Κυριακή, 30 Ιανουαρίου 2005
Δημοσιογράφος: Στις συνομιλίες που είχε ο Πρόεδρος Παπαδόπουλος στην Αθήνα με τον Πρωθυπουργό Καραμανλή έχει συμφωνηθεί να αρχίσει η συζήτηση επί των αλλαγών που θα επιδιωχθούν στο Σχέδιο Ανάν; Αυτό τουλάχιστον προκύπτει από τις δηλώσεις που έγιναν μετά τις συνομιλίες. Πώς θα γίνει αυτό; Θα συσταθεί ειδική επιτροπή ή θα γίνει μια προσπάθεια από τη Λευκωσία και θα δώσει τις παρατηρήσεις της η Αθήνα;
κ. Βαληνάκης: Καταρχάς θα ήθελα να υπογραμμίσω τη διαρκή επικοινωνία και στενή συνεργασία μεταξύ Ελλάδας και Κύπρου. Παρακολουθούμε από κοντά τις θέσεις που εκφράζονται και βέβαια είμαστε έτοιμοι να συνεργαστούμε στους στόχους που θα θέσει η Κυπριακή κυβέρνηση και το Εθνικό Συμβούλιο της Κύπρου. Σκοπός όλων μας είναι να εξασφαλιστεί η λειτουργικότητα και η βιωσιμότητα της λύσης και να προσαρμοστεί στις αρχές και τις αξίες της Ε.Ε. Στο πλαίσιο της συνεργασίας αυτής εντάσσεται και η εξέταση, με πρωτοβουλία της Κυπριακής κυβέρνησης, εκείνων των σημείων που θα θέλαμε να δούμε να αλλάζουν. Δεδομένου του αποτελέσματος του δημοψηφίσματος, είναι σαφές ότι υπάρχουν αρνητικά στοιχεία που πρέπει να αλλάξουν. Αυτά δηλαδή που οδήγησαν στην απόρριψη του Σχεδίου Ανάν από τους Ελληνοκύπριους.
Δημοσιογράφος: Ο Πρωθυπουργός έχει δηλώσει πως στόχος είναι η επίτευξη συμφωνημένης λύσης. Αυτό σημαίνει και απόρριψη της επιδιαιτησίας; Περαιτέρω, ο Πρωθυπουργός αναφερόμενος στη βάση των διαπραγματεύσεων άφησε να εννοηθεί ότι διευρύνεται η βάση της διαπραγμάτευσης, πέραν από το Σχέδιο Ανάν. Σωστά έχουμε αντιληφθεί;
κ. Βαληνάκης: Στόχος όλων μας – και αυτό επιβεβαιώθηκε για μία ακόμη φορά στην συνάντηση του Πρωθυπουργού κ. Καραμανλή με τον Πρόεδρο Παπαδόπουλο – παραμένει φυσικά η επανένωση της Κύπρου. Επιδιώκουμε την επίτευξη μιας συμφωνημένης, λειτουργικής και βιώσιμης λύσης του προβλήματος. Στο πλαίσιο αυτό πιστεύουμε, ότι είναι απαραίτητο να ληφθούν σοβαρά υπόψη, τόσο η εμπειρία της προηγούμενης διαδικασίας, όσο και το καθοριστικής σημασίας νέο γεγονός της συμμετοχής της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτά είναι δεδομένα που διαφοροποιούν εκ των πραγμάτων την κατάσταση, σε σχέση με αυτήν προ ενός έτους. Μετά τα δημοψηφίσματα ακολούθησε μία περίοδος περισυλλογής, προβληματισμού και αξιολόγησης, και νομίζω ότι όλοι πλέον έχουν συναγάγει τα συμπεράσματά τους σχετικά με τις αιτίες που οδήγησαν στο συγκεκριμένο αποτέλεσμα. Η Κυπριακή Δημοκρατία έχει ήδη εκφράσει τις απόψεις της σχετικά με τη διαδικασία και, όπως δήλωσε και ο Πρωθυπουργός, κινούνται σε λογική κατεύθυνση. Είναι σαφές, ότι δεν μπορούμε να θέσουμε σε εφαρμογή μια συνταγή που έχει ήδη αποτύχει.
Δημοσιογράφος: Έχετε δηλώσει πως η Λευκωσία πρέπει να ξεκαθαρίσει τι θέλει σχετικά με το τι μέλλει γενέσθαι στο Κυπριακό. Μετά τις συνομιλίες της περασμένης Τρίτης το τοπίο έχει ξεκαθαρίσει;
κ. Βαληνάκης: Οι γενικοί άξονες των αλλαγών που επιθυμεί η Κύπρος είναι γνωστοί σε όλους λίγο-πολύ τους συνομιλητές της. Οι συγκεκριμένοι χειρισμοί και η επιλογή του κατάλληλου χρόνου είναι από τα αναφαίρετα δικαιώματα κάθε κυβέρνησης.
