Κυριακή, 9 Ιανουαρίου 2005
Δημοσιογράφος: Πόσο ικανοποιημένος είστε από τη Σύνοδο των Βρυξελλών;
κ. Γιάννης Βαληνάκης: Πιστεύω ότι μετά τη Σύνοδο των Βρυξελλών, τόσο η Κύπρος όσο και η Ελλάδα, έχουν περισσότερους λόγους να ελπίζουν σε ένα ασφαλέστερο και ειρηνικό μέλλον. Όταν κανείς δει προσεκτικά τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, θα καταλάβει ότι μετά από μια σκληρή διαπραγμάτευση για την κάθε τελεία, κάθε πρόταση, κάθε παράγραφο, το πλαίσιο που τέθηκε τελικά στην Τουρκία είναι εξαιρετικά αυστηρό. Η Τουρκία μόλις ξεκίνησε ένα μαραθώνιο, όχι μόνο μετ’ εμποδίων, αλλά και με φωτεινούς σηματοδότες και συνεχή διόδια. Και προπαντός με 25 αυστηρούς κριτές. Σε κάθε βήμα, η Κύπρος και η Ελλάδα, θα είναι μέσα στους 25 που θα κρίνουν -όχι άδικα, αλλά αυστηρά- την πορεία της. Έχουμε επανειλημμένα δηλώσει ότι επιδιώκουμε σταθερά να γίνει η Τουρκία μια Ευρωπαϊκή χώρα με ευρωπαϊκή συμπεριφορά καλής γειτονίας, χωρίς απειλές και πράξεις βίας.
Δημοσιογράφος: Ικανοποιήθηκε η κυπριακή κυβέρνηση;
κ. Γιάννης Βαληνάκης: Αν κανείς συγκρίνει για ένα λεπτό τη διαπραγματευτική θέση της Κύπρου πριν από δέκα μήνες σε σχέση με τώρα, η αλλαγή είναι εντυπωσιακή. Από κρινόμενη, η Κύπρος έγινε κριτής, ενώ το αντίστροφο ισχύει για την Τουρκία. Αυτό είναι ήδη σπουδαίο για την Κύπρο και δεν πρέπει να υποτιμάται, αλλ’ ούτε και το αντίθετο. Το τελικό κείμενο των Συμπερασμάτων αποτελεί νέο και θετικό σημείο εκκίνησης για τις σχέσεις της Τουρκίας με την Κυπριακή Δημοκρατία. Η Τουρκία δεσμεύτηκε ενώπιον των 25 Ευρωπαίων ηγετών να κάνει συγκεκριμένα βήματα προόδου. Πολύ ψηλά στη λίστα των υποχρεώσεων της γείτονος χώρας είναι η υπογραφή του Πρωτοκόλλου για την επέκταση της τελωνειακής ένωσης. Συνεπώς, μέχρι να ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις τον Οκτώβριο του 2005, η Τουρκία πρέπει να βάλει την υπογραφή της στο Πρωτόκολλο για την επέκταση της τελωνειακής ένωσης στα δέκα νέα μέλη συνολικά, άρα και για την Κύπρο. Και αυτή είναι μια δέσμευση της Τουρκίας από την οποία δεν μπορεί να ξεφύγει. ’λλωστε αυτό επανέλαβαν δημοσίως αμέσως μετά την υιοθέτηση των Συμπερασμάτων πολλοί Ευρωπαίοι αξιωματούχοι όπως ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου κ. Μπαλκενέντε, ο Πρόεδρος της Επιτροπής κ. Μπαρόζο, ο Πρόεδρος της Γαλλίας κ. Σιράκ κ.ά. Αυτή είναι η θέση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αντιλαμβάνονται όλοι οι εμπλεκόμενοι τις αλλαγές που αυτό θα επιφέρει στην στάση της Τουρκίας απέναντι στην Κύπρο, όσο κι αν η ’γκυρα προσποιείται για ευνόητους λόγους ότι δεν το αντιλαμβάνεται.
