1. Tι προέκυψε από τις διερευνητικές επαφές του βοηθού Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών Σερ Κίραν Πρέντεργκαστ στο τρίγωνο Λευκωσία – Αθήνα – Άγκυρα;
Η επίσκεψη του κ. Πρέντεργκαστ εντάσσεται στην προσπάθεια των Ηνωμένων Εθνών να ανιχνεύσουν το έδαφος και να διερευνήσουν τις συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί στην παρούσα φάση. Από τη στιγμή που οι επαφές αυτές μπορούν να βοηθήσουν στην κατανόηση των νέων δεδομένων, και, συνεπώς, στην καλύτερη προετοιμασία ενδεχόμενης επανέναρξης των διαπραγματεύσεων, μπορούμε να πούμε ότι κινούνται προς την ορθή κατεύθυνση. Είναι δε θετικό ότι γίνονται με μεγάλη προσοχή. Πάντως, είναι ακόμη πρόωρο να πούμε ποια μορφή θα λάβει μια ενδεχόμενη νέα πρωτοβουλία.
2. Σε ποιες κινήσεις, κατά την γνώμη σας, πρέπει να προβούν η Κυπριακή Δημοκρατία αλλά και η Τουρκία προκειμένου να επαναρχίσουν οι συνομιλίες; Πώς βλέπετε να διαγράφονται οι προοπτικές στην περίπτωση που η Άγκυρα δεν εμφανίζεται διατεθειμένη να διαπραγματευτεί τις αλλαγές που ζητά η Κυπριακή Δημοκρατία;
Προτεραιότητα σε αυτό το στάδιο είναι η εξασφάλιση εκείνων των προϋποθέσεων που θα θέσουν την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων σε μία τροχιά επιτυχούς κατάληξης, χωρίς επιδιαιτησία, και χωρίς ασφυκτικά χρονοδιαγράμματα, που μπορεί να επιφύλασσαν νέα αδιέξοδα. Κανείς δεν επιθυμεί μια νέα αποτυχία. Ένα χρόνο μετά τη διεξαγωγή των δημοψηφισμάτων, νομίζω ότι όλοι έχουν συναγάγει τα συμπεράσματά τους για το πώς εξελίχθηκε και πού κατέληξε η προηγούμενη διαδικασία. Με βάση, λοιπόν, αυτή την εμπειρία, είναι σαφές ότι οι όποιες κινήσεις πρέπει να είναι σωστά μελετημένες και προσεκτικές. Το πρώτο βήμα δεν πρέπει να είναι και το τελευταίο. Αυτό θα πρέπει να γίνει αντιληπτό κυρίως από την άλλη πλευρά, διότι δεν είναι ορθολογική και παραγωγική μια εμμονή στο σχέδιο Ανάν ως είχε όταν αυτό απορρίφθηκε.
3. Πώς θα επηρεάσει τις εξελίξεις στο Κυπριακό καθώς και την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας η απόρριψη του Ευρωπαϊκού Συντάγματος από Ευρωπαϊκές χώρες;
Τα δύο αυτά ζητήματα – η επικύρωση της Ευρωπαϊκής Συνταγματικής Συνθήκης και η ενταξιακή πορεία της Τουρκίας – δεν συνδέονται θεσμικά. Στα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 17ης Δεκεμβρίου περιγράφονται οι όροι, τα κριτήρια και οι προϋποθέσεις που πρέπει να ακολουθήσει η Τουρκία στην ευρωπαϊκή της πορεία. Ουδείς έχει ζητήσει την τροποποίηση ή την ανατροπή αυτών των αποφάσεων. Βέβαια, η κοινή γνώμη σε ορισμένα κράτη-μέλη φαίνεται να εκφράζει σκεπτικισμό γύρω από το θέμα της διεύρυνσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτό, όμως, σημαίνει πρωτίστως πως οι προσπάθειες των υποψηφίων προς ένταξη χωρών πρέπει να είναι ακόμη πιο ειλικρινείς, ακόμη πιο σαφείς. Θα ήταν μέγα λάθος να μεταφραστούν οι εξελίξεις στο θέμα της εμβάθυνσης της Ένωσης, ως μήνυμα για εκπτώσεις στην υιοθέτηση των ευρωπαϊκών αρχών και αξιών. Σε κάθε περίπτωση, και ειδικά για την Τουρκία, οι διαπραγματεύσεις εξ αρχής αναμένονταν να είναι μακροχρόνιες. Θα ήταν, λοιπόν, παρακινδυνευμένο να προβεί κανείς σε εκτιμήσεις για την τελική έκβαση των διαπραγματεύσεων αυτών μετά από πάνω από 10 χρόνια με βάση το πολιτικό κλίμα που διαμορφώνεται σήμερα.
Όσον δε αφορά στο Κυπριακό και τις προσπάθειες επίλυσής του, δεν βλέπω διασύνδεση με την τύχη της Συνθήκης για το Ευρωπαϊκό Σύνταγμα, ούτε και με την ημερομηνία κατά την οποία προβλέπεται η έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Τουρκίας.
4. Είναι προφανές ότι οι Αμερικανοί και οι Βρετανοί επιδιώκουν την αναβάθμιση του κατοχικού καθεστώτος, όπως με την επίσκεψη των Αμερικανών βουλευτών καθώς και με την οικοδομική δραστηριότητα στα κατεχόμενα. Πώς αντιμετωπίζεται αυτή η κατάσταση; Oι ευρωπαϊκοί θεσμοί και το διεθνές Δίκαιο μπορούν να την ανακόψουν;
Κινήσεις που δεν βασίζονται στις Αποφάσεις και τα Ψηφίσματα του ΟΗΕ και που αποθαρρύνουν την προοπτική συνεργασίας των Ελληνοκυπρίων και των Τουρκοκυπρίων στην κατεύθυνση της λύσης δεν θεωρούνται εποικοδομητικές και δεν συμβάλουν στην προσπάθεια επανένωσης του νησιού. Ως προς την αντιμετώπισή τους, είναι βέβαιο ότι υπάρχουν όλες οι δυνατότητες που προσφέρει ο σεβασμός στη διεθνή νομιμότητα, όπως αυτή καθορίζεται από το πλαίσιο των σχετικών αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Επιπλέον, η Κυπριακή Δημοκρατία ως μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχει τη δυνατότητα αξιοποίησης του ευρωπαϊκού θεσμικού και πολιτικού πλαισίου. Σε κάθε περίπτωση, σημείο αναφοράς, όπως σας ανέφερα ήδη, είναι η ανάγκη σεβασμού από όλους της διεθνούς νομιμότητας.
