Συνέντευξη ΥΦΥΠΕΞ, κ. Γ. Βαληνάκη, στην εφημερίδα ΗΜΕΡΗΣΙΑ (2004-05-15)
Δημοσιογράφος: Η κυβέρνηση δηλώνει ικανοποιημένη από τα αποτελέσματα της επίσκεψης Ερντογάν στη χώρα μας. Μπορείτε να μας δικαιολογήσετε γιατί πέτυχε η επίσκεψη αυτή;
κ. Γ. Βαληνάκης: Και μόνο το γεγονός ότι ο πρωθυπουργός της Τουρκίας επισκέφθηκε τη χώρα μας 15 ημέρες μετά το αρνητικό δημοψήφισμα στην Κύπρο είναι μια πολιτική επιτυχία. Εξάλλου, όλοι οι κινδυνολογούντες πάγωσαν από απογοήτευση όταν άκουσαν τον κ. Ερντογάν να καλεί την μειονότητα να συνεργαστεί για μια ισχυρή Ελλάδα. Διαψεύστηκαν οι Κασσάνδρες, και όπως εξελίχθηκε η επίσκεψη, ήταν μια ξεκάθαρη ένδειξη πως οι ελληνοτουρκικές σχέσεις βρίσκονται σε καλό δρόμο. Ήταν η πρώτη επίσημη επίσκεψη Τούρκου Πρωθυπουργού στην Ελλάδα από το 1988 και η πρώτη στη Δυτική Θράκη από τη δεκαετία του ’50. Όλα αυτά είναι θετικά και σηματοδοτούν μια πολιτική «ανοιχτών μυαλών», σε αντίθεση με αυτή των ανοιχτών θυρών που εφαρμόστηκε στο παρελθόν. Υπάρχουν και άλλα βήματα που μας κάνουν αισιόδοξους. Η επίσκεψη Ερντογάν επιβεβαίωσε κι ενίσχυσε την πρόοδο της συνεργασίας μας σε οικονομικό επίπεδο. Υπήρξαν σημαντικές επαφές και μια ήδη σημαντική αύξηση του διμερούς εμπορίου, αλλά και μια πολιτική δέσμευση για την αξιοποίηση των ευκαιριών που διανοίγονται στην επιχειρηματική συνεργασία.
Δημοσιογράφος: Η αντιπολίτευση σας κατηγορεί ότι μετατέθηκαν για το μέλλον κρίσιμα ζητήματα στην «ατζέντα» των ελληνοτουρκικών σχέσεων και ακόμα, ότι προωθείτε μια άτυπη ακύρωση της στρατηγικής του Ελσίνκι. Τι έχετε ν’ απαντήσετε;
κ. Γ. Βαληνάκης: Τίποτε δεν έχει αναβληθεί για το μέλλον. Το αντίθετο μάλιστα, αφού όχι μόνο συνεχίζουμε τις διερευνητικές συνομιλίες, αλλά και με τους ίδιους διαπραγματευτές που είχε ορίσει η προηγούμενη κυβέρνηση για να μην χαθεί καθόλου χρόνος. Το ΠΑΣΟΚ δοκίμασε όλους τους χορούς που υπάρχουν στο χορευτικό ρεπερτόριο και φωτογραφήθηκε αγκαλιά με όλες τις τουρκικές προσωπικότητες του χθες, αλλά το μόνο που πέτυχε ήταν να βελτιώσει την ατμόσφαιρα. Εμείς δημιουργούμε τώρα μια σχέση εμπιστοσύνης, χωρίς την οποία δεν μπορούν να λυθούν προβλήματα που ταλανίζουν τις σχέσεις μας με την Τουρκία επί τριάντα χρόνια.
Δημοσιογράφος: Τι θα γίνει με τη Χάγη και το ζήτημα της υφαλοκρηπίδας; Ο Δεκέμβριος δεν αποτελεί πλέον καταληκτικό χρονικό όριο. Μήπως όμως με τον τρόπο αυτό το θέμα χάνεται στο βάθος του χρόνου;
κ. Γ. Βαληνάκης: Δεν υπάρχει τέτοιο ζήτημα. Ο Δεκέμβριος είναι για εμάς ορόσημο στρατηγικής σημασίας και με αυτόν τον στόχο κινούμαστε. Αλλά η ευρωπαϊκή προοπτική δεν είναι μία μαύρη τρύπα που καταπίνει την έννοια του χρόνου. Αντιθέτως, μάλιστα. Επιβάλλει συγκεκριμένους όρους, κανόνες και χρονοδιαγράμματα. Προσωπικά, είμαι αισιόδοξος πως η βελτίωση των σχέσεων θα έχει άμεσα αποτελέσματα.
Δημοσιογράφος: Ο κ. Καραμανλής στηρίζει την στρατηγική του στις καλές σχέσεις – αλλά και στις πολιτικές επιλογές – τον κ. Ερντογάν. Η αποδέσμευση από χρονοδιαγράμματα δεν ενέχει κινδύνους να εκτεθούμε σε περίπτωση αλλαγής ηγεσίας στην Τουρκία;
κ. Γ. Βαληνάκης: Η στρατηγική μας είναι πολύπλευρη και σε βάθος χρόνου. Δεν επαφίεται στον κ. Ερντογάν, αλλά ασφαλώς προσμετρά ως ένα από τους κεντρικούς άξονες της την παρουσία στην Άγκυρα ενός ηγέτη που κοιτάει μπροστά με ένα ευρωπαϊκό πνεύμα. Επαναλαμβάνω ότι δεν υπάρχει καμία αποδέσμευση από τα χρονοδιαγράμματα. Αντίθετα, υπάρχει η σαφής βούληση να επιλυθούν τα προβλήματα σ’ ένα σαφή χρονικό ορίζοντα, στη βάση και των ευρωπαϊκών φιλοδοξιών της Τουρκίας.
