Συνέντευξη ΥΦΥΠΕΞ, κ. Ι. Βαληνάκη, στον κ. Κιρμπάκη για τον τουρκικό τηλεοπτικό σταθμό N-TV. (2004-05-07)
Δημοσιογράφος: Κύριε Υπουργέ με τα πιο πρόσφατα να αρχίσουμε. Πως βλέπετε το ταξίδι του κου Ερντογάν στην Αθήνα;
κ. Γ. Βαληνάκης: Νομίζω ότι είναι από μόνο του ένα πολύ σημαντικό πολιτικό γεγονός για τις διμερείς μας σχέσεις. Μετά από πολλά χρόνια έρχεται Τούρκος Πρωθυπουργός στην Αθήνα και έρχεται μέσα σε ένα κλίμα που νομίζω είναι θετικότερο από οποτεδήποτε στο παρελθόν. Εμείς βλέπουμε την επίσκεψη αυτή σαν την αρχή μιας νέας εποχής στις διμερείς μας σχέσεις και θέλουμε επίσης να είναι και μια αρχή στις Εύρωτουρκικές σχέσεις γενικότερα
Δημοσιογράφος: Το ταξίδι αυτό ποιο απτό αποτέλεσμα είχε ανάμεσα στις επαφές με τον κο Καραμανλή;
κ. Γ. Βαληνάκης: Νομίζω ότι έγινε μια σοβαρή και πολύπλευρη ανταλλαγή απόψεων στα διμερή ζητήματα, αλλά και ένας γύρος του ορίζοντα στα πολιτικά θέματα τα διεθνή που αφορούν και στις δύο χώρες μας και νομίζω ότι το γενικότερο πνεύμα ήταν πολύ θετικό. Υπάρχουν ασφαλώς προβλήματα που μας χωρίζουν, αλλά θέλουμε να κοιτάμε μπροστά και όχι προς τα πίσω. Θέλουμε να βλέπουμε αυτά που μας ενώνουν και όχι αυτά που μας χωρίζουν, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν πρέπει σιγά – σιγά να τα λύσουμε όταν υπάρχει κατάλληλη εμπιστοσύνη. Τα προβλήματα αυτά που πρέπει να λυθούν για να υπάρξει μια εξομάλυνση των ελληνοτουρκικών σχέσεων, στην οποία εμείς τόσο πολύ προσβλέπουμε
Δημοσιογράφος: Ενόψει το ταξιδιού του κου Ερντογάν, ποια είναι η προσωπική σας άποψη για τον κο Ερντογάν;
κ. Γ. Βαληνάκης: Κοιτάξτε, τον κο Ερντογάν τον ξέρω πια αρκετές φορές. Αισθάνομαι και μια οικειότητα απέναντι του γιατί νομίζω ότι και ως άνθρωπος είναι πολύ ανοιχτός. Είναι 30 χρόνια, σχεδόν από φοιτητής, που ασχολούμαι με τις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Ποτέ δεν ένοιωσα με αυτόν και με το επιτελείο, με τους συνεργάτες του ότι δεν υπάρχει μια πραγματικά ειλικρινής και ανθρώπινη επαφή. Νομίζω ότι αυτό είναι που νοιώθουν και όλοι οι άλλοι που τον συναντούν και πιστεύω ότι είναι ένας άνθρωπος που φέρνει μια νέα εποχή στην Τουρκία. Αυτές οι μεταρρυθμίσεις τις οποίες προχωράει πραγματικά έχουν εντυπωσιάσει όλους τους Ευρωπαίους και έχουν φυσικά εντυπωσιάσει και εμάς τους ίδιους και πιστεύουμε ότι με αυτό το θετικό πνεύμα θα δεί και τις ελληνοτουρκικές σχέσεις και τα προβλήματα της περιοχής έτσι ώστε πραγματικά να φτιάξουμε μια νέα σχέση ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία και ανάμεσα στην Ευρώπη και την Τουρκία.
