Τέταρτη, 5 Μαΐου 2004
Ζωντανό το σχέδιο Ανάν ;
«Το σχέδιο Ανάν μπορεί κάλλιστα να αποτελέσει βάση διαπραγμάτευσης. Ως τέτοια το έχουν αποδεχθεί όλες οι πλευρές».
Δεν θεωρείτε ότι το 65% του «ναι» των Τουρκοκυπρίων «κλείδωσε» το σχέδιο Ανάν ;
«το σχέδιο τυπικά είναι άκυρο από τη στιγμή που τουλάχιστον η μία από τις δύο πλευρές δεν το ενέκρινε στο δημοψήφισμα. Ταυτόχρονα, υπάρχει μια πολιτική πραγματικότητα στο νησί. Προς το συμφέρον και των δύο πλευρών είναι να υπάρξει συμφωνία, δεδομένου ότι ποτέ δεν ήμασταν τόσο κοντά στη λύση».
Γιατί οι Τουρκοκύπριοι, όταν μάλιστα έχουν κερδίσει τα εύσημα της διεθνούς κοινότητας για την πρωτόγνωρη διαλλακτικότητά τους, να πουν «δεχόμαστε εκπτώσεις»;
«οι Τουρκοκύπριοι βλέπουν ότι έτσι όπως ήρθαν τα πράγματα μένουν έξω από την ευρωπαϊκή ενοποίηση. Το τρένο πέρασε από μπροστά τους και δεν μπόρεσαν να επιβιβαστούν. Είναι λογικό και θεμιτό να θέλουν να συμμετάσχουν. Αυτήν την προοπτική τη στηρίζει και η ελληνική κυβέρνηση και η κυπριακή, η Ευρωπαϊκή ΄Ενωση και η διεθνής κοινότητα. Δεν πιστεύω, λοιπόν, ότι θα είναι τόσο δύσκολο από τη μεριά των Τουρκοκυπρίων να δεχθούν μια διαδικασία που μπορεί να οδηγήσει στο επιθυμητό αποτέλεσμα».
Πιστεύετε ότι ο κ. Ταλάτ θα μπορούσε να είναι ένας καλός συνομιλητής σε μια τέτοια προσπάθεια ;
«ο κ. Ταλάτ, και μαζί του μια νέα γενιά Τουρκοκυπρίων, μπορεί να φέρει την απαραίτητη ευλυγισία από πλευράς της τουρκοκυπριακής κοινότητας που δεν επιδείχθηκε όλα αυτά τα χρόνια με συνέπεια τα αδιέξοδα που γνωρίσαμε».
Μήπως όμως το «όχι» των Ελληνοκυπρίων τελικά ήταν και μια επιθυμία μη επανένωσης; Μήπως σκέφτηκαν ότι αυτά τα 30 χρόνια που ζουν χώρια τα πήγαν μια χαρά, είχαν τη Δημοκρατία τους, την πολύ καλή οικονομία τους και την ησυχία τους;
«Ο παράγων ανασφάλεια ήταν καθοριστικός στη διαμόρφωση αυτού του υψηλού 76% «όχι». Ο χρόνος ήταν λίγος για να πάρουν μια τόσο σημαντική απόφαση. Θυμίζω ότι στην Κοπεγχάγη και στη Χάγη προβλεπόταν πάνω από ένας χρόνος μέχρι την ημέρα της ένταξης, δυνατότητα που δεν υπήρχε τώρα. Επίσης, οι πιέσεις από το εξωτερικό ήταν πολλές και άκομψες. Ολοι αυτοί οι παράγοντες δεν άφησαν τους Ελληνοκυπρίους να αποφασίσουν ήρεμα. Η ένταξη όμως στην Ε.Ε. πιστεύω ότι θα τους επιτρέψει να αντιμετωπίσουν τα νέα δεδομένα με ένα αίσθημα ασφάλειας».
Πάντως, δεν ήταν ένα μόρφωμα το κράτος που πρότεινε το σχέδιο Ανάν ;
«Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι το σχέδιο ως προϊόν συμβιβασμού δεν είναι εύκολα λειτουργικό ή βιώσιμο. Χρειάζεται ισχυρή πολιτική βούληση. Πάντως, εκτιμώ ότι θα ακούσουμε τις απόψεις των μερών για το πώς μπορεί να βελτιωθεί».
Πόσο κοντά είναι, κατά τη γνώμη σας, μια δεύτερη ευκαιρία;
«Θα έλεγα ότι μπορεί να είναι θέμα μηνών και όχι ετών».
Πριν από την ημερομηνία της Τουρκίας;
«Ο Δεκέμβριος του 2004 κατά τον οποίο θα κριθεί η Τουρκία για την τυχόν έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων είναι ένας μήνας-κλειδί».
