Αξιότιμοι προσκεκλημένοι
Αγαπητοί φίλοι
Κυρίες και Κύριοι,
Με μακρά και ισχυρή παράδοση, η Ελλάδα ελέγχει σήμερα τον μεγαλύτερο εμπορικό στόλο στον κόσμο και διαδραματίζει ηγετικό ρόλο στη διεθνή ναυτιλία. Η καταξίωσή σας σε διεθνές επίπεδο παρουσιάζει ιδιαίτερη πολιτική και διπλωματική σημασία, αποτελώντας δύναμη ισχύoς για την Ελλάδα και ταυτόχρονα τιμή και προσφορά στην Πατρίδα. Είμαστε εξαιρετικά υπερήφανοι για το «Ελληνικό ναυτιλιακό θαύμα» και δράττομαι της ευκαιρίας να συγχαρώ το ανθρώπινο δυναμικό της που διαχρονικά διακρίνεται από εξαιρετικά υψηλή κατάρτιση, καινοτόμες ιδέες, δυναμισμό και διάχυτο πνεύμα πρωτοβουλίας. Eίμαι πεπεισμένος πως τα λαμπρά παραδείγματα του εφοπλιστικού και ναυτικού κόσμου –στην Ελλάδα και το εξωτερικό- θα συνεχίσουν να δείχνουν ξεκάθαρα το δρόμο της επιτυχίας.
Με ιδιαίτερη χαρά λοιπόν αποδέχθηκα την τιμητική πρόσκληση εκ μέρους του ΔΣ της Ναυτιλιακής Λέσχης Πειραιώς, για να συζητήσουμε τις τρέχουσες εξελίξεις, τάσεις και προοπτικές που διαμορφώνονται στο διεθνές περιβάλλον. Σε μια εποχή που χαρακτηρίζεται από μεγάλες προκλήσεις, η επιλογή του θέματος δείχνει ότι και στη χώρα μας υπάρχουν σημαντικοί ευτυχώς θύλακες που δεν χαρακτηρίζονται από εσωστρέφεια και μίζερο επαρχιωτισμό αλλά επιβεβαιώνουν ότι οι Έλληνες είναι πολίτες του κόσμου με το βλέμμα τους σε ανοιχτούς ορίζοντες προκλήσεων και ευκαιριών.
Κυρίες και Κύριοι,
Αναμφισβήτητα η σημερινή παγκόσμια συγκυρία είναι συγκυρία προκλήσεων, κινδύνων, αβεβαιοτήτων αλλά και ευκαιριών. Το διεθνές τοπίο στις αρχές του 21ου αιώνα είναι πολύ πιο σύνθετο και δυναμικό από αυτό που είχαμε συνηθίσει για δεκαετίες. Βρισκόμαστε σ’ ένα περιβάλλον όπου οι βεβαιότητες και οι «αλήθειες» του παρελθόντος έχουν έντονα αμφισβητηθεί, ενώ την ίδια στιγμή οι συσχετισμοί ισχύος έχουν αλλάξει. Η ίδια η έννοια της ασφάλειας απαιτεί πλέον την εξέταση ενός πολυσύνθετου συνόλου αλληλεπιδράσεων με οικονομικές, κοινωνικο-πολιτιστικές και περιβαλλοντικές διαστάσεις με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τον σχεδιασμό και την εφαρμογή δημόσιας πολιτικής. Οι δυσκολίες πρόβλεψης αλλά και πρόληψης έχουν πολλαπλασιαστεί καθώς οι αιτίες που επηρεάζουν τις διεθνείς και περιφερειακές εξελίξεις είναι πολυπαραγοντικές και απαιτούν νέες δεξιότητες ανάλυσης και σχεδιασμού. Η διεθνής οικονομική κρίση, απίστευτη σε μέγεθος και επιπτώσεις σε κάθε γωνιά του πλανήτη είναι μια δραματική απόδειξη αυτού του γεγονότος. Δεν θα επιμείνω σε αυτό γιατί το ακροατήριο ξέρει ίσως καλύτερα από οποιοδήποτε άλλο το τι ακριβώς έχει συμβεί. Θέλω όμως να παρατηρήσω ότι το σημαντικό είναι πως η διεθνής κοινότητα επέδειξε τελικά τα αντανακλαστικά που έπρεπε. Ακόμη και όσοι θεωρούν ότι μπορούν και πρέπει να γίνουν περισσότερα δεν πρέπει να υποτιμούν το γεγονός ότι το διεθνές μέτωπο συνεργασίας στις οικονομικές πολιτικές, όπως αποκρυσταλλώθηκε στην πρόσφατη Σύνοδο των G20, δείχνει πως μπορεί να κερδίσει τη μάχη έναντι των Σειρήνων του οικονομικού προστατευτισμού, στέλνοντας μήνυμα προς πάσα κατεύθυνση ότι τα μαθήματα του παρελθόντος έχουν καταστεί επαρκώς κατανοητά από τις παγκόσμιες ηγεσίες. Όσον αφορά στο εσωτερικό μέτωπο, η ελληνική οικονομία φαίνεται ότι διαθέτει την ικανότητα να ξεπεράσει τις δυσκολίες της παγκόσμιας κρίσης με λιγότερες απώλειες συγκριτικά με χώρες παραδοσιακά ισχυρότερες, και, γιατί όχι, ακόμη και να αδράξει την ευκαιρία για απαραίτητες δομικές μεταρρυθμίσεις και τομές που θα εγγυώνται βιώσιμη ανάπτυξη, κοινωνική συνοχή, ικανό μέρισμα ευημερίας και υψηλή ποιότητα ζωής.
