν εκτιμάται ότι δύναται να διατεθούν από τα τομεακά ΕΠ για τις αμιγώς νησιωτικές περιφέρειες της χώρας, ανέρχονται στα εξής ποσά: Για την Περιφέρεια Κρήτης διατίθενται από το αντίστοιχο ΠΕΠ 566.100.000 ευρώ, ενώ από τα τομεακά προγράμματα εκτιμάται ότι μπορούν να διατεθούν επιπλέον πόροι ύψους σχεδόν 1,5 δις ευρώ (1.438.587.446 €). Έχουμε λοιπόν ένα σύνολο που μπορεί να ξεπεράσει τα 2 δισεκατομμύρια ευρώ.
Για την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, οι πόροι από το ΠΕΠ ανέρχονται στα 350 εκατομμύρια ευρώ, ενώ οι εκτιμώμενοι επιπλέον πόροι από τα τομεακά φθάνουν τα 400 περίπου εκατομμύρια ευρώ (399.978.399). Έχουμε δηλαδή ένα σύνολο που μπορεί να ανέλθει στα 750 περίπου εκατομμύρια ευρώ.
Για την Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου, οι πόροι που θα διατεθούν μέσω του ΠΕΠ είναι 408.900.000 ευρώ, ενώ από τα τομεακά προγράμματα μπορούν να αξιοποιηθούν επιπλέον πόροι ύψους 490 περίπου εκατομμυρίων ευρώ. Το σύνολο επομένως μπορεί να φθάσει κοντά στα 898 εκατομμύρια ευρώ (898.441.323)
Για την Περιφέρεια Ιονίων Νήσων, οι πόροι από το ΠΕΠ είναι 347.316.541 ευρώ και οι εκτιμώμενοι επιπλέον πόροι από τα τομεακά είναι περίπου 715 εκατομμύρια ευρώ. Σύνολο δηλαδή που μπορεί να ξεπεράσει το 1 δισεκατομμύριο ευρώ (1.062.462.154)».
Με τη σειρά του, ο Υφυπουργός Εξωτερικών, κ. Γιάννης Βαληνάκης, τόνισε ότι «για την Ελλάδα η νησιωτικότητα συνιστά όχι μόνο μια περιβαλλοντική ή γεωγραφική πραγματικότητα, αλλά ένα φαινόμενο σύνθετο, κοινωνικό, οικονομικό, πολιτιστικό, ανθρώπινο. Γι’ αυτό και η φιλοξενία του συνεδρίου αυτού στην Ελλάδα και ειδικά στα Δωδεκάνησα, σε μια ευρωπαϊκή περιφέρεια αμιγώς νησιωτική, έχει ιδιαίτερη συμβολική αλλά και ουσιαστική σημασία». Ο κ. Βαληνάκης επισήμανε ότι «Η αντιμετώπιση των ιδιαίτερων αναγκών των νησιωτικών τοπικών κοινωνιών απαιτεί μια προσέγγιση ανθρωποκεντρική, μια προσέγγιση που θα θεμελιώνεται στο τρίπτυχο παρελθόν κληρονομιάς, παρόν εξασφάλιση της οικονομικής και κοινωνικής συνοχής, μέλλον βιώσιμη ανάπτυξη» και αναφέρθηκε στις ευρωπαϊκές πολιτικές. «Για την Ε.Ε. η αξιοποίηση της προστιθέμενης αξίας και η αποτελεσματική αντιμετώπιση των προκλήσεων που αντιμετωπίζει η νησιωτική περιφέρεια της Ευρώπης πρέπει να αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι του ευρωπαϊκού τρόπου διακυβέρνησης στη βάση της οικονομικής, κοινωνικής και εδαφικής συνοχής. Η Συνθήκη της Λισσαβώνας θεσπίζει πολυάριθμες σημαντικές αλλαγές, οι οποίες όταν θα τεθεί σε ισχύ θα έχουν ισχυρό αντίκτυπο στην περιφερειακή πολιτική. Μια τέτοια σημαντική τροποποίηση αφορά στη θεσμοθέτηση της έννοιας της εδαφικής συνοχής και την αναγνώρισή της ως στόχου της Ένωσης και άρα ως βάσης για την ανάπτυξη των πολιτικών εκείνων που θα επιτρέψουν την ικανοποίηση των ιδιαίτερων αναγκών που αντιμετωπίζουν οι παράκτιες και νησιωτικές περιοχές. Η νέα Ευρωπαϊκή Πολιτική για τη Θάλασσα, όπως αποτυπώνεται στη γαλάζια Βίβλο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δημιουργεί μια καινούρια δυναμική για τα ευρωπαϊκά νησιά και για τη χώρα μας. Η νέα θαλάσσια πολιτική της Ε.