Θα υπάρξει και δεύτερο δημοψήφισμα;
«Αυτό θα το αποφασίσουν τα δύο μέρη, οι Ελληνοκύπριοι και οι Τουρκοκύπριοι».
Ο μέν Κώστας Καραμανλής δηλώνει ότι η ελληνική κυβέρνηση δεν θα βάλει βέτο στην ημερομηνία της Τουρκίας το Δεκέμβριο, ο δε Κύπριος πρόεδρος το αφήνει ανοιχτό.
«Επί της ουσίας δεν πρόκειται για διαφορετικές διατυπώσεις, αν και προέρχονται από διαφορετικές κυβερνήσεις και κράτη. Η αίσθηση η δική μας είναι ότι η Κύπρος θα κινηθεί με τρόπο λογικό και εφόσον δεν έχει συμβεί τίποτε το τραγικό μέχρι τότε, το θέμα της Τουρκίας το Δεκέμβριο θα έχει δυσκολίες κυρίως από άλλες χώρες της ΄Ενωσης, εκτός της δικής μας περιοχής».
Προχθές ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας Αμπντουλάχ Γκιουλ είπε ότι ο τουρκικός στρατός-νομίζω ότι φτάνει τις 40.000- δεν φεύγει από τη βόρεια Κύπρο
«Είναι φυσικό η κάθε κυβέρνηση να επιχειρεί με τον δικό της τρόπο να υπερασπιστεί την πολιτική της. Η πραγματικότητα είναι ότι υπάρχει ένας θετικός άνεμος για την επανένωση, ο οποίος θα συνεχίσει να φυσά αφού όλες οι πλευρές συμφωνούν ότι ποτέ δεν έφτασαν τόσο κοντά στη λύση όσο σήμερα».
Τελικά, έχουμε ή δεν έχουμε αλλαγή «δόγματος»; Το Κυπριακό παραμένει κλειδί για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις ή το αποσυνδέετε;
«Ποτέ δεν διανοηθήκαμε να βάλουμε το Κυπριακό στο ράφι όπως ορισμένοι άλλοι κατά το παρελθόν. Πιστεύουμε σε μια επιτυχή στρατηγική με την Κύπρο μέσα στην Ε.Ε. και παράλληλα με καλές ελληνοτουρκικές σχέσεις’.
Αν η Τουρκία αρχίσει τις παρασπονδίες, ακυρώνονται οι σχετικές διακηρύξεις;
«Σήμερα υπάρχουν καλές σχέσεις ανάμεσα και στις δύο χώρες και στους δύο πρωθυπουργούς. Αυτό θα φανεί και στην προσεχή επίσκεψη του κ. Ερντογάν στην Αθήνα. Αυτό δεν σημαίνει ότι αποκλείεται να υπάρχουν πισωγυρίσματα. Σημασία έχει όμως ότι ΄και οι δύο κυβερνήσεις θέλουν να βλέπουν μπροστά και να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα που κληρονόμησαν από το παρελθόν με τη βούληση ότι θα πρέπει να βρεθούν λύσεις».
Ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, ο κ. Παπανδρέου, κατηγορεί την κυβέρνηση Καραμανλή ότι έδωσε γην και ύδωρ στους Τούρκους.
«Το ΠΑΣΟΚ, όπως έκανε και σε άλλες περιπτώσεις στο παρελθόν, πέρασε από το ένα άκρο στο άλλο. Η πολιτική του ζεϊμπέκικου την οποία ακολούθησε ο Γιώργος Παπανδρέου περιοριζόταν σε ωραίες εικόνες χωρίς ουσιαστικό αποτέλεσμα».
Τη βελτίωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων μέσα και από το ζεϊμπέκικο, όμως, είχε να χρησιμοποιήσει ως βάση ο Κώστας Καραμανλής ια να επιχειρήσει τα επόμενα βήματα.
«Άλλο η βελτίωση στο κλίμα-που είναι θετική- και άλλο η επίλυση των προβλημάτων, το αποτέλεσμα».
Δεν είναι αποτέλεσμα η ένταξη της Κύπρου στην ΄Ενωση ανεξάρτητα από την επίλυση του Κυπριακού;
«Εχουμε πει πολλές φορές ότι με την προηγούμενη κυβέρνηση είμαστε στην ίδια λογική ευθεία των μεγάλων εθνικών στόχων. Χαρήκαμε που το ΠΑΣΟΚ εγκατέλειψε τις προηγούμενες πολιτικές του και υιοθέτησε τη στρατηγική του διαλόγου με την Τουρκία. Στηρίξαμε την πορεία της Κυπριακής Δημοκρατίας προς την ένταξη. Η αλήθεια είναι όμως ότι ορισμένα σημαντικά θέματα σε σχέση με την περίπτωση της μη λύσης είχαν μείνει αρύθμιστα».