Κυρίες και Κύριοι,
Αποτελεί αδιαμφισβήτητο γεγονός πως η ρευστότητα της οικονομικής κρίσης εισάγει και στοιχεία γεωπολιτικής αβεβαιότητας. Η είσοδος και η μεγάλη οικονομική δύναμη αναδυόμενων παικτών στο παγκόσμιο γίγνεσθαι έχει θέσει σε κίνηση τάσεις και απαιτήσεις νέων ισορροπιών, συχετισμών και διευθετήσεων. Για να αποφύγουμε ακόμη μεγαλύτερες αβεβαιότητες και συνθήκες αστάθειας, απαιτείται δυναμική και σταθερή ηγεσία. Με τις ΗΠΑ και τον Πρόεδρο Ομπάμα να προσπαθούν να επουλώσουν σημαντικά τραύματα αξιοπιστίας των περασμένων ετών, η Ευρώπη καλείται εκ των πραγμάτων να διαδραματίσει έναν ιδιαίτερο και παραγωγικό παγκόσμιο ρόλο. Δεν έχουμε πια την πολυτέλεια της εσωστρέφειας και της στασιμότητας. Η μεγάλη πρόκληση για την Ευρώπη στα χρόνια που έρχονται θα είναι να καθορίσει και να υπερασπιστεί ενεργά τα συλλογικά της συμφέροντα σε ένα ταχύτατα μεταβαλλόμενο διεθνές περιβάλλον. Οφείλουμε ως Ευρώπη να αξιοποιήσουμε επιτέλους τις δυνατότητες που έχουμε για να παρέμβουμε στρατηγικά στον κόσμο. Διότι, μια Ευρώπη χωρίς ικανότητα να ορίζει τα ζωτικά της συμφέροντα και χωρίς στρατηγικά αντανακλαστικά, διατρέχει τον κίνδυνο περιθωριοποίησης – ίσως μη αναστρέψιμης. Κάτι τέτοιο είναι το τελευταίο που χρειαζόμαστε σήμερα. Ως εκ τούτου αυτό που χρειάζεται είναι πολιτική βούληση και γενναίες πολιτικές αποφάσεις. Απαιτούνται προωθημένες προτάσεις, και στοχευμένες πολιτικές που θα προσδώσουν νέα αυτοπεποίθηση σε δυνάμεις που υπάρχουν και θέλουν να βλέπουν μπροστά. Στο πεδίο της εξωτερικής πολιτικής και της ασφάλειας η Ενωμένη Ευρώπη οφείλει να αναζητήσει το ρόλο της στην πιο αποφασιστική και δυναμική διεύρυνση και εμβάθυνση σχέσεων με τη Ρωσία, την Κίνα και την Ινδία , με άλλες αναδυόμενες δυνάμεις και βεβαίως με τις ΗΠΑ, συνάπτοντας κατά αυτό τον τρόπο καίριες συνέργειες για μια σοφότερη και περισσότερο «ανοικτή» παγκόσμια διακυβέρνηση.