Ε. πρέπει να αποτελέσει το μηχανισμό αντιμετώπισης των ζητημάτων που προκύπτουν από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των νησιωτικών περιοχών και κυρίως των μικρών απομακρυσμένων νησιών. Για να είναι επιτυχής μια ευρωπαϊκή νησιωτική πολιτική» κατέληξε ο Υφυπουργός, «θα πρέπει να είναι μια ολοκληρωμένη πολυεπίπεδη πολιτική, μια πολιτική που να επιτρέπει την ενσωμάτωση της νησιωτικής διάστασης στις επιμέρους πολιτικές σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο. Η κοινωνική ευαισθησία και η κοινωνική αλληλεγγύη ως προς τους νησιώτες συμπατριώτες μας, αποτελούν ευρωπαϊκή πρόκληση και αυτονόητο χρέος, χρέος απέναντι στους εαυτούς μας, στην κοινωνία μας και απέναντι στις γενεές που έρχονται». Ιδιαίτερη αναφορά έκανε ο κ. Βαληνάκης και στο συνεχές κυβερνητικό ενδιαφέρον για το νησιωτικό χώρο, καθώς όπως είπε: «Αψευδής απόδειξη του κυβερνητικού ενδιαφέροντος είναι και η απόφαση του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας να ενισχυθεί ο χρηματοδοτικός φάκελος του Νοτίου Αιγαίου στο πλαίσιο της τρέχουσας προγραμματικής περιόδου. Είναι χρήματα που έρχονται να ενισχύσουν την αναπτυξιακή δυναμική των νησιών μας και υλοποιούν τη δέσμευση του ίδιου του Πρωθυπουργού τον Δεκέμβριο του 2005 για πρόσθετους πόρους όταν ολοκληρώθηκε με επιτυχία η δύσκολη διαπραγμάτευση για το Δ’ Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης».
«Η πρόκληση της νησιωτικότητας μετατρέπεται σε ευκαιρία» δήλωσε ο Υφυπουργός Εξωτερικών, κλείνοντας την ομιλία του και έκανε λόγο για τη σημασία της «συνευθύνης των τοπικών κοινωνιών, ώστε οι ευκαιρίες να αξιοποιηθούν, να πιάσουν τόπο, να μετασχηματιστούν σε βεβαιότητες προόδου και ευημερίας για όλους».
Ο Υφυπουργός Εμπορικής Ναυτιλίας, Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής, κ. Πάνος Καμμένος, στην ομιλία του επισήμανε ότι: «Σε μια χώρα που η ακτογραμμή της Ηπειρωτικής χώρας και των νησιών της είναι όση περίπου και η ακτογραμμή της αφρικανικής ηπείρου, 15.000 χλμ., μόνο με συγκεκριμένα παραδείγματα θα μπορέσετε να κατανοήσετε την ανάγκη ύπαρξης ειδικών και στοχευμένων πολιτικών για τη νησιωτικότητα. Είμαστε σήμερα στην Κω, σε ένα καταπληκτικό συνεδριακό κέντρο, σε ένα πολύ ωραίο και μεγάλο ξενοδοχείο, ένα από τα ωραιότερα της Ευρωπαϊκής Ένωσης όπως πολλά τέτοια έχουν χτιστεί στα περισσότερα νησιά του Αιγαίου. Βρισκόμαστε σε ένα νησί, που έχει πολύ μεγάλη τουριστική ανάπτυξη. Το Αιγαίο του Ιπποκράτη, το Αιγαίο του πολιτισμού, το Αιγαίο των μεγάλων τουριστικών συγκροτημάτων και των πλαζ , έχει μέσα του και το Αιγαίο των μικρών νησιών, της Ανάφης, της Δονούσας, του Καστελόριζου, των Λειψών, που το χειμώνα μένουν μόνο 200 – 300 ή 1.000 κάτοικοι, πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πολίτες που έχουν τα ίδια δικαιώματα με τους πολίτες των μεγάλων πόλεων. Πολίτες, που έχουν τη δυνατότητα να έχουν ένα μόνο αγροτικό ιατρό για να αντιμετωπίσουν ένα ατύχημα του παιδιού τους η των ηλικιωμένων γονιών τους, σε περιόδους όπου με τα 8 μποφόρ και με τις δύσκολες καιρικές συνθήκες, δεν μπορεί να πλησιάσει πλοίο. Οι πολίτες αυτοί που ονομάζονται μόνο στην θεωρία πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, για