Όπως;
«Ο Κανονισμός για την «πράσινη γραμμή». ΄Ηταν ένα τεράστιο αγκάθι που βρήκαμε μπροστά μας την επομένη του δημοψηφίσματος. Το θέμα αυτό έπρεπε να είχε ρυθμιστεί εδώ και καιρό διότι ήταν μέρος του αρχικού πακέτου της συμφωνίας ένταξης».
Η «πρεμιέρα» της Κύπρου στην Ε.Ε. τι έδειξε; Οντως βρίσκεται σε πολύ δύσκολη θέση ή τελικά καταρρρίπτεται όλη αυτή η κινδυνολογία που αναπτύχθηκε γύρω από το «όχι» των Ελληνοκυπρίων στο σχέδιο Ανάν;
«Σίγουρα υπάρχει ένα κλίμα έντονης απογοήτευσης, ίσως και δυσαρέσκειας, σε ορισμένες ξένες πρωτεύουσες, πράγμα που δυσκολεύει τα πρώτα βήματα της Κυπριακής Δημοκρατίας μέσα στην Ε.Ε. Όμως αυτά πιστεύω ότι δεν έχουν μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες επιπτώσεις και πολύ γρήγορα η Κυπριακή Δημοκρατία θα αντιμετωπίζεται όπως κάθε άλλο μέλος της Ε.Ε.»
Τελικά, έχει αποφευχθεί η διχοτόμηση στο νησί ;
«Είμαι πεπεισμένος ότι ή πολιτική που ακολουθείται από την κυπριακή κυβέρνηση καθόλου δεν αποσκοπεί στη διχοτόμηση. Αντίθετα, πιστεύω ότι και οι δύο κοινότητες θέλουν όσο το δυνατόν πιο γρήγορα την επανένωση του νησιού έτσι ώστε και οι Τουρκοκύπριοι να απολαύσουν τα καλά της ευρωπαϊκής συμμετοχής. Δεν θα υπάρξει ευρωδιχοτόμηση, θα υπάρξει ευρωπαϊκός γάμος.
Εχετε συμμετάσχει σε όλες τις μέχρι τώρα επαφές του Κώστα Καραμανλή με τον Ταγίπ Ερντογάν. Τι είναι αυτό που σας έχει εντυπωσιάσει από τον Τούρκο πρωθυπουργό;
«Ο κ. Ερντογάν είναι μια έντονη και χαρισματική προσωπικότητα. Πέτυχε το ακατόρθωτο εδώ και δεκαετίες επίτευγμα στην τουρκική σκηνή, να είναι σχεδόν απόλυτος κυρίαρχος του πολιτικού παιχνιδιού, παρά το γεγονός ότι υπάρχουν δυνάμεις της παλιάς λογικής που αντιστέκονται στην προσπάθειά του να εκσυγχρονίσει την Τουρκία. Πιστεύω ότι είναι ρεαλιστής και ειλικρινής. Φαίνεται ιδιαίτερα αποφασιστικός και έτοιμος να βρει λύσεις σε προβλήματα πολύπλοκα που χρονίζουν. Αν αυτό υιοθετηθεί και στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, θα οδηγήσει σε σημαντικά βήματα».
Είναι σημαντικό για την Ελλάδα να βρίσκεται στην παρούσα φάση ο κ. Ερντογάν στο τιμόνι της Τουρκίας;
«Είναι σημαντικό και για τις δύο χώρες ότι έχουν πρωθυπουργούς νέους που βλέπουν μπροστά και μακριά και έχουν θητεία πολλών ετών μπροστά τους».
Γιατί κάνατε αποδεκτό το αίτημα του κ. Ερντογάν να επισκεφθεί τη μουσουλμανική κοινότητα της Θράκης, όταν επι δεκαετίες οι ελληνικές κυβερνήσεις αρνούνταν να ικανοποιήσουν ανάλογα αιτήματα υψηλών Τούρκων αξιωματούχων ;
«Πιστεύουμε ότι οι συνθήκες είναι πλέον ώριμες για την αμοιβαία επίδειξη μεγαλύτερης εμπιστοσύνης. ΄Εχουμε την ελπίδα ότι και η άλλη πλευρά βλέπει το κοινό συμφέρον στη βελτίωση των διμερών μας σχέσεων και στον προσανατολισμό στην Ε.Ε».
Αν χρειαστεί το καλό κλίμα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, μπορεί και να τα βρουν μεταξύ τους οι δύο κυβερνήσεις για την υφαλοκρηπίδα και να μη χρειαστεί να καταφύγουμε στο Δικαστήριο της Χάγης;
«Οι διερευνητικές επαφές που γίνονται έχουν στόχο τη σύνταξη συνυποσχετικού εν όψει προσφυγής στη Χάγη. Με αυτόν τον στόχο εργαζόμαστε».