Δημοσιογράφος: Ως προς το ακαδημαϊκό σας μέρος, κατά πόσο έχουν σημασία οι διαπροσωπικές σχέσεις των πολιτικών κατά την γνώμη σας;
κ. Γ. Βαληνάκης: Πιστεύω ότι έχουν πολύ μεγάλη σημασία οι ανθρώπινες σχέσεις. Οι άνθρωποι επηρεάζονται από μια θετική προδιάθεση, από τα καλά λόγια που είναι ειλικρινή. Εμείς πιστεύουμε ότι σε αυτή την περίπτωση είναι ειλικρινή και θέλουμε να πιστεύουμε ότι μέσα σε αυτή την εμπιστοσύνη που έχει οικοδομηθεί ανάμεσα στους δύο Πρωθυπουργούς θα υπάρξει το υπόβαθρο εκείνο που θα επιτρέψει να λύσουμε πιο εύκολα τα προβλήματα που είναι μεγάλα και δύσκολα. Δεν πρέπει να το υποτιμούμε αυτό.
Δημοσιογράφος: Φτάνοντας στα ελληνοτουρκικά. Συνεχίζονται οι επαφές 25 γύροι μέχρι στιγμής στο θέμα του Αιγαίου και της υφαλοκρηπίδας. Το 2004 πλησιάζει στο τέλος τι μπορεί να γίνει σε αυτό το διάστημα, θα προλάβουμε να μπορέσουμε να τελειώσουμε ή ίσως οι δύο χώρες να προσπαθήσουν συνεχίσουν και μετά το 2004 αυτές τις διερευνητικές επαφές;
κ. Γ. Βαληνάκης: Εμείς δείξαμε την θετική μας προδιάθεση συνεχίζοντας τις συνομιλίες αυτές αμέσως, και μάλιστα χωρίς καν να αλλάξουμε τους διαπραγματευτές, προκειμένου να μην χαθεί χρόνος και να μην δοθούν λάθος μηνύματα στο εξωτερικό. Συνεχίζουμε λοιπόν με θετική προδιάθεση και πιστεύουμε ότι αυτές οι διαπραγματεύσεις σε κάποιο σημείο θα τελειώσουν. Είναι λογικό άλλωστε να τελειώσουν και να τελειώσουν θετικά. Δεν μπορώ να σας πώ αυτή τη στιγμή αν αυτό θα είναι ζήτημα εβδομάδων ή μηνών αλλά προσβλέπουμε στο τέλος αυτών των διαπραγματεύσεων με την ελπίδα ακριβώς ότι θα αποτελέσει αφετηρία για να λυθεί θετικά το πολύ ζωτικό για μας πρόβλημα της υφαλοκρηπίδας.
Δημοσιογράφος: Υπάρχουν ελπίδες μέχρι το τέλος του 2004;
κ. Γ. Βαληνάκης: Πιστεύω ότι υπάρχουν ελπίδες χωρίς να μπορώ να διαβεβαιώσω ότι όλα μπορούν να τελειώσουν μέχρι το τέλος τους 2004. Αλλά η ελπίδα όλων μας είναι να κινηθούμε προς τα κεί.
Δημοσιογράφος: Έρχομαι στα Ευρω-τουρκικά. Ποια είναι η θέση της ελληνικής κυβέρνησης με τα σημερινά δεδομένα για το θέμα ημερομηνίας μέχρι το τέλος του χρόνου να αρχίσουν οι διαπραγματεύσεις της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση;
κ. Γ. Βαληνάκης: Εμείς είχαμε πάρει από την αρχή μια πολύ καθαρή θέση και θυμίζω ότι αυτή η θέση (παρόλο που έχει ξεχαστεί) ήταν η θέση της Νέας Δημοκρατίας από την εποχή που ήταν και παλιότερα κυβέρνηση. Και τώρα λοιπόν πιστεύουμε και υποστηρίζουμε την ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας. Εάν κάτι περίεργο ή ανώμαλο δεν συμβεί μέχρι τον Δεκέμβριο, η ελληνική κυβέρνηση θα πει ένα ναι στην Τουρκία τον Δεκέμβρη γιατί πιστεύουμε ότι αυτό θα κάνει την γειτονιά μας μια Ευρωπαϊκή γειτονιά, γιατί είναι καλό για τον Τουρκικό λαό, αλλά φυσικά και για τους γείτονες της Τουρκίας που θα αισθάνονται έτσι ότι η ατμόσφαιρα θα είναι καλύτερη, ότι τα προβλήματα μπορούν να λυθούν πιο γρήγορα, πιο εύκολα, πιο ευρωπαϊκά. Για μας αυτό είναι καθοριστικής σημασίας και στρατηγικός στόχος στην πολιτική μας.