Δημοσιογράφος: Υπάρχουν ενδείξεις ότι θα επανέλθει το θέμα του απευθείας εμπορίου με τα κατεχόμενα στα ευρωπαϊκά όργανα; Τελικά πιστεύετε ότι θα επικρατήσουν τα νομικά επιχειρήματα ή η πολιτική σκοπιμότητα;
κ. Βαληνάκης: Η Ε.Ε. προσπαθεί πάντα να καταλήγει σε συναινετικές αποφάσεις και στηρίζεται και προχωράει πάνω σε ένα οικοδόμημα συγκεκριμένων κανόνων, στο λεγόμενο κεκτημένο. Αυτό σημαίνει δεσμεύσεις αλλά και δικαιώματα για όλα τα κράτη-μέλη. Υπάρχουν, λοιπόν, κανόνες και διαδικασίες, όπως υπάρχουν συχνά και διαφορετικές ερμηνείες των κειμένων βασισμένες σε πολιτικά κίνητρα. Ως κράτος μέλος η Κυπριακή Δημοκρατία έχει κάθε δικαίωμα να χρησιμοποιήσει όλες τις δυνατότητες που της προσφέρονται. Είναι και αυτό μία απόδειξη της μεγάλης σημασίας που έχει η ένταξή της στην Ε.Ε.
Δημοσιογράφος: Μια φιλολογία αναπτύσσεται την τελευταία περίοδο γύρω από το ενδεχόμενο νέας πρωτοβουλίας στο Κυπριακό. Ποιες είναι οι δικές σας πληροφορίες σχετικά με το θέμα αυτό; Η Αθήνα έχει προσφάτως συζητήσει το ζήτημα αυτό με τον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών;
κ. Βαληνάκης: Είναι γνωστό ότι η διεθνής κοινότητα θέλει να λυθεί το Κυπριακό. ’λλωστε και η Κυπριακή Δημοκρατία και η Ελλάδα έχουν σταθερή και δεδομένη βούληση για λύση, στη βάση των γνωστών αρχών. Από κει και πέρα είναι σαφές ότι για να ξεκινήσει μία νέα πρωτοβουλία πρέπει εκ των πραγμάτων να ωριμάσουν οι συνθήκες, που σχετίζονται βέβαια και με τα νέα δεδομένα, καθώς και με την εμπειρία της προηγούμενης πρωτοβουλίας. Η κινητικότητα πρέπει να έχει συγκεκριμένη ουσία. Αυτό πιστεύω ότι έχει γίνει αντιληπτό από όλους, και βέβαια και από τον Γεν. Γραμματέα των Η.Ε. Δεν υπάρχει επιτυχής τερματισμός, χωρίς να έχει προηγηθεί η σωστή εκκίνηση.
Δημοσιογράφος: Η Τουρκία επιμένει πως θα βρίσκεται πάντα ένα βήμα πιο μπροστά από την ελληνική πλευρά στο Κυπριακό. Οι κινήσεις και περιοδείες Ερντογάν στο επίπεδο των εντυπώσεων επιβεβαιώνουν την προσέγγιση αυτή. Έχετε ξεκάθαρη εικόνα πώς θα κινηθεί η ’γκυρα στο Κυπριακό μέχρι την 3η Οκτωβρίου;
κ. Βαληνάκης: Είναι νομίζω εμφανείς, οι λόγοι για τους οποίους η ’γκυρα προβαίνει σε αυτές τις κινήσεις. Κατ’ αρχήν είναι βέβαια θετικό το να ενδιαφέρεται η Τουρκία για βιώσιμη λύση του Κυπριακού. Όμως θα είναι ακόμη θετικότερο αν μπορέσει να δει με ρεαλισμό και ότι πρέπει να κάνει ριζικές αλλαγές στη στάση της. Σε κάθε περίπτωση, η δέσμευση της Τουρκίας να υπογράψει το Πρωτόκολλο της επέκτασης της Τελωνειακής Ένωσης έχει καταγραφεί επίσημα. Και η πίεση που αισθάνεται τώρα για την επίλυση του Κυπριακού προβλήματος πηγάζει ακριβώς από το ότι η Κυπριακή Δημοκρατία έχει γίνει κριτής της πορείας της προς την Ευρώπη, με όλα όσα αυτό συνεπάγεται.
Δημοσιογράφος: Το ζητούμενο είναι να υπογραφεί το πρωτόκολλο επέκτασης της τελωνειακής ένωσης από την Τουρκία; Τι σημαίνει αυτό σε σχέση με την αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας;
κ. Βαληνάκης: Το καίριο ζήτημα είναι ότι αντιστράφηκαν πλέον οι ρόλοι κριτή και κρινόμενου. Αυτό ακριβώς επιτεύχθηκε στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Δεκεμβρίου. Η Τουρκία θα περνάει πλέον συνεχώς εξετάσεις. Η πρώτη τέτοια εξέταση θα είναι για τη συγκεκριμένη δέσμευση που ανέλαβε να υπογράψει το Πρωτόκολλο για την επέκταση της Τελωνειακής Ένωσης στα δέκα νέα κράτη-μέλη, άρα και στην Κυπριακή Δημοκρατία, πριν αρχίσουν οι ενταξιακές της διαπραγματεύσεις στις 3 Οκτωβρίου. Πρόκειται μάλιστα για μία υποχρέωση που δεν αφορά μόνο τις σχέσεις της με την Κυπριακή Δημοκρατία, αλλά και τις σχέσεις της με το σύνολο της Ε.Ε. των 25. Ξέρει μάλιστα ότι όσο πιο γρήγορα το κάνει αυτό, τόσο το καλύτερο για την ευρωπαϊκή προοπτική της.
