Ομιλία σε εκδήλωαη της ΔΗΜ.Τ.Ο. ΣΕΡΡΩΝ ΜΕ ΘΕΜΑ «Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΣΑ ΣΤΑ ΝΕΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ»
Σέρρες, 20 Απριλίου 2012
Η άσκηση εξωτερικής πολιτικής αποτελεί ένα πεδίο στο οποίο απαιτείται σύνεση και ψυχραιμία, εμπειρικές γνώσεις, φαντασία και σκληρή δουλειά για να επιτευχθούν σημαντικά αποτελέσματα σε ζητήματα στρατηγικής σημασίας. Θεμελιώδες κριτήριο πρέπει και οφείλει να είναι πάντα με πρωταγωνιστικό ρόλο το συμφέρον της χώρας. Όλα αυτά τα συστατικά που απαιτούνται για μια επιτυχημένη εξωτερική πολιτική εφάρμοσε η Ν.Δ. τη περίοδο 2004 – 2009 επί κυβερνήσεως Κωνσταντίνου Καραμανλή και δεν έκανε στη συνέχεια το ΠΑ.ΣΟ.Κ.
Η εξωτερική πολιτική διακυβέρνηση του Κ. Καραμανλή χαρακτηρίζεται ως πολυεπίπεδη, αποφασιστική και πραγματικά ανεξάρτητη εξωτερική πολιτική τόσο στην Ε.Ε. όσο και στη ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων. Τη περίοδο εκείνη κυριάρχησε η πολυμερής ανάπτυξη διπλωματικών σχέσεων. Η ανάπτυξη ειδικής σχέσης με τη Ρωσία μέσω της πολιτικής των αγωγών και της ενεργειακής πολιτικής, η προσέλκυση άμεσων ξένων επενδύσεων όπως συνέβη με τη κινεζική επένδυση της COSCO στο λιμάνι του Πειραιά αποτελούν χαρακτηριστικά δείγματα. Πιστοποιήθηκε η ενίσχυση της χώρας μας απέναντι στους γείτονές μας λόγω της εκμετάλλευση των ευκαιριών που δίδονταν από την ενεργή συμμετοχή στην Ε.Ε. Ο ρόλος της χώρας στις διευρύνσεις της Ε.Ε. ήταν καθοριστικός καθώς η ίδια είχε τη δυνατότητα να θέσει τους όρους της στη διαμόρφωση της εξωτερικής πολιτικής για τα Βαλκάνια λόγω της ύπαρξης του προνομίου της συμμετοχής στην Ε.Ε. Η δημιουργία μιας ισχυρής, ασφαλούς και πλούσιας Κύπρου αποτέλεσε ένα ευδιάκριτο στίγμα της εξωτερικής πολιτικής διακυβέρνησης του Κ. Καραμανλή. Συντελέστηκε η απόκτηση πλούτου για τη χώρα μας ο οποίος κοστολογείται περίπου στα 50 δις, από τα οποία τα 25 δις αφορούσαν πόρους του ΕΣΠΑ και από το Γ’ ΚΠΣ και τα 18 δις αφορούσαν αγροτικές επιδοτήσεις. Το συνολικό ύψος του πλούτου που καταφέραμε να αποσπάσουμε ήταν πολύ περισσότερο από όσο είχε βάλει ως πήχυ το ΠΑ.ΣΟ.Κ όταν ανέλαβε τη διακυβέρνηση της χώρας.Φυσικά δε πρέπει να παραλειφθεί το κομμάτι που αφορά τη διαχείριση του ζητήματος της οριοθέτησης της ΑΟΖ, το οποίο περιέκλειε το σχέδιο της Ελλάδας των τεσσάρων θαλασσών («Ελλάδα επί τέσσερα»). Το σχέδιο αυτό αφορούσε τη χάραξη τεσσάρων ζωνών (Ιόνιο πέλαγος, Λιβυκό/Κρητικό πέλαγος, Αιγαίο πέλαγος και Ανατολική Μεσόγειος) με σκοπό τη διεξαγωγή διαπραγματευτικών συνομιλιών με τις συνορεύουσες χώρες και την επιτυχή οριοθέτηση της ΑΟΖ.
Η διάδοχη άσκηση εξωτερικής πολιτικής από το ΠΑ.ΣΟ.Κ. σήμανε τη καθίζηση σε όλα τα μέτωπα με κύριο γνώρισμα τη διακοπή στη πράξη της πολιτικής των αγωγών, τη διακοπή των διαπραγματεύσεων για την ΑΟΖ αλλά και την αναστολή μιας σειράς επιμέρους θεμάτων. To ΠΑ.ΣΟ.Κ μετά την ανάληψη της διακυβέρνησης της χώρας, αφού πρώτα τη δυσφήμησε διεθνώς, στη συνέχεια την έσυρε χωρίς διαπράγματευση στο Δ.Ν.Τ. και έπαιξε τη τύχη μας με δημοψήφισμα. Όσα επακολούθησαν δεν ήταν γραμμένα στο μάρμαρο, ενώ είναι σίγουρο πως με εφαρμογή διαφορετικών πολιτικών δεν θα είχαμε φτάσει σε αυτό το σημείο σήμερα.
