Η διαδικασία του Κυπριακού, παρά τις φιλόδοξες εξαγγελίες που συνόδευαν την έναρξή της, φαίνεται ότι δεν προχωρεί. Η τουρκική πλευρά θέτει ζητήματα που καθιστούν ακόμη και την επίτευξη προόδου ανέφικτη. Υπάρχει σχέδιο Β, σε περίπτωση αδιεξόδου;
Με λύπη μας παρατηρούμε ότι η διαπραγματευτική διαδικασία που άρχισε μέσα στο 2008 δεν έχει μέχρι σήμερα αποδώσει τα προσδοκώμενα. Οι όποιες συγκλίσεις υπήρξαν, ήταν περιορισμένης έκτασης και αξίας. Μας ανησυχεί το γεγονός ότι η άλλη πλευρά συνεχίζει να θέτει απαράδεκτες θέσεις που πολλές φορές ξεφεύγουν της λογικής της διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας όπως προνοούν οι συμφωνίες κορυφής και οι αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ για τη Κύπρο.
Η Ελλάδα στηρίζει πλήρως τις προσπάθειες του Προέδρου Χριστόφια και συμφωνούμε με τη θέση του ότι οι διαπραγματεύσεις θα πρέπει να συνεχιστούν ανεξάρτητα από τα εμπόδια που παρουσιάζονται. Η όλη διαδικασία είναι σήμερα στα χέρια των Κυπρίων και εκεί θα πρέπει να παραμείνει χωρίς τα όποια σφιχτά χρονοδιαγράμματα, κάτι που και ο κ. Ντάουνερ αποδέχεται. Ο ρόλος των τρίτων είναι πρωτίστως βοηθητικός και η όποια εμπλοκή τους θα εξαρτηθεί από τους δύο ηγέτες.
ΕΡΩΤΗΣΗ 2.
Ελλάδα και Κύπρος διαθέτουν ένα σημαντικό όπλο στα χέρια τους: Την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας. Οι δυο κυβερνήσεις κατηγορούνται πως δεν αξιοποιούν αυτή τη δυνατότητα. Επί της ουσίας και ανεξαρτήτως τι λέγεται, η Τουρκία προχωρά χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα στην ενταξιακή της πορεία. Πώς απαντάτε;
Κατ αρχήν να επισημάνω ότι η ενταξιακή πορεία της Τουρκίας βρίσκεται σήμερα σε φάση επιβράδυνσης. Αυτό αναγνωρίζεται από όλους. Επιτροπή, Ευρωκοινοβούλιο, Προεδρία αλλά και από την ίδια την Τουρκία. Επιπρόσθετα σημειώνω ότι η στάση της Άγκυρας έχει οδηγήσει σε πάγωμα 8 ενταξιακών κεφαλαίων με την επιμονή της να μην υλοποιεί τις υποχρεώσεις της που εκπηγάζουν από το πρόσθετο πρωτόκολλο.
Από κει και πέρα, το ότι από τη μία πλευρά κάποιοι μας κατηγορούν ότι δεν είμαστε αρκετά σκληροί και αυστηροί και από την άλλη κάποιοι μας μέμφονται για το ακριβώς αντίθετο, αποδεικνύει ότι ακολουθούμε μία συνεπή και σώφρονα πολιτική βασισμένη στη γνωστή θέση ότι πλήρης ένταξη της Τουρκίας σημαίνει πλήρη συμμόρφωση στις υποχρεώσεις της έναντι της ΕΕ, ικανοποιώντας όλα τα κριτήρια και προαπαιτούμενα που έχουν τεθεί. Το πόσο γρήγορα θα συμβεί αυτό εξαρτάται πρωτίστως από την ίδια. Ας μην αναζητάει ημερομηνίες –στόχους από την ΕΕ. Η Τουρκία οφείλει να προχωρήσει τάχιστα εκπληρώνοντας σε πρώτη φάση τις υποχρεώσεις που έχει ήδη αναλάβει και ανοίγοντας τα λιμάνια και αεροδρόμιά της στα κυπριακά πλοία και αεροσκάφη.