Δημοσιογράφος: Τι εκτιμάτε ότι θα γίνει με την αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας;
κ. Γιάννης Βαληνάκης: Η Κυπριακή Δημοκρατία, ως πλήρες και ισότιμο μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έχει εκτός από υποχρεώσεις, και όλα τα δικαιώματα ενός Κράτους-Μέλους. Η Τουρκία, που μόλις ξεκίνησε μια μακρά πορεία ριζικών αλλαγών κάτω από σαφείς και σκληρούς όρους, έχει να αντιμετωπίσει σε κάθε της βήμα και το δεδομένο, ότι η Κυπριακή Δημοκρατία θα είναι παρούσα στις διαπραγματεύσεις, θα έχει τη δυνατότητα ακόμα και βέτο πριν από κάθε βήμα προόδου της στην πορεία προς την ένταξη. Η Τουρκία έχει λοιπόν κάθε λόγο και συμφέρον να εγκαταλείψει μια πολιτική που θα την κρατάει μακριά από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ξέρει ότι αναπόφευκτα πρέπει να κάνει τις απαραίτητες κινήσεις. Δεν υπάρχει στην Ευρώπη σοβαρός αναλυτής που να πιστεύει ότι η Τουρκία μπορεί να προχωρήσει χωρίς να επανεξετάσει εκ βάθρων την κατάσταση που επικρατεί στις σχέσεις της με την Κυπριακή Δημοκρατία.
Δημοσιογράφος: Διαβλέπετε νέες πρωτοβουλίες στο Κυπριακό;
κ. Γιάννης Βαληνάκης: Είναι σαφές ότι όλη η διεθνής κοινότητα θέλει λύση στο Κυπριακό. Αλλά και η Κυπριακή Δημοκρατία και η Ελλάδα είχαν πάντα δεδομένη την βούληση και σταθερή πολιτική τους τη λύση στη βάση των γνωστών αρχών. Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, το "όχι", το οποίο είναι φυσικά απολύτως σεβαστό, αφορούσε στο συγκεκριμένο σχέδιο, όπως είχε κατατεθεί. Εξακολουθούμε λοιπόν να προσβλέπουμε σε μια διευθέτηση του προβλήματος δίκαιη, λειτουργική, βιώσιμη και σύμφωνη με το ευρωπαϊκό κεκτημένο. Κατά συνέπεια, όλοι μαζί αυτοί οι παράγοντες και η γενικότερη συγκυρία θα οδηγήσουν λογικά ξανά σε προσπάθεια για επίλυση. Δεν ξέρω αν μια τέτοια επιδίωξη θα εκδηλωθεί αύριο, σε ένα μήνα, ή αργότερα, ούτε βέβαια υπάρχει διεθνώς κοινή και ξεκάθαρη άποψη για το ποιο ακριβώς θα είναι το πλαίσιο των διαπραγματεύσεων, ποιες οι διαδικασίες και ποια θέματα θα τεθούν υπό διαπραγμάτευση.
Δημοσιογράφος: Το Σχέδιο Ανάν είναι ακόμη "ζωντανό";
κ. Γιάννης Βαληνάκης: Το Σχέδιο Ανάν είναι κείμενο αναλυτικό και πολυσέλιδο που υποστηρίχθηκε από πολλές και σημαντικές χώρες. Αυτό βέβαια του δίνει μία ιδιαίτερη πολιτική αξία και βαρύτητα. Κανείς στο εξωτερικό, όπως καταλαβαίνετε, δεν σκοπεύει εύκολα να το βάλει στο χρονοντούλαπο της ιστορίας. Από την άλλη, μετά τις τελευταίες εξελίξεις και την πιο ορατή πλέον ευρωπαϊκή δέσμευση της Τουρκίας, είναι πιθανό να υπάρξουν συνθήκες καλύτερες για να επιχειρηθεί μια επαναδιαπραγμάτευση στη βάση του Σχεδίου. Διαμορφώνεται πλέον μια καλύτερη αφετηρία για την Κύπρο δεδομένου ότι είναι πλέον πλήρες μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ η Τουρκία χτυπά την πόρτα της.
