Συνέδριο Ευρωπαϊκού Κέντρου Αριστείας Jean Monnet
Αντιπροσωπεία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Ελλάδα
Εισήγηση καθηγητή Γιάννη Βαληνάκη
Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κέντρου Αριστείας Jean Monnet
πρ. Υφυπουργός Εξωτερικών
Κύριοι Υπουργοί και βουλευτές,
Κυρίες και Κύριοι Συνάδελφοι από την Ελλάδα και το εξωτερικό
Αγαπητοί φίλοι,
Κυρίες και Κύριοι,
Με μεγάλη χαρά σας καλωσορίζω στο Συνέδριο του Ευρωπαϊκού Κέντρου Αριστείας Jean Monnet του Πανεπιστημίου Αθηνών, σε συνεργασία με την ΕΠΕΕΣ. Σας ευχαριστούμε όλους θερμά για την τιμητική παρουσία σας. Ευχαριστούμε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Γραφείο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου καθώς και το Ίδρυμα Μποδοσάκη για τη στήριξή τους.
Εδώ και αρκετά χρόνια, το Κέντρο μας αποσκοπεί στην προώθηση της έρευνας, της διδασκαλίας και της ενημέρωσης στα ευρωπαϊκά θέματα και εξετάζει τη θέση της Ελλάδας μέσα στο ευρωπαϊκό περιβάλλον. Με το Πρόγραμμα «Ευρωπαϊκή Διακυβέρνηση», που υλοποιούμε με την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, επιζητούμε και την αναθέρμανση του ακαδημαϊκού και δημόσιου διαλόγου στον τομέα της ευρωπαϊκής διακυβέρνησης. Στο πλαίσιο αυτό η ελληνική διακυβέρνηση και η ελληνική κρίση από το 2010 αποτελούν χωρίς αμφιβολία, αντικείμενο εκτεταμένων συζητήσεων και αντιπαραθέσεων τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Ξεκινήσαμε πριν ενάμιση χρόνο, και παρόλο που συχνά αισθανθήκαμε ότι ματαιοπονούμε, το εθνικό σχέδιο αποτελεί ακόμα ζητούμενο και τα βασικά προβλήματα είναι πάντα μπροστά μας
Η συμμετοχή ήταν πολύπλευρη τόσο από την Ελλάδα όσο και από το εξωτερικό: πανεπιστημιακοί και ερευνητές, εμπειρογνώμονες (άνθρωποι της αγοράς και της πράξης), πολιτικοί, νέοι ερευνητές και φοιτητές καθώς και η Κοινωνία των Πολιτών (ΜΚΟ). Με τη βοήθεια των ερευνητών του Κέντρου – και τους ευχαριστούμε εδώ δημόσια γι αυτό – καταγράψαμε όσες περισσότερες απόψεις εντοπίσαμε. Στη συνέχεια οι τρεις μας προχωρήσαμε σε μια πρώτη αξιολόγηση και σύνθεση. Φυσικά εμπεριέχει την προσωπική γωνία ενατένισης καθενός από μας.
Σήμερα, σας καλέσαμε εδώ για να διευρύνουμε περισσότερο τον ορίζοντα μας με νέες απόψεις, κριτική και διάλογο. Σας ζητάμε, εφόσον το επιθυμείτε κι εσείς, να εμπλουτίσετε την φιλόδοξη αυτή προσπάθεια, και να μας στείλετε στοχευμένες, τεκμηριωμένες και ρεαλιστικές προτάσεις. Στο τελικό κείμενο θα αναφερθεί φυσικά η συμμετοχή σας (ανάλογα με το είδος της) και βέβαια θα διευκρινίσουμε ότι κανείς δεν δεσμεύεται από την τελική σύνθεση που θα παρουσιαστεί.