ΕΡΩΤΗΣΗ 3.
Επειδή υπάρχουν απόψεις εντός της Ε.Ε. για τη σύναψη ειδικής σχέσης με την Τουρκία αντί της πλήρους ένταξης, η Αθήνα συζητά τέτοιο ενδεχόμενο;
Το ζήτημα της σύναψης ειδικής σχέσης μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και Τουρκίας υφίσταται ως ενδεχόμενο από το ίδιο το διαπραγματευτικό πλαίσιο που καθορίζει επακριβώς τη διαδικασία, τα κριτήρια και προαπαιτούμενα που οφείλει η Τουρκία να εκπληρώσει για να καταστεί μέλος της ευρωπαϊκής οικογένειας. Το τελικό αποτέλεσμα της διαδικασίας αφήνεται ανοιχτό. Αυτή ήταν μια διατύπωση που επιτακτικά ζήτησαν αρκετά κράτη μέλη να ενσωματωθεί στο διαπραγματευτικό πλαίσιο του 2005. Η ελληνική θέση ήταν και τότε και παραμένει η ίδια και σήμερα πως οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις είναι ακριβώς τέτοιες, δηλαδή διαπραγματεύσεις ένταξης και όχι κάτι άλλο. Η στρατηγική μας είναι σαφής και διακηρυγμένη. Η Τουρκία οφείλει να προσαρμοστεί πλήρως και χωρίς εκπτώσεις στο ευρωπαϊκό κεκτημένο, να ενστερνιστεί γνήσια τις ευρωπαϊκές αρχές και αξίες και να εκπληρώσει απολύτως όλα τα κριτήρια και προαπαιτούμενα που έχει θέσει η Ένωση. Εάν γίνουν όλα τα παραπάνω δεν μπορεί παρά να οδηγήσουν σε πλήρη ένταξη.
ΕΡΩΤΗΣΗ 4.
Είμαστε έτοιμοι εάν η πορεία των πραγμάτων οδηγήσει προς αυτή την κατεύθυνση, της ειδικής σχέσης; Επειδή φάνηκε πως έχουμε βάλει όλα τα αυγά μας στο καλάθι της ένταξης της Τουρκίας…
Θέλω να είμαι ξεκάθαρος. Αν τα πράγματα οδηγηθούν σε ακύρωση της ευρωπαϊκής της προοπτικής η ευθύνη θα είναι κυρίως -αν όχι αποκλειστικά- της ίδιας της Τουρκίας. Εμείς, σε κάθε περίπτωση είμαστε έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε κάθε ενδεχόμενο. Υπενθυμίζω εδώ ότι η σημερινή πολιτική απέναντι στην Τουρκία έχει αποφασιστεί με ομοφωνία. Οποιαδήποτε αλλαγή αυτής της πολιτικής θα πρέπει να προκύψει μόνο μέσα από νέα ομόφωνη απόφαση και βεβαίως η Ελλάδα, εφόσον χρειαστεί, θα καταθέσει τις θέσεις και σε αυτή τη νέα διαδικασία.
ΕΡΩΤΗΣΗ 5.
Υπάρχουν συνεχώς περιπλοκές στις σχέσεις ΝΑΤΟ-Ε.Ε., επειδή η Τουρκία θέτει προσκόμματα στη συμμετοχή της Κύπρου. Πώς αντιμετωπίζετε το ζήτημα τούτο;
Οι σχέσεις ΝΑΤΟ-ΕΕ είναι στρατηγικής σημασίας και για τους δύο. Και αυτές οι σχέσεις είναι ξεκάθαρα καθορισμένες. Το θεσμικό και πολιτικό πλαίσιο που τις διέπει είναι σαφές και δεν μπορεί ούτε να παραβιασθεί ούτε να παρακαμφθεί. Και επισημαίνω ότι στον σκληρό πυρήνα αυτού του πλαισίου βρίσκεται ο αμοιβαίος σεβασμός της αυτονομίας στη λήψη αποφάσεων του κάθε οργανισμού. Τα προβλήματα που υπάρχουν είναι αποκλειστική ευθύνη της Άγκυρας και αυτό το γνωρίζουν όλοι και στην ΕΕ και στο ΝΑΤΟ. Όσο πιο γρήγορα το αντιληφθεί η Τουρκία τόσο το καλύτερο για όλους και κυρίως για την ίδια.