να εξυπηρετηθούν θα πρέπει να απογειωθεί ένα ελικόπτερο από την Αθήνα, να κατέβει κατόπιν ειδικού σήματος στο μικρό νησί στο ελικοδρόμιο -εάν βεβαίως υπάρχει- για να γίνει η αεροδιακομιδή. Πως μπορούμε να καταρτίζουμε σχέδια εδαφικής συνοχής όταν στην σημερινή εποχή της Ενωμένης Ευρώπης, υπάρχει ακόμη μεγάλος αριθμός πληθυσμού που δεν μπορεί να δώσει στο παιδί του τη δυνατότητα μιας ολοκληρωμένης και σωστής μέσης εκπαίδευσης. Ο πολίτης του Αγαθονησίου επιδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση ελάχιστα έως και καθόλου για τις μετακινήσεις του , σε αντίθεση με τον πολίτη της Αθήνας και των μεγάλων πόλεων που επιδοτείται έως και 90%.Θα πρέπει να δούμε ότι για να κατατεθεί ένα πρόγραμμα από τον Δήμαρχο ενός μικρού ελληνικού νησιού, θα πρέπει ο Δήμαρχος αυτός, να κάνει ένα ταξίδι 16 ωρών με το πλοίο για να φτάσει στην πρωτεύουσα, ή το διοικητικό κέντρο όπου εδρεύουν οι αρμόδιοι φορείς». Κλείνοντας την ομιλία του ο κ. Καμμένος διαβεβαίωσε ότι: «εάν δεν υπάρξουν στοχευμένες πολιτικές στήριξης, θα αποδυναμωθεί συστηματικά ένα από τα πιο όμορφα και σπάνια οικοσυστήματα της γης και θα εξαφανιστούν μοναδικές πολιτιστικές κληρονομιές εκατομμυρίων ετών, εκατομμυρίων αιώνων. Ζητάμε λοιπόν αυτές οι πολιτικές που θα χαράξουμε και που βεβαίως θα ισχύουν και για τα μικρά νησιά της υπόλοιπης Ευρωπαϊκής Ενώσεως, να είναι πολιτικές που θα δώσουν ισότιμα τη δυνατότητα στους πολίτες αυτούς να ανταγωνίζονται και να δημιουργούν μαζί με τους υπόλοιπους πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης».
Ο κ. Δημήτρης Δημητριάδης, Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής, κατά τη διάρκεια της ομιλίας του αναφέρθηκε στην πρόταση της Ε.Ο.Κ.Ε. για τη δημιουργία μίας ιδιαίτερης Ομάδας Εργασίας μέσα στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τα θέματα των νησιών, με εξειδικευμένο ενδιαφέρον, διότι, όπως εξήγησε, η νησιωτική πολιτική είναι εξαιρετικά σημαντική πολιτική περιφερειακής ανάπτυξης, αλλά ταυτόχρονα τα νησιά έχουν εξειδικευμένα προβλήματα τα οποία η Ευρώπη πρέπει να τα εξετάσει λεπτομερώς και με ιδιαιτερότητα. «Η συνάντηση αυτή» είπε κλείνοντας ο κ. Δημητριάδης «είναι πάρα πολύ σημαντική διότι ένα από τα θέματα τα οποία αντιμετωπίζουμε στα αρνητικά δεδομένα των Ευρωπαίων πολιτών είναι ότι δεν αγγίζουμε θέματα της καθημερινότητας, δεν αγγίζουμε πολλές φορές την καρδιά των προβλημάτων του Ευρωπαίου πολίτη».
Τέλος, ο κ. Κωνσταντίνος Τάτσης, εκπρόσωπος της Επιτροπής των Περιφερειών της Ε.Ε. έκανε μία σύντομη ανάλυση των μονίμων μειονεκτημάτων που εμφανίζουν διαχρονικά οι νησιώτικες περιοχές και αναφέρθηκε στις προσπάθειες της Επιτροπής των Περιφερειών της Ε.Ε., ενώ επισήμανε ότι «απαιτείται ο σχεδιασμός μιας ρεαλιστικής και ολοκληρωμένης περιφερειακής πολιτικής, όπου με βάση την αρχή της συμπληρωματικότητας και της συνεκτικότητας, η πολιτική της Ε.Ε. θα πρέπει να εναρμονιστεί με τις Εθνικές Πολιτικές. Έτσι μόνο θα μπορέσει η εδαφική συνοχή να δικαιωθεί για όλες τις περιφέρειες της Ευρώπης και φυσικά για τις νησιωτικές περιοχές, τα φυσικά μειονεκτήματα των οποίων κρατούν την οικονομική ανάπτυξη σε χαμηλά επίπεδα».
