ΕΝΑΣ ΧΡΟΝΟΣ ΑΠΟ ΤΗ ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
Σάβαττο, 26 Ιουνίου 2004
Ένα χρόνο μετά την υπογραφή στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Ιουνίου 2003 της «Διακήρυξης της Θεσσαλονίκης» για τα Δυτικά Βαλκάνια, κι ενώ έχει ολοκληρωθεί με επιτυχία η μεγαλύτερη διεύρυνση στην ιστορία της ΕΕ, είναι φανερό πως για τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων υπάρχει ένας και μόνο δρόμος, ο δρόμος της ευρωπαϊκής τους ενσωμάτωσης.
Η «Διακήρυξη της Θεσσαλονίκης», η οποία ήταν μια πρωτοβουλία που υποβοήθησε σημαντικά τότε κι η Νέα Δημοκρατία με τη δράση της στο πλαίσιο του ΕΛΚ, αποτέλεσε ένα πρώτο βήμα στην αναγνώριση της ευρωπαϊκής προοπτικής των χωρών της περιοχής.
Όπως όμως έχει τονίσει κι ο Πρωθυπουργός, η βαλκανική τρύπα που άφησε στον ευρωπαϊκό χάρτη η τελευταία διεύρυνση της ΕΕ πρέπει να κλείσει. Το μέλλον των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων είναι ένα ευρωπαϊκό μέλλον και στο αίτημά τους για συνδρομή της Ελλάδας προκειμένου να επισπευσθεί η πορεία τους για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση απαντήσαμε και κατά την πρόσφατη άτυπη Υπουργική Συνάντηση για την ευρωπαϊκή προοπτική της Νοτιανατολικής Ευρώπης που έγινε στο Ντουμπρόβνικ της Κροατίας, όπου εκπροσώπησα την Ελλάδα, θετικά.
Η Ελληνική κυβέρνηση έχει θέσει ως στόχο προτεραιότητας της την ευρωπαϊκή προοπτική των Βαλκανίων έτσι ώστε να γίνουν από πηγή προβλημάτων και συγκρούσεων μια γειτονιά συνεργασίας και ευημερίας, μια «Ευρωπαϊκή Γειτονιά».
Ο Πρωθυπουργός και ο Υπουργός Εξωτερικών σε ένα απ’ τα πρώτα διεθνή ταξίδια τους συμμετείχαν στη Συνάντηση Κορυφής της Διαδικασίας Συνεργασίας των χωρών ΝΑ Ευρώπης στο Σεράγεβο, καταδεικνύοντας από πολύ νωρίς πως σταθερός κι αμετακίνητος στόχος της χώρας μας είναι η πιο ενεργή προώθηση των ευρωπαϊκών μεταρρυθμίσεων στις χώρες αυτές.
Την ίδια ώρα, η χώρα μας υποστηρίζει την ένταξη της Ρουμανίας και της Βουλγαρίας στην ΕΕ, το 2007. Στις ελληνοτουρκικές σχέσεις έχουν μπει στέρεες βάσεις συνεργασίας, στη βάση και της ευρωπαϊκής προοπτικής της Τουρκίας. Η νέα κυβέρνηση έδειξε πώς ακριβώς εννοεί την μετατροπή της ευρύτερης περιοχής σε μια «ευρωπαϊκή γειτονιά», ειρήνης και συνεργασίας.
Όμως στην Ευρωπαϊκή πορεία των Δυτικών Βαλκανίων πολλά προβλήματα παραμένουν. Οι μεταρρυθμίσεις που απαιτούνται για την εκπλήρωση των κριτηρίων της ΕΕ και την δημιουργία συνθηκών πλήρους ενσωμάτωσης των κρατών των Δυτικών Βαλκανίων στις ευρω-ατλαντικές δομές δεν έχουν εφαρμοστεί ακόμη, στον βαθμό που έπρεπε. Έχουμε καταστήσει σ’ όλους σαφές πως αυτό πρέπει να γίνει. Ο ευρωπαϊκός δρόμος δεν είναι μια λεωφόρος, στην οποία μπορείς να στρίψεις και να γυρίσεις πίσω∙ είναι μονόδρομος. Ο πλήρης εκδημοκρατισμός, η ενίσχυση και δημιουργία θεσμών και η πλήρης κυριαρχία του κράτους δικαίου μπορεί να ήταν διαπραγματεύσιμα στον 19ο ή στον 20ο αιώνα. Δεν είναι στον 21ο. Το οργανωμένο έγκλημα, η διαφθορά κι οι παραστρατιωτικές οργανώσεις πρέπει να εξαφανιστούν απ’ τα Δυτικά Βαλκάνια. Τα δικαιώματα των εθνικών μειονοτήτων δεν είναι διαπραγματεύσιμα. Τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν είναι διαπραγματεύσιμα. Η μη-εφαρμογή της Διαδικασίας Σταθεροποίησης και Σύνδεσης, δεν είναι διαπραγματεύσιμη.