Το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης επέφερε μια σειρά από επιπτώσεις στην εξωτερική πολιτική της Ελλάδας. Αρχικά η κρίση θα είναι συνολική και ίσως αποδειχθεί μακρά σε χρονική διάρκεια. Αυτό σημαίνει ότι το σχέδιο άσκησης εξωτερικής πολιτικής πρέπει να είναι μακρόπνοο και όχι μεσοπρόθεσμης διάρκειας. Επιπλέον απαιτείται ευρεία ανακατανομή των προτεραιοτήτων για την άσκηση εξωτερικής πολιτικής, όπως η έμφαση στην οικονομική διπλωματία. Μια έτερη επίπτωση της οικονομικής κρίσης είναι η μείωση των παρεχόμενων πόρων και μέσων. Η περικοπή των ελληνικών αμυντικών δαπανών οδηγεί σε ταυτόχρονη αύξηση των στρατιωτικών πλεονεκτημάτων της Τουρκίας. Η υιοθέτηση μια πολιτικής «έξυπνης άμυνας» και η διπλωματική αποτροπή αποτελεί την ενδεδειγμένη λύση για τη αποφυγή λαθών και την εμφάνιση αδυναμιών. Η έλλειψη μέσων εξωτερικής πολιτικής ερμηνεύεται επιπλέον μέσω της δυσλειτουργείας των πρεσβειών. Ο εξορθολογισμός της χρήσης των πόρων με έμφαση στη διπλωματία και τη δημιουργία πολλαπλών συμμαχιών μπορούν να λειτουργήσουν καταλυτικά στην εύρυθμη λειτουργία των πρεσβειών. Η μείωση του κύρους μέσω των πιέσεων που δεχόταν η χώρα για υποχωρήσεις σε κρίσιμα ζητήματα και η μεγέθυνση της αδράνειας της κρατικής μηχανής αποτελεί επιπρόσθετη επίπτωση της οικονομικής κρίσης. Η ανάταση του ηθικού και του φρονήματος της χώρας («πολιτική των τρελλών» όπως χαρακτηριστικά δήλωσε ο Στ. Δήμας για τη FYROM) βοηθούν στην ανάδυση του καινούργιου σήματος κατατεθέν της Ελλάδας που πρέπει να προωθηθεί στο διεθνή χώρο (Rebranding Greece). Η άρνηση των υποχωρήσεων με βάση την επίκληση της χειροτεύρεσης των αντι-ευρωπαικών και αντι-δυτικών τάσεων αποτελούν βασικό προαπαιτούμενο για τη αύξηση του διεθνούς μας κύρους. Το κόστος της κατάρρευσης και ταπείνωσης της Ελλάδας θα είναι μεγάλο για την Ε.Ε. αλλά και για τις Η.Π.Α. Ο κίνδυνος αυτός με τους κατάλληλους χειρισμούς, φοβίζει τους εταίρους και συμμάχους μας, με συνέπεια την αδρανοποίηση και αποτροπή των ασκούμενων πιέσεων. Ωστόσο αυτή η πιθανότητα δεν πρέπει να μας επαναπαύει από όσα οφείλουμε να πράξουμε εμείς οι ίδιοι.
Οι στόχοι της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής από την επόμενη κυβέρνηση της Ν.Δ. θα είναι πολυεπίπεδοι, αλλά η βασική γραμμή θα οριστεί ως η συνέχεια της προηγούμενης πολιτικής που ακολουθήθηκε τη περίοδο της διακυβέρνησης της Ν.Δ. με τις απαραίτητες αναπροσαρμογές στα νέα δεδομένα. Η διασφάλιση της επιβίωσης της ελληνικής οικονομίας,της εδαφικής ακεραιότητας της χώρας και των νέων πόρων (προσέλκυση επενδύσεων από το εξωτερικό, διασφάλιση μεγαλύτερης δυνατής ΑΟΖ και ενεργειακής πολιτικής, πακέτα βοήθειας της Ε.Ε.) αποτελούν μέρος των απαιτούμενων αναπροσαρμογών. Επιπλέον η διατήρηση της θέσης μας στη Ε.Ε. σημαίνει τη πρακτική βελτίωση των θέσεών μας στην άμυνα καθώς θα υπάρχει δυνατότητα σύνδεσης με παραχώρηση ορισμένων δικαιωμάτων εξόρυξης σε ΑΟΖ αε συσκεκριμένες χώρες. Η αποτροπή πρόκλησης εξόδου από τη ζώνη Σένγκεν και από την ευρωζώνη και την Ε.Ε. ισχυροποιούν τα επιδιωκόμενα οφέλη της πολιτικής που θα χαράξει η Ν.Δ. με την Ελλάδα εντός της Ε.Ε.