ΕΡΩΤΗΣΗ 6.
Στη Λευκωσία δεν συζητούν θέμα ένταξης στο ΝΑΤΟ, ούτε στο πρόγραμμα «Συνεταιρισμός για την Ειρήνη». Στην Αθήνα φαίνεται να καλοβλέπουν αυτή την προοπτική;
Η Κυπριακή Δημοκρατία είναι ένα ανεξάρτητο και κυρίαρχο κράτος και η εκλεγμένη της κυβέρνηση είναι εκείνη που λαμβάνει τις σχετικές αποφάσεις. Σε ό,τι αφορά την ελληνική κυβέρνηση βρισκόμαστε σε συνεχή επαφή και επικοινωνία με την κυπριακή κυβέρνηση για όλα τα θέματα που αφορούν την ευρωπαϊκή ασφάλεια.
ΕΡΩΤΗΣΗ 7.
Έχετε ως Αθήνα, σημειώσει πως δεν χρειάζονται οι εγγυήσεις στην Κύπρο. Θα αναλάβετε κάποια πρωτοβουλία εντός και εκτός Ε.Ε. και προς τις άλλες δυο εγγυήτριες δυνάμεις για να υιοθετηθεί αυτή η θέση;
Η θέση της Ελλάδας στο θέμα αυτό είναι ξεκάθαρη. Θεωρούμε ότι η Κύπρος ως χώρα μέλος της ΕΕ δεν έχει την ανάγκη της όποιας εγγύησης τρίτων τόσο στο ζήτημα της εσωτερικής της λειτουργίας όσο και της εξωτερικής της ασφάλειας. Αντίθετα η ίδια η Κύπρος μέσα από την ΕΕ παρέχει εγγυήσεις ασφάλειας σε τρίτες χώρες. Επιπρόσθετα η Κύπρος ως μέλος της ΕΕ κρίνει τη Τουρκία σε ό,τι αφορά τους δημοκρατικούς της θεσμούς και θα ήταν οξύμωρο να υπάρξει συμφωνία που να αντιστρέφει τους ρόλους αυτούς.
Τα ίδια ισχύουν και για την αυριανή ομοσπονδιακή Κύπρο που θα αποτελέσει τη συνέχεια και μετεξέλιξη της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Από τη δική μας πλευρά τόσο σε πολυμερείς συναντήσεις εντός και εκτός ΕΕ όσο και σε διμερείς επαφές περιλαμβανόμενων και των άλλων εγγυητριών δυνάμεων επεξηγούμε τη θέση αυτή και μάλιστα κερδίζει συνεχώς έδαφος. Ως παράδειγμα θα ήθελα να σας αναφέρω πως τη θέση αυτή υποστήριξε με επιτυχία, ενώπιον του Τούρκου ΥΠΕΞ κ. Μπαπατσάν, ο Πρέσβης μας στην Άγκυρα κ. Ξύδας στο πλαίσιο συνάντησης που είχε ο Τούρκος ΥΠΕΞ με τους πρέσβεις των κρατών – μελών της ΕΕ που είναι διαπιστευμένοι στην Άγκυρα.
Καταληκτική παράγραφος:
Με την ευκαιρία αυτή θα ήθελα να εκφράσω τη βαθειά προσωπική μου εκτίμηση στο πρόσωπο του αποβιώσαντος Προέδρου της Κύπρου Τάσσου Παπαδόπουλου με τον οποίο είχα την τιμή να συνεργαστώ στενά κατά τη διάρκεια της θητείας του και ιδιαίτερα στις ιστορικές στιγμές της ένταξης της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Ε.Ε. και της απόρριψης του Σχεδίου Ανάν.