Λαμβάνοντας υπόψη τις τρέχουσες δυναμικές, η υπέρβαση της παραδοσιακής λογικής της «ισορροπίας δυνάμεων» είναι απαραίτητη. Όμως η επιτυχία κάθε νέας προσέγγισης στο διεθνές γίγνεσθαι θα κριθεί από τον αντίκτυπό της στο οικονομικό κέντρο του κόσμου που εδώ και μια δεκαετία δείχνει να μετακινείται προς την ασιατική ήπειρο. Η παρούσα τάση φαίνεται πως θα συνεχιστεί και στο ορατό μέλλον, με επιστέγασμα την ανάδειξη της Κίνας και της Ινδίας σε οικονομικές υπερδυνάμεις. Σημειώνω ότι, ενώ η Κίνα θα συνεχίσει να πρωτοστατεί για την επόμενη δεκαετία, εκτιμάται ότι παρόλα αυτά στη συνέχεια, δημογραφικοί παράγοντες φαίνεται να ευνοούν την Ινδία που με βάση τις προβλέψεις των Ηνωμένων Εθνών, θα ξεπεράσει τον πληθυσμό της Κίνας το 2025, διαθέτοντας παράλληλα μια ευνοϊκότερη ηλικιακή διάρθρωση. Παρόλα αυτά, παρά τον δυναμισμό και την εξωστρέφεια που διακρίνουν τις αναδυόμενες ασιατικές δυνάμεις, δεν θα πρέπει να παραλείψουμε να επισημάνουμε τους σοβαρούς κινδύνους που εξακολουθούν να ελλοχεύουν στην Ασία. Τόσο οι πολιτικές αντιπαραθέσεις, όσο και ο οικονομικός ανταγωνισμός και η ανάγκη πρόσβασης σε περιορισμένους φυσικούς πόρους, μπορεί να οδηγήσουν σε σοβαρά προβλήματα ασφάλειας, επισκιάζοντας τα κίνητρα για περιφερειακή συνεργασία.
Κυρίες και Κύριοι,
Η σημερινή κρίση και η ανάδειξη της ανάγκης για διεθνή συνεργασία αποτελούν μία ευκαιρία για τον δυτικό κόσμο. Οι μεγάλες προκλήσεις και τα προβλήματα σε παγκόσμια και περιφερειακή κλίμακα απαιτούν άμεσες και συγκροτημένες απαντήσεις. Το άνοιγμα μιας περισσότερο ενωμένης και αποφασιστικής δυτικής κοινότητας σε μη δυτικές χώρες -με την ΕΕ να διαδραματίζει κεντρικό ρόλο σε αυτή την προσπάθεια- θα μπορούσε να αποτελέσει τον πυρήνα για την άσκηση μιας νέας γεωπολιτικής αρχιτεκτονικής. Σε αυτή την πορεία, θα αναδεικνύεται ο μελλοντικός ρόλος των αναπτυσσόμενων χωρών, και θα προβάλλεται η απαίτηση να συμμετέχουν ισότιμα και υπεύθυνα στις παγκόσμιες διεργασίες. Παράλληλα η Δύση θα μπορεί να διαδραματίσει ουσιαστικό ρόλο σε μια παγκόσμια συνεργασία για την ανάπτυξη παγκόσμιων υποδομών, θεσμών διεθνούς ασφαλείας και ενεργειακής επάρκειας και ασφάλειας στο πλαίσιο πάντα μιας βιώσιμης παγκόσμιας ανάπτυξης. Επιλέγω ένα παράδειγμα που ενδιαφέρει και απασχολεί άμεσα τη διεθνή ναυτιλία. Αναφέρομαι στα φαινόμενα πειρατείας στις ακτές της Σομαλίας, όπου η διεθνής κοινότητα, με δείγματα σαφούς και ισχυρής πολιτικής βούλησης εργάζεται για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του φαινομένου.