Όπως προανάφερα η διατήρηση της θέσης μας στην Ε.Ε. ως στόχος της επόμενης κυβέρνησης της Ν.Δ. λαμβάνει χαρακτήρα ζωτικής σημασίας καθώς λειτουργεί ως πολλαπλασιαστή ισχύος για την Ελλάδα στα κρίσιμα εθνικά θέματα που διαχειρίζεται. Επιπλέον εντός της Ε.Ε. η χώρα θα έχει τη δυνατότητα να επανακτήσει το παγκόσμιο κύρος της και δίκτυό της στο διεθνές γίγνεσθαι. Επιπροσθέτως η Ε.Ε. λειτουργεί ως ασπίδα προστασίας από εξωτερικές απειλές γεγονός που αποδεικνύεται από τον έλεγχο της ενταξιακής πορείας της Τουρκίας και της ΠΓΔΜ, από τη λεπτή διαχείριση του κυπριακού ζητήματος, τη σύναψη αλλά και κυρίως τη διατήρηση των υπαρχόντων διμερών συμμαχιών. Δεν πρέπει να λησμονούμε πως η επιδιωκόμενη παραμονή της χώρας στην Ε.Ε. αποτελεί ένα δίχτυ προστασίας (θεσμική προστασία) και χορηγός βοήθειας (Ε.Σ.Π.Α, πακέτα βοήθειας) εν καιρώ οικονομικής κρίσης.
Η διατήρηση της ευρωπαικής μας πορείας θα επιφέρει στρατηγικά πλεονεκτήματα για τη χώρα. Ωστόσο δε λείπουν και οι εγγενείς ατέλειες που χαρακτηρίζουν την Ε.Ε. Η σχετική αδυναμία της Ε.Ε. εντοπίζεται στους μειωμένους πόρους που διατίθενται για την πολιτική συνοχής αλλά και στα πακέτα διάσωσης που δίδονται σε χώρες που αντιμετωπίζουν μία προβληματική δημοσιονομική κατάσταση. Σημαντική ατέλεια χαρακτηρίζονται οι μηχανισμοί ενισχυμένης συνεργασίας οι οποίοι προσπαθούν να επιβάλλουν την επιθυμία των ισχυροτέρων οξύνοντας την επικινδυνότητα για έξοδο της χώρας από το ευρώ και τη δημιουργία νέων κρίσεων. Γι’ αυτό τίθεται η ανάγκη παράλληλης και πολλαπλής δικτύωσης με συγκεκριμένες συμμαχίες για αντιμετώπιση προβλημάτων που ενδεχομένως δημιουργεί ο πυρήνας της Ε.Ε. ή επιμέρους κράτη-μέλη. Ορισμένες από αυτές τις δικτυώσεις είναι η επανεκκίνηση των διμερών επαφών με Ρωσία και Κίνα, η ανάπτυξη των σχέσεων με το Ισραήλ, ιδιαιτέρως σε μια περίοδο όπου οι Η.Π.Α πιέζουν τόσο για την επανασύνδεση με τη Τουρκία όσο και για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Εν τέλει η διατήρηση των παραδοσιακών δεσμών με τις Η.Π.Α. θεωρείται κρίσιμης σημασίας στο τομέα του τουρισμού (επαφές με ομογένεια) και στην ενεργειακή πολιτική για την Αν. Μεσογείου (Noble Energy). Τα υπάρχοντα δεδομένα μας οδηγούν στο συμπέρασμα ότι υπάρχουν ακόμα μεγάλοι κίνδυνοι μπροστά μας.
Ένα είναι σίγουρο πως τίποτα δεν είναι γραφτό στη μοίρα μας για το μέλλον. Από εμάς εξαρτάται πώς θα βγούμε από τη κρίση και πόσο σύντομα. Γι’ αυτό χρειάζεται ο τόπος τη Ν.Δ., τη παράταξή μου που με τον Κωνσταντίνο Καραμανλή ενέταξε τη χώρα στην Ε.Ε., με τον Κώστα Καραμανλή άσκησε στη πράξη μια πολυδιάστατη και πραγματικά ανεξάρτητη εξωτερική πολιτική. Τώρα με τον Αντώνη Σαμαρά θα ξαναβάλει την Ελλάδα στη τροχιά της ανάπτυξης και της προόδου και θα αποκαταστήσει το διεθνές κύρος της χώρας.