Δημοσιογράφος: Η Ελλάδα τάσσεται υπέρ της στήριξης του αιτήματος της Άγκυρας για ημερομηνία ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση – και δέχεται τα πυρά της αντιπολίτευσης για την εκ των προτέρων θετική στάση. Δεν «καίγεται» έτσι ένα διαπραγματευτικό ατού;
κ. Γ. Βαληνάκης: Φαίνεται ότι η αντιπολίτευση ξέχασε τις μονομερείς δεσμεύσεις του κ. Παπανδρέου προς την κυβέρνηση του κ. Ετσεβίτ τρεις μήνες πριν από το Ελσίνκι, όταν η Τουρκία χτυπούσε την πόρτα της Ευρώπης. Τις δεσμεύσεις που αποτυπώθηκαν τότε, τις κληρονομήσαμε. Όμως, εμείς πιστεύουμε ότι επί κυβερνήσεως Ερντογάν ξεκίνησε μια νέα πορεία της Τουρκίας και για αυτό στηρίζουμε αυτόν τον ευρωπαϊκό προσανατολισμό. Και πιστεύουμε πως η πορεία αυτή δεν πρέπει ν’ ανακοπεί. Αυτό είναι βασικός πυλώνας της εξωτερικής μας πολιτικής. Από την άλλη, η μη επίλυση του Κυπριακού και του ζητήματος της υφαλοκρηπίδας ασφαλώς δεν βοηθούν μια υποψήφια χώρα να ενταχθεί στην ΕΕ.
Δημοσιογράφος: Η κυβέρνηση λέει ότι το σχέδιο Ανάν για το Κυπριακό είναι ζωντανό – με την προϋπόθεση της ασφάλειας – ο Πρόεδρος της Κύπρου όμως, ζητεί συνολική διαπραγμάτευση και θέτει το σχέδιο Ανάν στις καλένδες. Σε ποια βάση θα συνεννοηθείτε με την κυπριακή κυβέρνηση για να προωθήσετε λύση του Κυπριακού και να το διατηρήσετε ζωντανό στη διεθνή κοινότητα;
κ. Γ. Βαληνάκης: Συμφωνούμε όλοι ότι το σχέδιο Αναν μπορεί τυπικά να είναι πλέον άκυρο, όμως στην πραγματικότητα ένα σχέδιο 9.000 σελίδων δεν πεθαίνει εύκολα πολιτικά. Είναι εκ των πραγμάτων βάση για νέα προσπάθεια. Το πώς ακριβώς και πότε θα το αποφασίσουν οι ίδιοι οι Κύπριοι. Για εμάς, αυτό που έχει άμεση σημασία είναι να γίνει κατανοητό στη διεθνή κοινότητα ότι το τελευταίο δημοψήφισμα δεν ήταν απορριπτικό για την επανένωση με ευρωπαϊκή συμβίωση των δύο κοινοτήτων. Πρέπει να συνεχίσουμε να την αποζητούμε.
Δημοσιογράφος: Θα θέσει ο Πρωθυπουργός θέμα Κυπριακού κατά τη συνάντησή του με τον Πρόεδρο Τζ. Μπους;
κ. Γ. Βαληνάκης: Είναι επίσκεψη ιδιαίτερης σημασίας. Κι είναι φυσιολογικό να συζητηθούν όλα τα θέματα που άπτονται των εθνικών μας συμφερόντων και μεταξύ αυτών βέβαια και το θέμα της Κύπρου. Είναι σημαντικό να γνωρίζουν οι συνομιλητές μας από πρώτο χέρι πως δεν θα σταματήσουμε να επιδιώκουμε την επανένωση.
Δημοσιογράφος: Ποιες προοπτικές ανοίγονται για μια ευρύτερη μεσογειακή συνεργασία; Ποια βήματα μπορούν να γίνουν για καλύτερη συνεργασία με τον αραβικό κόσμο;
κ. Γ. Βαληνάκης: Παρέθεσα πρόσφατα γεύμα στους πρέσβεις των Αραβικών κρατών και πρέπει να σας πω πως οι σχέσεις μας μπορούν να διευρυνθούν και να βελτιωθούν. Η νέα ελληνική κυβέρνηση αποδίδει ιδιαίτερη σημασία στις σχέσεις μας με τον αραβικό κόσμο και υπάρχει ένα πολύ καλό κλίμα συνεννόησης. Αλλά για εμάς, δεν αρκεί το κλίμα. Η Ελλάδα, όπως φάνηκε κι από τις επαφές που είχα στην πρόσφατη υπουργική διάσκεψη για την ευρωμεσογειακή συνεργασία, μπορεί να έχει ένα σημαντικό ρόλο να διαδραματίσει ως χώρα της ΕΕ και της Μεσογείου. Και πιστεύω πως με τις κατάλληλες πρωτοβουλίες, αυτό θα φανεί στην πορεία του χρόνου.