Δημοσιογράφος: Εκτός από αυτό το ναι της Ελλάδας θα προσπαθήσει και να πείσει και άλλους Ευρωπαίους εταίρους;
κ. Γ. Βαληνάκης: Είναι λογικό όπως γίνεται πάντα στις συναντήσεις Κορυφής αλλά και στην προετοιμασία τους ότι συζητάμε μεταξύ μας οι εταίροι τα θέματα αυτά. Είναι όπως όλοι ξέρετε ένας διάλογος που έχει ήδη ξεκινήσει και που πολλές φορές γίνεται με υπερβολικούς τόνους. Πιστεύουμε ότι όσο πλησιάζουμε προς τον Δεκέμβριο τόσο θα πέφτουν οι τόνοι και τόσο θα επικρατεί περισσότερο η νηφαλιότητα. Όλοι νομίζω αντιλαμβάνονται ότι έχει δοθεί μια υπόσχεση στην Τουρκία εδώ και πολύ καιρό και μάλιστα ξανά πρόσφατα στο Ελσίνκι, η οποία πρέπει να τηρηθεί. Αυτή είναι η θέση αρχής. Από κει και πέρα φυσικά η κάθε χώρα έχει τις δικές της απόψεις για το πως ερμηνεύει και το πώς προσδιορίζει την θέση της απέναντι στο ορόσημο αυτό του Δεκεμβρίου. Ελπίζουμε ότι το αποτέλεσμα θα είναι θετικό για την Τουρκία και εμείς θα κινηθούμε προς αυτή την κατεύθυνση.
Δημοσιογράφος: Το Κυπριακό πάντα ήταν ένα αγκάθι στα ελληνοτουρκικά. Σήμερα είδαμε ότι και ο κος Καραμανλής και ο κος Ερντογάν στις δηλώσεις τους ούτε καν αναφέρθηκαν σε αυτό το θέμα και στις πληροφορίες που πήραμε έγινε μια πολύ μικρή νύξη στο θέμα αυτό μας είπαν. Αλήθεια πλέον το Κυπριακό δεν επισκιάζει πλέον τόσο πολύ όσο παλιότερα τις ελληνοτουρκικές σχέσεις;
κ. Γ. Βαληνάκης: Είναι φυσικό το Κυπριακό και από την ιστορία του και από την πραγματικότητα που υπάρχει σήμερα στο νησί να επηρεάζει τις σχέσεις μεταξύ των δύο κρατών. Εμείς βέβαια θεωρούμε ότι είναι ένα διεθνές θέμα, αλλά είναι λογικό, όπως είπα και προηγουμένως, οι σχέσεις των δύο κρατών να επηρεάζονται από την κατάσταση που υπάρχει στο νησί. Άρα λοιπόν θεωρούμε ακριβώς ότι είναι θετικό που παρά την κατάσταση που υπάρχει σήμερα στο νησί οι Ελληνοτουρκικές σχέσεις εξελίσσονται θετικά. Ελπίζουμε το ίδιο να συμβεί και στην Κύπρο, δηλαδή να υπάρξει μια καινούρια προσπάθεια για την επανένωση του νησιού γιατί αυτό θα ήταν νομίζουμε προς όφελος και των δύο πλευρών, δηλαδή η Κύπρος να συμμετέχει στην Ευρωπαϊκή Ένωση με την δυνατότητα και των Ελληνοκυπρίων αλλά και των Τουρκοκυπρίων να δρέπουν καρπούς από αυτή την κοινή συμμετοχή.