Καίριας σημασίας για μας ήταν ο πολιτικός ρεαλισμός. Δεν αρκεί να προτείνουμε βαθειές τομές και μεταρρυθμίσεις – που σίγουρα είναι απόλυτα αναγκαίες στον τόπο μας. Οφείλουμε να εξηγήσουμε πως μετά από δεκαετίες δημοσίου διαλόγου και τρία χρόνια μέσα στο Μνημόνιο, πχ για την έκταση του δημοσίου τομέα, για τις αποκρατικοποιήσεις και για τη φοροδιαφυγή, συνεχίζουμε τη διαβούλευση. Κάτι βαθύτερο πρέπει να υπάρχει κι αν δεν κάνουμε σωστή διάγνωση δεν θα βρούμε και την δέουσα θεραπεία. Δώσαμε στο πλαίσιο αυτό έμφαση στις χρόνιες αδυναμίες του ελληνικού συστήματος διακυβέρνησης και λειτουργίας, όσον αφορά στο κράτος, το πολιτικό σύστημα, στη δημόσια διοίκηση, αλλά και στις βαθύτερες εκείνες δυνάμεις της ελληνικής κατακερματισμένης κοινωνίας που μάχονται λυσσαλέα κάθε μεταρρυθμιστική προσπάθεια και καταφέρνουν να την «νερώνουν» ή και να την εξουδετερώνουν πλήρως. Η χώρα μας βασανίζεται σκληρά επί τρία χρόνια και είναι πλέον μάλλον κοινή παραδοχή ότι τα Μνημόνια – παρά τη χρησιμότητα ορισμένων τμημάτων τους – όχι μόνο δεν έλυσαν τα ελληνικά προβλήματα και δεν έβγαλαν τη χώρα από την κρίση, αλλά και χειροτέρευσαν σε πολλούς τομείς την προϋπάρχουσα κατάσταση. (Θα δούμε και θα εξηγήσουμε σε λίγο γιατί και πως). Είναι λοιπόν αναγκαίο να εκπονηθεί ένα εθνικό σχέδιο, που βέβαια δεν μπορεί να εξαφανίσει τα Μνημόνια, μπορεί όμως να τα εμπλουτίσει και να τα αλλάξει, υπό το φως της μέχρι σήμερα εμπειρίας, της ευρωπαϊκής κινητικότητας, υπό την πίεση μιας κοινωνίας που δεν αντέχει άλλο, και με τη βοήθεια και τον πατριωτισμό όλων μας. Στο χρέος αυτό οφείλουμε ως Πανεπιστημιακοί να προχωρήσουμε περισσότερο από το να μελετούμε και να προτείνουμε αποσπασματικά, εδώ κι εκεί, στα διάφορα «μετερίζια» των ΜΜΕ, ο καθένας με τις ιδέες του.
Οφείλουμε, πιστεύουμε, μακριά από προσωπικούς ή κομματικούς εγωισμούς, να ενώσουμε τις δυνάμεις μας γι αυτό τον σκοπό. Ίσως γι αυτό οι αδυναμίες που έχουν αναδειχθεί και συζητούνται σχεδόν καθ’ όλη τη διάρκεια της μεταπολίτευσης, δεν έχουν αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά μέχρι σήμερα και η χώρα μας κατρακυλά συνεχώς τα τελευταία χρόνια. Η ελληνική κρίση δεν είναι λοιπόν μόνο οικονομική και χρειάζεται γι αυτό μια νέα και ολοκληρωμένη προσέγγιση.
Θέλω επίσης να τονίσω πόση σημασία αποδώσαμε όχι απλά στα γενικά και μακροπρόθεσμα αλλά στο πως η πολυπόθητη επανεκκίνηση θα ξεκινήσει γρήγορα με την αξιοποίηση των πραγματικών συγκριτικών πλεονεκτημάτων μας και όχι αεροβατώντας ότι θα γίνουμε η Silicon Valley της Ευρώπης. Ο Τουρισμός για παράδειγμα έχει ρεαλιστικές προοπτικές άμεσης απόδοσης. Θα συζητήσουμε ποιοι ακριβώς φορείς μπορούν να βοηθήσουν.
Με αυτούς τους στόχους και με αυτές τις σκέψεις, σας καλέσαμε σήμερα εδώ, προκειμένου να συνεργαστούμε ενεργά, να συντονίσουμε τις προσπάθειες μας καθώς μαζί μπορούμε σίγουρα καλύτερα. Και το οφείλουμε ως πανεπιστημιακή κοινότητα στο δημόσιο διάλογο, στους φοιτητές μας και στη χώρα μας τελικά.
Σας ευχαριστώ πολύ
