Σάβαττο, 3 Ιουλίου 2004
Δημοσιογράφος: Κύριε υπουργέ, παρακολουθήσαμε στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στην Κωνσταντινούπολη ότι η Ελλάδα έδωσε το πράσινο φως στην πιο στενή εμπλοκή της χώρας μας στο Ιράκ και στο Αφγανιστάν, με το να εκπαιδεύσει στη χώρα μας ιρακινές δυνάμεις. Η απόφαση αυτή δεν σημαίνει τον κίνδυνο μεγαλύτερης εμπλοκής της χώρα μας στον πόλεμο του Ιράκ; Πώς θα αντιδράσουν οι Ελληνικές δυνάμεις σε περίπτωση που δεχθούν επίθεση από ιρακινούς;
κ. Γ. Βαληνάκης: Η χώρα μας σαφώς έχει υποστηρίξει την μεταβίβαση της εξουσίας στους Ιρακινούς, ώστε να γίνουν μάλιστα σύντομα εκλογές και ν’ αναδειχθεί η νέα ηγεσία, όπως έχει προβλέψει και ο ΟΗΕ. Τώρα, στο θέμα της εκπαίδευσης, υπάρχει η δυνατότητα, όπως έχει επισημάνει κι ο Πρωθυπουργός αυτή να γίνει και σε ελληνικό έδαφος. Πολιτικά και οικονομικά μπορούμε να βοηθήσουμε στην ανοικοδόμηση του Ιράκ, στρατιωτικά όμως είναι ξεκάθαρο ότι δεν θα εμπλακούμε. Και σ’ ό,τι αφορά το Αφγανιστάν, είναι ξεκάθαρη η δέσμευση της κυβέρνησης να μην ενισχύσει περαιτέρω τις ελληνικές δυνάμεις εκεί, στην παρούσα φάση. Συνεργαζόμαστε με τους εταίρους μας και δεν πρέπει να αποσείσουμε τις ευθύνες μας στον κόσμο που ζούμε. Κάτι τέτοιο θα ήταν βλαπτικό για τα ελληνικά συμφέροντα. Σας διαβεβαιώνω όμως πως δεν σκοπεύουμε να βάλουμε ούτε έναν Έλληνα στο μονοπάτι του κινδύνου.
Δημοσιογράφος: Πώς θα χαρακτηρίζατε αυτή την περίοδο τις ελληνοτουρκικές σχέσεις;
κ. Γ. Βαληνάκης: Οι σχέσεις μας βρίσκονται σε καλό επίπεδο. Εκτυλίσσεται ταυτόχρονα για την Τουρκία μια μεγάλη προσπάθεια ώστε να εξελιχθεί σ’ αυτό που προσδοκούμε, δηλαδή, σ’ έναν ευρωπαίο γείτονα. Σ’ αυτή της την προσπάθεια, γνωρίζει πως θα μας βρει συμπαραστάτες.
Δημοσιογράφος: Έχει γίνει γνωστό ότι στις διμερείς συνομιλίες που πραγματοποιούν στελέχη των ΥΠΕΞ των δύο χωρών, ότι η Ελληνική πλευρά θέτει ως αγκάθι με την Τουρκία το ζήτημα της υφαλοκρηπίδας. Ωστόσο, κατά καιρούς βλέπουν το φως της δημοσιότητας σενάρια που φέρουν να γίνεται διαπραγμάτευση τόσο στο Αιγαίο – όπως τις πρόσφατες δηλώσεις που φέρεται να έκανε ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας κ. Σπηλιωτόπουλος – όσο και στον Εθνικό Εναέριο Χώρο. Ποια από αυτά ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα; Υπάρχει διαβεβαίωση ότι δεν τίθεται θέμα μείωσης του Εθνικού Εναέριου Χώρου;
κ. Γ. Βαληνάκης: Ασφαλώς δεν τίθεται τέτοιο ζήτημα. Η διάψευση του Υπουργού Αμύνης για όσα δημοσιεύτηκαν παλαιότερα καλύπτει συνολικά την κυβέρνηση.
