Συνέντευξη του ΥΦΥΠΕΞ, κ. Γ. Βαληνάκη στην εφημερίδα της Κύπρου, “ΠΟΛΙΤΗΣ”. (2004-10-05)
Ο Υφυπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας, Καθηγητής Γιάννης Βαληνάκης, σε συνέντευξη του στον “Π” εκτιμά ότι ακόμα και αν η Τουρκία εξασφαλίσει την ημερομηνία έναρξης ενταξιακών διαπραγματεύσεων, τον Δεκέμβριο, αυτό “δεν σημαίνει ορθάνοιχτο άνοιγμα της πόρτας της Ε.Ε”. Ο κ. Βαληνάκης αποκαλύπτει ακόμη ότι αντιπαλεύουν δύο σχολές σκέψεις μεταξύ των 25 χωρών μελών της Ε.Ε σχετικά με την ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας και εκτιμά ότι το δικαίωμα βέτο είναι πιο αποδοτικό όταν επισείεται, παρά όταν προβάλλεται. Ο Υφυπουργός Εξωτερικών θεωρεί επίσης ότι μετά τον Δεκέμβριο θα πρέπει να αναμένεται μία νέα πρωτοβουλία για το Κυπριακό.
Δυο σχολές σκέψεις
Το τι θα σημαίνει η ημερομηνία έναρξης ενταξιακών διαπραγματεύσεων για την Τουρκία είναι ακόμη μάλλον θολό καθώς κάποιες χώρες υποστηρίζουν ότι θα πρέπει να υπάρξει ένας “διακόπτης” σε περίπτωση μη τήρησης των κριτηρίων που τίθενται. Ο Γ. Βαληνάκης μιλάει για δύο τάσεις στους κόλπους της Ε.Ε: “Μέχρι τώρα οι συζητήσεις, τουλάχιστον των τελευταίων ετών, εντάσσονταν στη λογική ότι αν μία χώρα ξεκινήσει, κάποτε θα τελειώσει τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις, δηλ. με αίσιο τέλος την πλήρη ένταξη. Το αν αυτό θα συμβεί και στην περίπτωση της Τουρκίας είναι σήμερα ανοικτό για ορισμένες χώρες που πιστεύουν, ότι δεν πρέπει να υπάρχει ένας αυτοματισμός στο τι θα συμβεί. Θέλουν δηλ. να κρίνεται κάθε φορά η Τουρκία, και να υπάρχει η δυνατότητα να διακοπεί με ένα είδος “διακόπτη”, αυτή η πορεία, αν η Τουρκία δεν πληροί συνολικά τα κριτήρια που πρέπει. Εκτυλίσσεται λοιπόν μια έντονη διπλωματική διαμάχη για το πώς ακριβώς θα διατυπωθεί η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Κάθε λέξη μπορεί να έχει ένα νόημα απλό ή διπλό. Στην διπλωματία πολλές φορές για να μπορέσουμε να βρούμε μια λύση, χρησιμοποιούμε μία φράση η οποία μπορεί να ερμηνευθεί κατά δυο διαφορετικούς τρόπους. Υπάρχει έντονη αντιπαράθεση ανάμεσα σε τουλάχιστον δύο σχολές σκέψεις. Η μια είναι αυτή που θέλει η Τουρκία να ξεκινήσει και να ολοκληρώσει τις διαπραγματεύσεις με την πλήρη ένταξη της. Η άλλη θέλει να αρχίσουν οι διαπραγματεύσεις χωρίς όμως να είναι προδιαγεγραμμένο το αποτέλεσμα της πλήρους ένταξης. Ορισμένοι πχ προτιμούν μια ειδική σχέση”.
Το βέτο ως πίεση
Σε σχέση με την θέση της Κυπριακής Κυβέρνησης ότι “το βέτο είναι για τα μεγάλα κράτη” ο Υφυπουργός Εξωτερικών σημειώνει ότι κάποιες φορές η ύπαρξη του δικαιώματος αρνησικυρίας και μόνο μπορεί να οδηγήσει σε συναινετικές
αποφάσεις:
“Το βέτο είναι ένα όπλο το οποίο επισείεις (διακριτικά είναι προτιμότερο) για να πετύχεις κάτι καλύτερο από αυτό που σου προσφέρεται. Ακριβώς επειδή ξέρει την σημασία του ο αντίπαλος σου, μπορεί να έχει το μεγαλύτερο δυνατό αποτέλεσμα όταν υπονοεί κανείς ότι θα το χρησιμοποιήσει και όχι όταν το χρησιμοποιεί. Το βέτο όταν τίθεται ανοικτά και ωμά είναι πολλές φορές αντιπαραγωγικό. Μπλοκάρει όλη την διαδικασία της Ε.Ε. και προκαλεί. Όταν όμως παρασκηνιακά το επισείει μια χώρα, ή ακόμα και αν δεν το επισείει, επειδή γνωρίζουν οι άλλοι ότι έχει αυτή την δυνατότητα, οδηγεί σε αποφάσεις που λαμβάνονται συναινετικά. Για μια τέτοια απόφαση που θα αφορά την Τουρκία τον Δεκέμβριο, θα χρειαστούν πολλοί λεπτοί χειρισμοί, από όλες τις πλευρές. Υπάρχει καλή θέληση για την έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Τουρκία, αλλά αυτό δεν θα γίνει χωρίς να ληφθούν υπόψη οι απόψεις και τα συμφέροντα όλων των κρατών μελών. Βεβαίως η Κύπρος και η Ελλάδα είναι μέσα σε αυτά τα κράτη μέλη. Εμείς πάντως ως Ελληνική κυβέρνηση έχουμε πει επανειλημμένα ότι υποστηρίζουμε την Ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας για να κάνουμε την γειτονιά μας πιο ασφαλή, μια πραγματικά ‘Ευρωπαϊκή γειτονιά'”.
Εξελίξεις μετά τον Δεκέμβριο
Σε ότι αφορά την επέκταση της Τελωνειακή Ένωσης της Τουρκίας με την Κυπριακή Δημοκρατία, ο κ. Βαληνάκης θεωρεί ότι πρόκειται για αποκατάσταση μιας
ανωμαλίας:
“Νομίζω ότι είναι ένα θετικό βήμα προς την σωστή κατεύθυνση, που εφόσον ολοκληρωθεί, θα αποτελεί αποκατάσταση μιας ανωμαλίας που ζήσαμε για πολύ καιρό. Φαίνεται ότι η Τουρκία αντιλαμβάνεται σιγά-σιγά ότι ο δρόμος προς την Ε.Ε είναι ένας δρόμος λογικής και συνεργασίας. Εκτιμώ ότι η Κυβέρνηση Ερντογάν, μετά τον Δεκέμβριο, αν πάρει την πολυπόθητη γι’ αυτήν ημερομηνία, θα έχει κάθε λόγο να συμβάλει ώστε να μπορέσουμε να δώσουμε λύση σε προβλήματα που μέχρι σήμερα είναι άλυτα”.