Κυριακή, 7 Νοεμβρίου 2004
ΟΡΘΗ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ
ΤτΚ: Η αναγνώριση της ΠΓΔΜ αποτελεί δυσμενή εξέλιξη για τις ελληνοαμερικανικές σχέσεις. Εσείς τι πιστεύετε;
κ. Γιάννης Βαληνάκης: Σίγουρα δεν βοηθάει, ούτε στις ελληνοαμερικανικές σχέσεις, ούτε στην επίλυση του προβλήματος. Για μας είναι αναγκαία η εξεύρεση μίας κοινά αποδεκτής λύσης, στο πλαίσιο της διαδικασίας των Ηνωμένων Εθνών και της ευρωπαϊκής προοπτικής της ΠΓΔΜ. Γι αυτό και θα συνεχίσουμε να εργαζόμαστε προς αυτή την κατεύθυνση. Πρέπει όμως και η ΠΓΔΜ να κατανοήσει σε βάθος ότι η ευρωπαϊκή προοπτική σημαίνει διάλογο και συναίνεση και όχι μονομερή τετελεσμένα. Ο στόχος των Σκοπίων δεν μπορεί να είναι να γίνουν Πολιτεία των ΗΠΑ, αλλά Μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
ΤτΚ: Ποια είναι η εκτίμηση για τις ευρωατλαντικές σχέσεις; Μετά την εκλογή Μπους θα γίνουν πιο ξεκάθαρες οι διαχωριστικές γραμμές ανάμεσα στην «ευρωπαϊκή» Ευρώπη και την Αμερική ή θα υπάρξει απόλυτη προσαρμογή της ΕΕ στην Ουάσιγκτον με ακόμα δυσμενέστερους όρους;
κ. Γιάννης Βαληνάκης: Τόσο η Ευρωπαϊκή Ένωση, όσο κι οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν κοινές θέσεις και κοινά συμφέροντα σε πολλά ζητήματα που αφορούν τον κόσμο μας. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει συνεργαστεί με την Κυβέρνηση Μπους και πιστεύω πως και τα δύο μέρη αναγνωρίζουν τα οφέλη μιας ακόμη στενότερης συνεργασίας στο επόμενο διάστημα. Υπάρχουν όμως και διαφορές ανάμεσα στις δύο πλευρές του Ατλαντικού που είναι μάλιστα συχνά κρίσιμες. Η Ευρώπη είναι από την ίδια την φύση της μια φωνή μετριοπάθειας, συναίνεσης και σύνθεσης με αποτέλεσμα να καθίσταται η δύναμη του διαλόγου. Όπως δείχνουν και οι τελευταίες εξελίξεις στο θέμα των Σκοπίων, η Ευρώπη μπορεί να έχει μια άλλη πολιτική, και η πολιτική αυτή να είναι και η πιο σωστή.
ΤτΚ: Σας πείθει το επιχείρημα της αμερικανικής πλευράς ότι η αναγνώριση έγινε για το δημοψήφισμα της ΠΓΔΜ;
κ. Γιάννης Βαληνάκης: Η αμερικανική πράξη ήταν όχι μόνον ατυχέστατη αλλά και πέραν της λογικής που επέβαλλε η εξέλιξη των πραγμάτων. Υπονομεύει τις προσπάθειες που καταβάλλονται για σταθερότητα στην περιοχή μας αλλά και τις συνομιλίες που γίνονται ώστε να επιτευχθεί μία κοινά αποδεκτή λύση στο θέμα της ονομασίας. Δεν έλυσε κανένα πρόβλημα και δημιούργησε καινούργια – στον βαθμό π.χ. που η ΠΓΔΜ θα θεωρήσει πως η αναγνώριση απ’ τις ΗΠΑ θα την βοηθήσει να ενταχθεί και στην ΕΕ. Αν πάντως σκέφτονται έτσι στα Σκόπια και γίνουν αδιάλλακτοι, κάνουν λάθος στους υπολογισμούς τους.