Tα Ηνωμένα Έθνη (με βάση τα σχετικές αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας τον περασμένο Δεκέμβριο), η Ατλαντική Συμμαχία, ο Οργανισμός Αφρικανικής Ενότητας και ο Αραβικός Σύνδεσμος και βεβαίως η ΕΕ, με την ευρωπαϊκή επιχείρηση “Atalanta” -το σημαντικότερο «όπλο» στην καταπολέμηση της πειρατείας- συντονίζονται και συνεργάζονται από κοινού για τη δημιουργία ενός ασφαλούς περιβάλλοντος για τη διεθνή ναυτιλία. Η χώρα μας συνεχίζει να πρωταγωνιστεί στην ΕΕ και συμμετέχει ενεργά στους διεθνείς ναυτιλιακούς οργανισμούς, στην προσπάθεια για διαμόρφωση και υιοθέτηση κανόνων με την ευρύτερη δυνατή αποδοχή σε παγκόσμιο επίπεδο. Κανόνων που υπηρετούν τη σταθερότητα του διεθνούς θαλάσσιου συστήματος, την ασφάλεια της ναυτικής κοινότητας, τη διεύρυνση των συνεργασιών, τον ελεύθερο και υγιή ανταγωνισμό. Επιπλέον, η Ελλάδα, χώρα νησιωτική με μακρά ναυτική παράδοση, άρρηκτα συνδεδεμένη με τη θάλασσα, βρέθηκε από την πρώτη στιγμή στην πρώτη γραμμή χάραξης και εφαρμογής της Νέας Πολιτικής της ΕΕ για τη Θάλασσα. Μία πολιτική που συνιστά μια πρώτη απόπειρα ολοκληρωμένης πολιτικής για ένα ευρύ φάσμα θεμάτων, όπως οι θαλάσσιες μεταφορές, η ανταγωνιστικότητα των ναυτιλιακών επιχειρήσεων, η απασχόληση, η επιστημονική έρευνα, η αλιεία, η προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος. Η νέα πολιτική λαμβάνει υπ’ όψιν τα σημερινά δεδομένα, και συνδέεται οργανικά με την ευρωπαϊκή πολιτική για την Αειφόρο Ανάπτυξη και με την προσπάθεια ενίσχυσης της θαλάσσιας οικονομίας και της απασχόλησης στα πλαίσια της Στρατηγικής της Λισσαβώνας. Με τον τρόπο αυτό δημιουργούνται οι προϋποθέσεις ώστε τα νησιά μας, ακόμα και τα πιο απομακρυσμένα και οι παράκτιες περιοχές να έχουν ένα σαφές μέρισμα ευρωπαϊκής ευημερίας και οι νησιώτες μας να μπορούν πλέον να αισθάνονται άμεσα τα απτά και συγκεκριμένα οφέλη του Ευρωπαίου Πολίτη.
Φίλες και Φίλοι,
Σ’ έναν κόσμο που αλλάζει συνεχώς, σε ένα διεθνές περιβάλλον όπου οι δυνάμεις της αλλαγής είναι πολύ πιο ισχυρές από τις δυναμικές της συνέχειας και όπου οι διεθνείς σχέσεις έχουν καταστεί περισσότερο σύνθετες από ποτέ, στόχος της Ελλάδας είναι να είναι ενεργά παρούσα στις διεθνείς, και ευρωπαϊκές εξελίξεις και στο μέτρο των δυνατοτήτων της να προωθεί την ειρήνη και την ασφάλεια, τη σταθερότητα, τη συνεργασία και την ανάπτυξη. Προς αυτή την κατεύθυνση η Ελλάδα αξιοποιεί στο έπακρο τις δυνατότητες που της προσφέρει η συμμετοχή της στην ΕΕ, ως «πολλαπλασιαστή ισχύος» της χώρας μας. Η συμμετοχή αυτή έχει προσδώσει στη χώρα αυτοπεποίθηση, πολιτική και διπλωματική ισχύ, ενίσχυση παραδοσιακών πλεονεκτημάτων μας και διεύρυνση του εύρους του στρατηγικού μας χώρου. Σταθερά έχουμε ακολουθήσει μια πολιτική που προωθεί τα εθνικά μας συμφέροντα, διευρύνοντας τις συμμαχίες μας και απογοητεύοντας αναχρονιστικές βλέψεις άλλων. Χωρίς να υποκύπτουμε σε πειρασμούς εύκολων λαϊκιστικών επιλογών, διαμορφώνουμε με χαμηλούς τόνους, αλλά αποφασιστικότατα μια εξωτερική πολιτική «πολλαπλής δικτύωσης» που μας επιτρέπει να έχουμε πολλαπλές επιλογές για τα εθνικά μας συμφέροντα. Το μέλλον μας οικοδομείται στα θεμέλια μιας μακρόπνοης και ολοκληρωμένης στρατηγικής με σαφές όραμα, σχεδιασμό, συνέπεια και συνέχεια, υπολογισμένες και μεθοδικές κινήσεις.
Σας ευχαριστώ.