Δημοσιογράφος: Η χώρα μας έχει ταχθεί υπέρ του ευρωπαϊκού προσανατολισμού της Τουρκίας. Πώς αντιμετωπίζουν αυτό το ενδεχόμενο οι υπόλοιποι εταίροι; Θα δοθεί το Δεκέμβριο ημερομηνία για την έναρξη διαπραγματεύσεων
κ. Γ. Βαληνάκης: Είναι ένα κρίσιμο θέμα. Έχει αναμφίβολα επιτευχθεί πρόοδος στις προσπάθειες της Τουρκίας να προσεγγίσει το ευρωπαϊκό κεκτημένο. Αλλά μένουν πολλά να γίνουν ακόμη. Σε κάθε περίπτωση, περιμένουμε την σχετική έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής τον Οκτώβριο και θ’ αποφασίσουμε συνολικά, ένα μήνα μετά.
Δημοσιογράφος: Πώς μπορεί να αφομοιωθεί στους κόλπους της Ε. Ε ένα κράτος 60 εκατομμυρίων κατοίκων που παρουσιάζει πολιτισμική και οικονομική ανομοιογένεια και είναι ξένο – τουλάχιστον στις επαρχίες – στον ευρωπαϊκό και χριστιανικό πολιτισμό;
κ. Γ. Βαληνάκης: Η Τουρκία είναι όντως μια μεγάλη, διαφορετική χώρα. Όμως σε ό,τι αφορά την ευρωπαϊκή της πορεία, πρέπει να επικεντρωθούμε στην ουσία. Κρίνεται η ικανότητά της να ανταποκριθεί σε συγκεκριμένα κριτήρια και σε συγκεκριμένους ευρωπαϊκούς κανόνες. Συμφέρει όλους μια εξευρωπαϊσμένη Τουρκία.
Δημοσιογράφος: Η χώρα μας έχει αποδεσμεύσει το Κυπριακό από την εξέλιξη των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Ωστόσο, σε πρόσφατη συνέντευξή του στην εφημερίδα “Washington Times” ο Τούρκος Πρωθυπουργός Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν συνέδεσε την εξομάλυνση των ελληνοτουρκικών σχέσεων με την επίλυση του Κυπριακού. Συγκεκριμένα, είπε χαρακτηριστικά ότι μόνο μια δίκαιη και μόνιμη λύση του κυπριακού προβλήματος μπορεί να φέρει ειρήνη και σταθερότητα στο νησί και να επηρεάσει θετικά τις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Πώς θα μπορέσει να υπάρξει προσέγγιση όταν η εξομάλυνση των ελληνοτουρκικών σχέσεων ξεκινά από διαφορετική βάση;
κ. Γ. Βαληνάκης: Το Κυπριακό είναι ένα ανοιχτό διεθνές θέμα που αποτελεί ταυτόχρονα κλειδί για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Μία ευρωπαϊκή λύση του Κυπριακού ασφαλώς θα επηρέαζε θετικά τις ελληνοτουρκικές σχέσεις.
Δημοσιογράφος: Η Ελλάδα έχει κάνει βήματα για την προσέγγιση με την Τουρκία, η γειτονική χώρα, πρακτικά ποια βήματα καλής θέλησης έχει κάνει;
κ. Γ. Βαληνάκης: Ασφαλώς και προσβλέπουμε σε σημαντικά βήματα από την Τουρκία. Το θετικό είναι πώς η Τουρκία έχει επιλέξει τον ευρωπαϊκό της προσανατολισμό κι έχει αποδεχθεί – τουλάχιστον εν μέρει – πως ούτε τον επόμενο Δεκέμβριο, ούτε τους επόμενους μήνες, είναι περίοδος εκπτώσεων στην Ευρώπη. Υπάρχουν συγκεκριμένα βήματα που πρέπει ακόμη να γίνουν.
Δημοσιογράφος: Ποια εκτιμάτε ότι θα είναι τα επόμενα βήματα στην επίλυση του Κυπριακού; Θα αναζητηθεί επίλυση μέσα τα όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης; Από τις αλλεπάλληλες επαφές που έχετε με τους Ευρωπαίους εταίρους φαντάζομαι ότι θα έχετε κάνει μία μίνι δημοσκόπηση για το πώς προσανατολίζονται να χειριστούν το θέμα. Υπάρχει η αίσθηση ότι πρόκειται για ένα πρόβλημα που υφίσταται στους κόλπους της Ε.Ε. ή επιθυμούν μια λύση στο πλαίσιο του ΟΗΕ;
κ. Γ. Βαληνάκης: Έχει γίνει κατανοητό απ’ όλους πως μπορεί και πρέπει να υπάρξει λύση. Θέλουμε όλοι να εργαστούμε προς την κατεύθυνση αυτή. Όμως μ’ έναν περίεργο τρόπο, μπορεί μια εβδομάδα στην πολιτική να είναι μεγάλο διάστημα, αλλά ίσως τέσσερις μήνες δεν είναι. Ο κυπριακός λαός έδωσε μια ετυμηγορία που είναι νωπή ακόμη στα μυαλά πολλών. Μένει να γίνουν πλήρως αντιληπτές όλες οι διαστάσεις της, ιδίως απ’ την τουρκοκυπριακή πλευρά.