ΤτΚ: Η Ελληνική Κυβέρνηση είναι τώρα διατεθειμένη ν’ αποδεχτεί σύνθετη ονομασία για τα Σκόπια; Τι απαντάτε στις επιθέσεις του ΠΑΣΟΚ;
κ. Γιάννης Βαληνάκης: Η Ελληνική Κυβέρνηση έχει εδώ και καιρό δηλώσει την ετοιμότητά της και την πρόθεσή της να προχωρήσει σε μία κοινά αποδεκτή λύση με τα Σκόπια για το ζήτημα του ονόματος. Αυτό άλλωστε λένε και οι σχετικές αποφάσεις του ΟΗΕ, αλλά και της ΕΕ μετά από δικές μας προσπάθειες πριν δύο μήνες. Το ίδιο κάνει και τώρα. Όπως τόνισε κι ο Πρωθυπουργός στις Βρυξέλλες, το θέμα το επανέφερε αυτή η Κυβέρνηση στην ημερήσια διάταξη εδώ και μήνες. Υπήρξαν τρεις υπουργικές συναντήσεις με τα Σκόπια. Η μία μάλιστα ήταν η επίσκεψη του Υπουργού Εξωτερικών στα Σκόπια. Συναντήθηκα και ‘γω δύο φορές σε δύο μήνες με τον εκπρόσωπο του ΟΗΕ κ. Νίμιτς. Η κυβέρνηση αυτή έκανε τόσα για το Σκοπιανό, όσα δεν έκανε η παλαιότερη Κυβέρνηση για πολλά χρόνια. Γι’ αυτό και πρέπει να σας πω πως παρακολούθησα απ’ τις Βρυξέλλες την στάση και την κριτική του ΠΑΣΟΚ μ’ αισθήματα έκπληξης και αγανάκτησης. Μοιάζει να χαίρεται το ΠΑΣΟΚ με την στάση των ΗΠΑ. Κι ας ευθύνεται τόσο για την εξέλιξη αυτή. Δυστυχώς, απέδειξε αυτές τις μέρες πως είναι το Κόμμα της απραξίας όταν βρίσκεται στην Κυβέρνηση και το Κόμμα της χαιρεκακίας όταν βρίσκεται στην Αντιπολίτευση. Αλλά δεν πρέπει να κοιτούμε πίσω. Στόχος μας είναι να προχωρήσουμε μπροστά. Και να βαδίσουμε ενωμένοι. Η Ευρωπαϊκή Ένωση κι η Ελλάδα μοιράζονται την σωστή θέση. Κι αυτή η Κυβέρνηση, σε συνεργασία με τους εταίρους μας, θα εργασθεί σκληρά, ώστε να πετύχουμε το καλύτερο δυνατό για την χώρα μας.
ΤτΚ: Η Αθήνα έχει προ πολλού δεσμευτεί και μάλιστα δημόσια για το “ναι” στην έναρξη της ενταξιακής διαδικασίας της Τουρκίας. Η Λευκωσία, αντίθετα, δεν απεμπολεί την απειλή άσκησης βέτο θέτοντας όρους και προϋποθέσεις στην Τουρκία. Δεν είναι προφανής η απόκλιση;
κ. Γιάννης Βαληνάκης: Δεν είναι έτσι. Συνεργαζόμαστε στενά και συνεχώς με την Κυπριακή Δημοκρατία. Τόσο η Ελλάδα όσο και η Κύπρος έχουν σαφώς διακηρυγμένες θέσεις που συγκλίνουν στην υποστήριξη της ευρωπαϊκής πορείας της Τουρκίας. Στον βαθμό βέβαια, που αυτή οδηγεί σε εκπλήρωση των κριτηρίων της ΕΕ και σε βελτίωση της εξωτερικής της συμπεριφοράς, ιδιαίτερα έναντι των γειτόνων και μελλοντικών εταίρων της. Τόσο εμείς, όσο κι η Κυπριακή κυβέρνηση πιστεύουμε πως η Ευρώπη θα είναι ο καταλύτης που θα αλλάξει ριζικά ολόκληρη την περιοχή μας. Η Ελλάδα κι η Κύπρος, ως μέλη της ΕΕ ηγούνται σ’ αυτή την μοναδική ιστορική διαδικασία.
ΤτΚ: Η κλιμάκωση της τουρκικής προκλητικότητας και η ένταση στο Αιγαίο δεν εκθέτουν την κυβέρνηση για την επιλογή της να αποσυνδέσει τις ελληνοτουρκικές από τις ευρωτουρκικές σχέσεις;
κ. Γιάννης Βαληνάκης: Καμιά τέτοια αποσύνδεση – το έχω πει κι αλλού – δεν υπάρχει. Έχουμε πει πως αν η Τουρκία δεν βελτιώσει την εξωτερική της συμπεριφορά, απλά, δεν θα μπορέσει να προχωρήσει στην ευρωπαϊκή της πορεία. Αυτό λέει κι η βάση των αποφάσεων που θα κληθούν να πάρουν οι ηγέτες της ΕΕ τον Δεκέμβριο, δηλαδή, η Έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Εξάλλου, μία τέτοιου είδους αποσύνδεση είναι εκ των πραγμάτων ανέφικτη. Δεν θ’ αλλάξει η γεωγραφία της Τουρκίας στην περίπτωση που προχωρήσει σ’ ενταξιακές διαπραγματεύσεις. Αυτό είναι ξεκάθαρο σ’ εμάς, ξεκάθαρο σ’ εκείνους, ξεκάθαρο στην Ευρώπη, ξεκάθαρο σ’ όλους.