Δημοσιογράφος: Κατά την άποψη σας οι δύο πρωθυπουργοί μη αναφερόμενοι στο θέμα του Κυπριακού καθόλου στις δηλώσεις τους μήπως κάπως το ξεπερνούνε;
κ. Γ. Βαληνάκης: Μπορεί να υπάρχουν, και νομίζω υπάρχουν, διαφορετικές εκτιμήσεις για το τι έγινε. Νομίζω όμως ότι αυτό που μας ενώνει είναι η ανάγκη να ξαναδούμε το ζήτημα με την έννοια της επίτευξης μιας λύσης. Τώρα πως ακριβώς αυτό θα γίνει με ποια διαδικασία και με ποιο τρόπο και σε ποιο χρονικό σημείο αυτό είναι κάτι που μένει να μελετηθεί αλλά νομίζω ότι υπάρχει μια κοινή βούληση Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι να συμμετέχουν μαζί στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Δημοσιογράφος: Ναι αλλά στο δημοψήφισμα το 75% των ελληνοκυπρίων είπαν “όχι”
κ. Γ. Βαληνάκης: Δεν νομίζω, και αυτό πρέπει να το κάνουμε σαφές στους Τούρκους φίλους μας, ότι οι Ελληνοκύπριοι είπαν όχι στην συμβίωση με τους Τουρκοκύπριους. Το όχι είχε να κάνει με συγκεκριμένες πρόνοιες του σχεδίου Ανάν οι οποίες δεν γίνονταν δεκτές από την Κυπριακή κοινή γνώμη. Ήταν δικαίωμα τους και είναι δικαίωμα πάντα σε όλο τον δημοκρατικό κόσμο να έχουν άποψη για την ζωή τους και για τον τρόπο που λύνεται ένα διεθνές πρόβλημα που τους απασχολεί. Ψήφισαν με τον τρόπο που ψήφισαν αλλά νομίζω ότι αυτή η ψήφος για ένα μεγάλο μέρος απ’ αυτούς δεν είναι οριστική. Θέλουν την επανένωση με τους Τουρκοκύπριους και πιστεύω ότι θα εργαστούν και προς αυτή την κατεύθυνση.
Δημοσιογράφος: Ας επιστρέψουμε στο ταξίδι του κ. Ερντογάν. Αύριο θα πάει στην Θράκη. Διάβασα στον ελληνικό τύπο ότι είναι ένας μεγάλος πονοκέφαλος για την ελληνική κυβέρνηση. Είναι έτσι όπως έγραψαν;
κ. Γ. Βαληνάκης: Κοιτάξτε για μας είναι λογικό ότι ο Πρωθυπουργός μιας γειτονικής χώρας και μάλιστα υποψήφιας για ένταξη στην ΕΕ να επισκέπτεται ένα μέρος της Ελλάδος σε ιδιωτική επίσκεψη και φυσικά εμείς δεν διανοούμαστε να του απαγορεύσουμε ή να του εμποδίσουμε αυτή την επίσκεψη. Αυτό άλλωστε είναι και κάτι που γίνεται μεταξύ όλων των Ευρωπαϊκών κρατών και θα συνεχίσει να γίνεται. Τώρα είναι λογικό ότι υπάρχουν ορισμένες ευαισθησίες που έχουν να κάνουν με το παρελθόν, ορισμένες ευαισθησίες που έχουν να κάνουν με τοποθετήσεις διαφόρων πλευρών. Εμείς αυτό που θέλουμε να συγκρατήσουμε απ’ αυτήν την επίσκεψη είναι ότι θα δείξει την αμοιβαία εμπιστοσύνη που οι δύο κυβερνήσεις, η μία τρέφει για την άλλη, και που θέλουν και οι δύο να δείξουν παντού ότι κοιτάνε μπροστά και δεν γυρίζουν στα προβλήματα του παρελθόντος, χωρίς αυτό να σημαίνει, επαναλαμβάνω, ότι δεν έχουν την βούληση και την πρόθεση να τα λύσουν αυτά τα προβλήματα, γιατί δεν μπορούμε να τα αφήνουμε και να μας ταλαιπωρούν αιώνια.
Δημοσιογράφος: Από το 1988 δεύτερη φορά ένας Τούρκος Πρωθυπουργός επισκέπτεται την Ελλάδα, αλλά κανείς Έλληνας Πρωθυπουργός δεν επισκέφθηκε ποτέ την Άγκυρα επίσημα. Ο κος Πρωθυπουργός σκέπτεται να κάνει ένα επίσημο ταξίδι στην Άγκυρα;
κ. Γ. Βαληνάκης: Φαντάζομαι ότι έτσι όπως εξελίσσονται οι σχέσεις μας, πρέπει να πούμε, με μεγάλη ταχύτητα, αφού είμαστε μόλις μια κυβέρνηση ούτε καν δύο μηνών, Φαντάζομαι λοιπόν ότι αυτό είναι το επόμενο βήμα ή ένα από τα επόμενα βήματα αν οι δύο πλευρές λειτουργούν θετικά. Το πότε ακριβώς και πως αυτό, είναι κάτι που πάντα δια της διπλωματικής οδού βρίσκεται, όταν υπάρχει αμοιβαία η θέληση και η εμπιστοσύνη.
Σας ευχαριστώ πολύ
Και ‘γώ σας ευχαριστώ