Δημοσιογράφος: Εκτιμάτε ότι η ’γκυρα επιθυμεί λύση στην Κύπρο;
κ. Γιάννης Βαληνάκης: Νομίζω ότι η Τουρκία βαδίζει σταθερά προς μία ιστορική αποδοχή, την οποία δεν μπορούσε κανείς να προβλέψει πριν μερικούς μήνες. Την παραδοχή ότι πρέπει να αποκτήσει λειτουργικές σχέσεις με την Κυπριακή Δημοκρατία, ειδάλλως δεν θα προχωρήσει η πορεία της μέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Φυσικά προτιμά το Σχέδιο Ανάν. Αλλά έχει πλήρως αντιληφθεί ότι η αδιαλλαξία του Ρ. Ντενκτάς της στέρησε μια ιστορική ευκαιρία να πετύχει τους στόχους της στο πρόσφατο παρελθόν, ενώ τώρα διαμορφώνονται νέα δεδομένα.
Δημοσιογράφος: Πώς κρίνετε την πολιτική της κυβέρνησης Ερντογάν αναφορικά με τις μεταρρυθμίσεις και τον εξευρωπαϊσμό;
κ. Γιάννης Βαληνάκης: Ο κ. Ερντογάν είναι ένας πολιτικός με όραμα για την χώρα του και σίγουρα το όνομα του θα μείνει στην ιστορία της για την επιτυχία του να ξεκινήσει μετά από 40 χρόνια προσπαθειών ο ευρωπαϊκός δρόμος για την Τουρκία. Ανήκει σε εκείνους που γνωρίζουν το εύρος και το βάθος των αλλαγών που πρέπει να γίνουν ώστε να οδηγηθεί σε πρόοδο η χώρα του. Είναι γνωστό όμως ότι τις ριζικές αλλαγές που καλείται να υιοθετήσει η χώρα του δεν τις αποδέχονται όλοι εύκολα στην Τουρκία. Υπάρχει ένα κατεστημένο το οποίο δεν θα εγκαταλείψει εύκολα τα προνόμια που απολαμβάνει τόσα χρόνια. Θα δούμε γι’ αυτό σκληρές συγκρούσεις.
Δημοσιογράφος: Πολλοί δηλώνουν ότι η Κύπρος είναι απομονωμένη στην Ε.Ε. λόγω του αρνητικού αποτελέσματος στο δημοψήφισμα. Αληθεύει κάτι τέτοιο;
κ. Γιάννης Βαληνάκης: Όλοι ξέρουμε τις αντιδράσεις που υπήρξαν στον κόσμο και στην Ευρωπαϊκή Ένωση μετά το δημοψήφισμα. Πολλές χώρες προτιμούσαν να είχαν δίπλα τους στις Βρυξέλλες τον Δεκέμβριο την Κύπρο του "Σχεδίου Ανάν" ή περίπου του "Σχεδίου Ανάν", μια επανενωμένη Κύπρο. Όμως εν τέλει, εντάχθηκε η Κυπριακή Δημοκρατία με τις σχετικές ρυθμίσεις. Κι αυτό άλλαξε πολλά και αλλάζει ακόμη περισσότερα. Πρέπει όμως να είμαστε ρεαλιστές. Όταν άκουγα και ακούω να λένε τι θα έπρεπε να είχε επιβάλλει η Κύπρος "μαστιγώνοντας" την Τουρκία, θυμίζω τη μεγάλη αυτή διαφορά. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση την 1η Μαΐου -και αυτό δεν έγινε τυχαία- μπήκε η Κυπριακή Δημοκρατία, έτσι όπως ήθελε το 75% των Ελληνοκυπρίων πολιτών της. Αυτή λοιπόν η μικρή Κύπρος των 600.000 ανθρώπων, που ανέφερε ο κ. Ερντογάν, επέδειξε υπευθυνότητα και ωριμότητα και κέρδισε πόντους. Μπορεί έτσι να διαπραγματεύεται καλύτερα και να βάζει λογικούς όρους.