ΤτΚ: Θεωρείτε ότι ο Τούρκος πρωθυπουργός Ερντογάν έχει εξαπατήσει την κυβέρνηση ως προς την ειλικρίνεια της βούλησής του να αποστασιοποιηθεί από το “βαθύ κράτος”;
κ. Γιάννης Βαληνάκης: Όχι. Κυρία Σπανού στην Τουρκία ξεκίνησε μια διαδικασία που θα οδηγήσει, αν όλα πάνε καλά σε μια κολοσσιαία, ιστορική μεταβολή. Είναι φυσιολογικό, κέντρα εξουσίας τα οποία θα έχουν μειωμένο ρόλο σε μια νέα εποχή, να αντιδρούν με τον δικό τους τρόπο. Όμως η βούληση της Τουρκίας να προχωρήσει στον ευρωπαϊκό δρόμο, η βούληση της Κυβέρνησης Ερντογάν, υπάρχει. Κι έχει ήδη σηματοδοτήσει σημαντικές αλλαγές στην γειτονική χώρα. Η εμβάθυνση αυτών των αλλαγών και κυρίως, η πλήρης μεταβολή της αρνητικής τουρκικής συμπεριφοράς στις σχέσεις με τους γείτονες της είναι το στοίχημα της Τουρκίας για το μέλλον. Και εν τέλει, θα κρίνει αν θα προχωρήσει η Τουρκία στην Ευρώπη.
ΤτΚ: Εξετάζετε το ενδεχόμενο να θέσει η ελληνική πλευρά όρους ελληνικού ενδιαφέροντος, όπως η άρση του casus belli, στη Σύνοδο Κορυφής της 17ης Δεκεμβρίου;
κ. Γιάννης Βαληνάκης: Αν ξαναδιαβάσετε τους όρους που αναφέρονται στην πρόσφατη Έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, θα διαπιστώσετε πως είναι πολλά τα βήματα που οφείλει να κάνει η Τουρκία, προκειμένου να βρεθεί κοντύτερα στην Ευρώπη. Η Έκθεση αυτή είναι εξάλλου γεμάτη από θέματα ελληνικού ενδιαφέροντος. Σ’ όλους αρέσουν τα ορόσημα. Και η 17η Δεκεμβρίου είναι ένα σημαντικό ορόσημο σε μια ευρωπαϊκή πορεία που θα διαρκέσει πολύ καιρό. Πάντως για εμάς, όπως άλλωστε και για όλα τα άλλα κράτη μέλη της Ένωσης, η πρόσφατη Έκθεση της Επιτροπής είναι η βάση που λαμβάνεται υπ’ όψιν για τις περαιτέρω ενέργειες και τις τελικές αποφάσεις μας.
ΤτΚ: Με δεδομένη την αγωνία της Άγκυρας για την ημερομηνία, γιατί δεν αξιώνετε παραίτηση από τη θεωρία των “γκρίζων ζωνών” ως προϋπόθεση για την αναβάθμιση των ευρωτουρκικών σχέσεων;
κ. Γιάννης Βαληνάκης: Η στρατηγική επιλογή της Κυβέρνησης είναι να υποστηρίξει τον ευρωπαϊκό δρόμο της Τουρκίας με βάση την έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που καθορίζει τους τρόπους με τους οποίους αυτό μπορεί να επιτευχθεί. Από εκεί κι έπειτα, όλοι έχουμε ιδέες και σχέδια. Ο στόχος αυτής της Κυβέρνησης ν’ αλλάξουμε την γειτονιά μας σε ζώνη ειρήνης και ασφάλειας φυσικά δεν συνάδει με θεωρίες γκρίζων ζωνών. Αυτό δεν γίνεται μόνο του. Για να συμβεί, χρειάζεται από μεριάς μας στρατηγική σκέψη κι επιμονή στον στόχο. Από μεριάς της, η Τουρκία οφείλει να συνειδητοποιήσει σε βάθος τις υποχρεώσεις που συνεπάγεται μια ευρωπαϊκή πορεία.