Υπάρχουν ακόμη ζητούμενα: ο εμπλουτισμός της Διαδικασίας αυτής μπορεί να φέρει γρηγορότερα αποτελέσματα. Δίνουμε ιδιαίτερη έμφαση στην περιφερειακή συνεργασία, όπως φάνηκε κι απ’ την παρουσία του Πρωθυπουργού στο Σεράγεβο. Αποδίδουμε ιδιαίτερη σημασία στην κατασκευή διευρωπαϊκών δικτύων μεταφορών. Θέλουμε ενισχυμένη στήριξη στην δημιουργία θεσμών, μεγαλύτερη συνεργασία στα ζητήματα δικαιοσύνης κι εσωτερικής ασφάλειας. Οι πρόσφατες προτάσεις της Ιρλανδικής Προεδρίας κινούνται στην σωστή κατεύθυνση. Και ασφαλώς, στοχεύουμε – πέραν απ’ την πλήρη αξιοποίηση του ευρωπαϊκού μας στάτους – στην καλύτερη και ταχύτερη λειτουργία του ΕΣΟΑΒ όσο και στην διευκόλυνση της περαιτέρω ανάπτυξης των οικονομικών κι εμπορικών μας σχέσεων.
Η Θεσσαλονίκη πρέπει να έχει και θα έχει κεντρικό ρόλο σ’ αυτές τις διαδικασίες. Προσδοκούμε σε μια Θεσσαλονίκη η οποία θα διοργανώνει την ΕΧΡΟ του 2008, έχοντας καταστεί ήδη το ενεργότερο κέντρο για την προώθηση των ευρωπαϊκών μεταρρυθμίσεων σ’ ολόκληρη την περιοχή.
Μετά από μια μακρά περίοδο παροπλισμού, η Εναλλακτική Έδρα του Συμφώνου Σταθερότητας μπορεί και πρέπει να επαναδραστηριοποιηθεί. Πρόσφατα, είχα την ευκαιρία να συζητήσω με τον επικεφαλής της έδρας κ. Β. Καρακωστάνογλου, για τρόπους αποτελεσματικότερης στήριξης απ’ το Υπουργείο Εξωτερικών.
Κατά την διάρκεια της πρόσφατης επίσκεψης του Πρωθυπουργού στις Ηνωμένες Πολιτείες είχα ειδική συνάντηση με ανώτερους αξιωματούχους του ΟΗΕ για την επανενεργοποίηση του Διεθνούς Κέντρου Δημόσιας Διοίκησης του Οργανισμού, κάτι που αποτελεί στόχο και προσπάθεια και του Υπουργού Εσωτερικών και όλης της κυβέρνησης.
Άμεσος στόχος μας για την ανάληψη ουσιαστικότερου ρόλου απ’ τη Θεσσαλονίκη, ενόψει και των εξελίξεων που υπάρχουν είναι και η αναβάθμιση του Ευρωπαϊκού Κέντρου Επικοινωνίας, Πληροφόρησης και Πολιτισμού (ΕΚΕΠΠ), ώστε αυτό να καταστεί ένα Μεγάλο Εθνικό Κέντρο Ευρωπαϊκής Τεκμηρίωσης, στην περιοχή μάλιστα που το χρειάζεται περισσότερο.
Όλοι αυτοί οι στόχοι έχουν ένα κοινό παρονομαστή: την υποβοήθηση των γειτονικών μας κρατών (κυρίως των κρατών των Δυτικών Βαλκανίων) να διασχίσουν ασφαλέστερα τον ευρωπαϊκό τους δρόμο. Και την ανάδειξη, στην πορεία, της Θεσσαλονίκης, στον πραγματικό της ρόλο. Ένα χρόνο μετά, δεν αρκεί να δίνει απλώς η Θεσσαλονίκη τ’ όνομά της σε μια διακήρυξη, αλλά πρέπει να πρωτοστατεί σε κάθε βήμα, στην διαδικασία εφαρμογής των όσων αυτή περιλαμβάνει.
Ο δρόμος μπροστά μας για την ένταξη των Δυτικών Βαλκανίων στην ΕΕ περιλαμβάνει ακόμη πολλά εμπόδια∙ δεν πρέπει όμως, να περιλαμβάνει παρεκκλίσεις. Η δέσμευση της Θεσσαλονίκης της 21ης Ιουνίου 2003 για το ευρωπαϊκό μέλλον της περιοχής, είναι σήμερα η πρόκληση της Θεσσαλονίκης. Κι η πρόκληση αυτή, σύντομα θα πρέπει να μείνει γνωστή ως η επιτυχία της Θεσσαλονίκης. Για να συμβεί αυτό, χρειάζεται η αυτοπεποίθηση, η εγρήγορση κι η δουλειά όλων μας. Ώστε να πετύχουμε την σταθερότητα, να αναδείξουμε όλοι μαζί την Ελλάδα που έρχεται, να κερδίσουμε οριστικά τη μόνιμη ειρήνη.