Δημοσιογράφος: Πότε πιστεύεται ότι θα γίνει το επόμενο βήμα;
κ. Γ. Βαληνάκης: Ευχόμαστε σύντομα να υπάρξουν εξελίξεις στην κατεύθυνση μιας ευρωπαϊκής λύσης στο νησί.
Δημοσιογράφος: Οι απευθείας εμπορικές σχέσεις, όπως τουλάχιστον δηλώνουν ότι θα αναπτύξουν κράτη με το ψευδοκράτους, δεν σηματοδοτούν την ουσιαστική αναγνώρισή του;
κ. Γ. Βαληνάκης: Ασφαλώς όχι. Όμως, στην περίπτωση που γινόταν, θα ήταν ασφαλώς ένα κακό βήμα στη λάθος κατεύθυνση. Συμφέρον όλων δεν είναι να παγιώσουμε μια κατάσταση διχοτόμησης. Αλλά όπως είπα πριν, να διευκολύνουμε τις συνθήκες ώστε να απολαύσουν όλοι μαζί, Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι, τα καλά που φέρνει η συμμετοχή στην Ευρώπη. Και για να συμβεί αυτό, χρειαζόμαστε μια ευρωπαϊκή λύση.
Δημοσιογράφος: Τι σημαίνει για την Ελλάδα η ανάδειξη του Μπαρόζο στην Προεδρία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής; Πώς κρίνετε την υποψηφιότητα Σημίτη για την θέση του Συντονιστή για το Ευρωσύνταγμα; Πρόκειται για μια… τρίπλα του κυβερνώντος κόμματος προκειμένου να διεισδύσει στο χώρο του ΠΑΣΟΚ;
κ. Γ. Βαληνάκης: Η ανάληψη της Προεδρίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής απ’ τον κ. Μπαρόσο είναι ένα ιδιαιτέρως θετικό γεγονός για την Ελλάδα. Είχαμε πει απ’ την αρχή πως θέλαμε σ’ αυτή την θέση κάποιον από μια μεσαία χώρα, που να κατανοεί τα προβλήματα που υπάρχουν στην οικονομική και κοινωνική σύγκλιση χωρών σαν την Πορτογαλία και την Ελλάδα με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Αν δεν μπορούσε να είναι Έλληνας, θα έπρεπε να είναι Πορτογάλος. Κι αυτό επετεύχθη με σύνεση, στρατηγική και τακτικές κινήσεις, δεν ήρθε ουρανοκατέβατα. Σε ό,τι αφορά όσα γράφονται για τον κ. Σημίτη έχουμε πει πως θα στηρίζαμε μία ελληνική υποψηφιότητα με σοβαρές πιθανότητες για μια ευρωπαϊκή θέση σαν κι αυτή που αναφέρετε, αν και όταν υπάρξει. Άλλα, όμως, τα κριτήρια του δικού μας μικροπολιτικού «κουτσομπολιού», και άλλα τα κριτήρια των άλλων Ευρωπαίων. Τουλάχιστον αυτό το κατανοεί αυτή η κυβέρνηση και δρα με σοβαρότητα κι υπευθυνότητα.
Δημοσιογράφος: Κύριε υπουργέ, από όσο γνωρίζω, έχει ήδη λήξει η δεκαετής συμφωνία για την ονομασία της FYROM, γεγονός που σημαίνει ότι θα ξεκινήσει νέος κύκλος συνομιλιών για την οριστικοποίηση της ονομασίας. Έχετε κάποιες ενδείξεις για το πότε θα ξεκινήσει διάλογος; Ποια είναι η θέση της Ελλάδας; Θα υπάρχει στην ονομασία ο όρος Μακεδονία;
κ. Γ. Βαληνάκης: Δεν υπάρχει θέμα λήξης της συμφωνίας. Η βούλησή μας όμως για μια δίκαιη, ισόρροπη και «ευρωπαϊκή» διευθέτηση του ζητήματος είναι δεδομένη. Αλλά αυτό ασφαλώς απαιτεί την δέσμευση των γειτόνων μας ν’ αντιμετωπιστεί το θέμα του ονόματος με θετικό πνεύμα.