Δημοσιογράφος: Η ελληνική πλευρά φαίνεται να παρακολουθεί τις πρωτοβουλίες παρά να τις αναλαμβάνει. Αυτή είναι και μια κατηγορία που σας προσάπτουν οι πολιτικοί σας αντίπαλοι της αντιπολίτευσης.
κ. Βαληνάκης: Η αντιπολίτευση σκέφτεται μόνο την αντιπολίτευση και γι’ αυτό θα μείνει για πολύ καιρό αντιπολίτευση. Νομίζω, αντίθετα, ότι όλοι στην Κύπρο και την Ελλάδα αναγνωρίζουν πως κινηθήκαμε από την πρώτη στιγμή με σοβαρότητα και υπευθυνότητα, όπως ακριβώς αρμόζει σε ένα τεράστιας εθνικής σημασίας θέμα. Τίποτε δεν έγινε μόνο του. Το Κυπριακό δεν πρόκειται να λυθεί με κινήσεις εντυπωσιασμού, που μάλιστα δε θα λαμβάνουν υπόψη τη γνώμη των άμεσα ενδιαφερομένων, δηλαδή του Ελληνοκυπριακού λαού. Εγώ ξεκινώ από τη θέση ότι όλες οι πολιτικές δυνάμεις θέλουν τη λύση του Κυπριακού. Όμως, άλλο η "ταξιδιωτική γυμναστική", και άλλο η "διπλωματική χειρουργική" που εφαρμόζουμε στη βάση της σωστής αξιολόγησης των δεδομένων και της συστηματικής δουλειάς.
Δημοσιογράφος: Οι συνεχιζόμενες προκλήσεις στο Αιγαίο από τους Τούρκους θα επηρεάσουν την ευρωπαϊκή πορεία της ’γκυρας; Πώς θα αντιδράσει η Αθήνα σε αυτή τη συνεχιζόμενη πρόκληση των Τούρκων και που αποσκοπούν;
κ. Βαληνάκης: Οι αποφάσεις της Συνόδου Κορυφής των Βρυξελλών βάζουν σιγά-σιγά την Τουρκία σε μια μακρά διαδικασία ελεγχόμενης προσαρμογής της στους κανόνες "καλής ευρωπαϊκής γειτονίας". Η Τουρκία έχει μπει πλέον σε ένα Μαραθώνιο εξευρωπαϊσμού, και αυτό σημαίνει ότι πρέπει να κάνει συγκεκριμένα πράγματα σε συγκεκριμένους χρόνους. Υπάρχουν φυσικά, πολλές αντιστάσεις εντός της Τουρκίας που αντιδρούν σθεναρά σε οποιεσδήποτε αλλαγές. Δεν περιμένουμε βέβαια πρακτικές και συμπεριφορές δεκαετιών να αλλάξουν από τη μία μέρα στην άλλη με το πάτημα ενός κουμπιού. Όμως, η ’γκυρα πλέον γνωρίζει ότι θα υπάρχουν πλέον συνέπειες για τις επιλογές της. Ξέρει, λοιπόν ότι η στρατιωτική βία, οι απειλές, η πρακτική των μαζικών παραβιάσεων και οι ασκήσεις κατάληψης ελληνικών νησιών θα την απομακρύνουν οριστικά από την Ευρώπη.
Δημοσιογράφος: Θα ζητήσετε την ευρωπαϊκή αλληλεγγύη απέναντι στις προκλήσεις της ’γκυρας;
κ. Βαληνάκης: Η Ελλάδα επιζητά και εργάζεται για την ειρήνη και τη σταθερότητα στην περιοχή. Πιστεύει ότι ο ευρωπαϊκός δρόμος είναι παράγων που βοηθάει προς αυτήν την πορεία της ειρήνης και της σταθερότητας. Από τη στιγμή που η Τουρκία θέλησε να μπει στο δρόμο του εξευρωπαϊσμού, όλη η συμπεριφορά της παρακολουθείται από τους 25 κριτές της. Παρ’ όλο που τα κριτήρια της Κοπεγχάγης δεν περιλαμβάνουν ζητήματα εξωτερικής συμπεριφοράς, πετύχαμε στα Συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Δεκεμβρίου να ενισχύσουμε τη θέση μας. Η Τουρκία δεσμεύεται πλέον απερίφραστα για σχέσεις καλής γειτονίας. Επιπλέον, μας δίνεται η δυνατότητα να ενημερώνουμε συστηματικά το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για την πορεία των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Θέλουμε πραγματικά έναν Ευρωπαίο γείτονα στα ανατολικά μας, αλλά αυτό σημαίνει πως η Τουρκία πρέπει να αλλάξει συμπεριφορά.