ΤτΚ: Πόσο εκτιμάτε ότι θα διαρκέσει η “περίοδος περισυλλογής” για το κυπριακό; Είναι δυνατόν να δεχτεί ο ΟΗΕ και οι ΗΠΑ έστω και μία αλλαγή στο σχέδιο Ανάν ώστε να υπάρξει άρση του αδιεξόδου;
κ. Γιάννης Βαληνάκης: Το σχέδιο Αναν αποτελεί εκ των πραγμάτων την πιθανότερη βάση επανεκκίνησης των προσπαθειών του ΟΗΕ για λύση. Ασφαλώς πρέπει να υπάρξουν αλλαγές. Όλοι σχεδόν συνειδητοποιούν πως η λύση οφείλει να είναι ευρωπαϊκή λύση. Το κλίμα αλλάζει σιγά-σιγά. Έχει μεταβληθεί από κλίμα «βαρυχειμωνιάς» κι απογοήτευσης, σε κλίμα ρεαλισμού. Μακάρι η «άνοιξη» να μην είναι μακριά για την Κύπρο. Γι’ αυτό, και με δεδομένη την θέση της Τουρκίας που θέλει να μπει στον δρόμο της Ευρώπης, είναι λογικό πως μια λύση του Κυπριακού δεν μπορεί παρά να είναι σύμφωνη με το ευρωπαϊκό κεκτημένο, τις αρχές και τις αξίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
ΤτΚ: Πόσο εκτιμάτε ότι θα διαρκέσουν οι “διερευνητικές επαφές” για τα ζητήματα του Αιγαίου;
κ. Γιάννης Βαληνάκης: Οι διερευνητικές επαφές στοχεύουν να συμβάλουν στην εξομάλυνση των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Θα συνεχιστούν όσο χρειαστεί. Βρισκόμαστε ήδη στον 27ο γύρο. Η Κυβέρνηση θέλει λύσεις, και μάλιστα σωστές λύσεις, αλλά η απόσταση των θέσεών μας είναι ακόμη μεγάλη.
ΤτΚ: Γιατί δεν επιλέγετε την οδό της Χάγης με βάση τη δυνατότητα που δίνει η προθεσμία του Ελσίνκι;
κ. Γιάννης Βαληνάκης: Είναι λογικό, μετά από δυόμισι χρόνια συνομιλιών να μην επαρκεί μέσα σε λίγες εβδομάδες ο χρόνος για ουσιαστική διευθέτηση. Όμως όπως σας είπε κι ο Υπουργός Εξωτερικών, ο κ. Μολυβιάτης, το Ελσίνκι δεν ορίζει συγκεκριμένες προθεσμίες, με τον δεσμευτικό μάλιστα τρόπο που πιστεύουν ορισμένοι. Σημασία έχει να συνεχίσουμε ν’ αντιμετωπίζουμε αυτά τα ζητήματα με την δέουσα σοβαρότητα και να μην παρασυρόμαστε από εύκολες και πρόχειρες κινήσεις και κριτικές εντυπωσιασμού.
ΤτΚ: Μετά τη διεύρυνση, η Ελλάδα περνά από το κλαμπ των “φτωχών” σε εκείνο των “μεσαίων”. Τι πιθανότητες υπάρχουν να διασφαλιστεί μια καλή ροή κονδυλίων τα επόμενα χρόνια;
κ. Γιάννης Βαληνάκης: Αλλάζουμε κατηγορία, όχι γιατί πραγματικά κάναμε άλματα, αλλά γιατί μπήκαν στο κλαμπ φτωχότερες από εμάς χώρες. Δυστυχώς, όλα τα προηγούμενα χρόνια, δεν κατορθώσαμε να εκμεταλλευθούμε επαρκώς τις κοινοτικές χρηματοδοτήσεις. Όμως η Ελλάδα έχει αλλάξει κυβέρνηση κι αλλάζει δομές. Τόσο εμείς, όσο κι οι Ισπανοί και οι Πορτογάλοι και άλλες χώρες, δεν μπορούμε να δεχθούμε πως θα «σηκώσουμε» μόνοι μας το κόστος της τελευταίας διεύρυνσης της ΕΕ. Η ΕΕ χρειάζεται επαρκή μέσα για να υλοποιήσει τους στόχους της. Κι ασφαλώς, εργαζόμαστε με σχέδιο, αποφασιστικότητα και επιμονή για να μην ξυπνήσουμε μία μέρα και να βρούμε τα κοινοτικά ταμεία «κλειστά».
