Σε ομιλία του στη Βουλή με αφορμή τον εορτασμό της Ευρωπαϊκής Ημέρας της Θάλασσας ο Υφυπουργός Εξωτερικών ανέφερε μεταξύ άλλων ότι:
[…] «Η θάλασσα, προσέδιδε πάντα και εξακολουθεί να προσδίδει, υψηλή εθνική, οικονομική και κοινωνική αξία στη χώρα μας. Επιπλέον, η νησιωτική Ελλάδα κατοικείται από ανθρώπους με φιλότιμο, μεράκι, εργατικότητα, που συμβάλλουν σημαντικά στην οικονομική ανάπτυξη και την ισχυροποίηση της διεθνούς εικόνας της πατρίδας μας. Γι’ αυτό και η κυβέρνησή μας έχει θέσει ως ξεκάθαρο στρατηγικό στόχο την αξιοποίηση αυτού του ανεκτίμητου εθνικού κεφαλαίου της χώρας μας, της παράκτιας και νησιωτικής μας επικράτειας. Εργαζόμαστε σε αυτή την κατεύθυνση, όλα τα συναρμόδια Υπουργεία, τόσο σε εθνικό και όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο»
Κυρίες και Κύριοι Συνάδελφοι,
Είναι ιδιαίτερη χαρά όλων μας που η Ελληνική Βουλή γιορτάζει σήμερα πανηγυρικά την Ευρωπαϊκή Ημέρα της Θάλασσας. Αξίζουν θερμά συγχαρητήρια για την πρωτοβουλία αυτή στην Αντιπρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου κυρία Κράτσα, στον Υπουργό κ Βουλγαράκη και βεβαίως στον Πρόεδρο της Βουλής, κ. Σιούφα.
Η θάλασσα, προσέδιδε πάντα και εξακολουθεί να προσδίδει, υψηλή εθνική, οικονομική και κοινωνική αξία στη χώρα μας. Επιπλέον, η νησιωτική Ελλάδα κατοικείται από ανθρώπους με φιλότιμο, μεράκι, εργατικότητα, που συμβάλλουν σημαντικά στην οικονομική ανάπτυξη και την ισχυροποίηση της διεθνούς εικόνας της πατρίδας μας.
Γι’ αυτό και η κυβέρνησή μας έχει θέσει ως ξεκάθαρο στρατηγικό στόχο την αξιοποίηση αυτού του ανεκτίμητου εθνικού κεφαλαίου της χώρας μας, της παράκτιας και νησιωτικής μας επικράτειας. Εργαζόμαστε σε αυτή την κατεύθυνση, όλα τα συναρμόδια Υπουργεία, τόσο σε εθνικό και όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Η σημερινή Ευρωπαϊκή Ημέρα για τη Θάλασσα συνιστά την ιδανικότερη ευκαιρία για την παρουσίαση της Νέας Ευρωπαϊκής Πολιτικής για τη Θάλασσα. Της πρώτης, δηλαδή, προσπάθειας σε ευρωπαϊκό επίπεδο για την ολοκληρωμένη διαχείριση όλων των ζητημάτων που σχετίζονται με τη θάλασσα.
Είναι αυτονόητο το ειδικό βάρος μιας τέτοιας πολιτικής για τη Χώρα μας καθώς δημιουργεί νέες ευκαιρίες για τη βιώσιμη ανάπτυξη και τη διαφύλαξη της κοινωνικής συνοχής των παράκτιων & νησιωτικών περιοχών μας.
Η Ελλάδα, χώρα νησιωτική με μακρά ναυτική παράδοση, με ισχυρή ναυτιλία, με οικονομία και πολιτισμό άρρηκτα συνδεδεμένο με τη θάλασσα, βρέθηκε από την πρώτη στιγμή στην πρώτη γραμμή χάραξης και εφαρμογής της νέας ευρωπαϊκής πολιτικής για τη θάλασσα.
Τον περασμένο Οκτώβριο, δημοσιεύθηκε η τελική πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την «Ολοκληρωμένη Θαλάσσια Πολιτική της Ε.Ε», όπως αυτή διατυπώνεται στη σχετική Ανακοίνωση και στο συνοδευτικό «Σχέδιο Δράσης».
Η Ανακοίνωση αυτή απαίτησε εντατική διαβούλευση και διαπραγμάτευση και αποτελεί την κατάληξη μιας μακράς διεργασίας.
Η ελληνική συνεισφορά έτυχε εξαιρετικά θετικών σχολίων τόσο στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής όσο και από τους εκπροσώπους άλλων κρατών.
Η Ελλάδα δραστηριοποιήθηκε ιδιαίτερα, με τη διοργάνωση μάλιστα στη Ρόδο τον Απρίλιο 2007 της 2ης κατά σειρά Συνόδου των Υπουργών Ευρωπαϊκών Υποθέσεων για την Ευρωπαϊκή Θαλάσσια Πολιτική. Χαιρόμαστε γιατί η Γαλλική Προεδρία διοργανώνει τον Ιούλιο την επόμενη Σύνοδο Υπουργών Ευρωπαϊκών Υποθέσεων για τη Θαλάσσια Πολιτική στη Βρέστη.
Το ενδιαφέρον μας επικεντρώνεται στις ιδιαίτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι παράκτιες και ιδίως οι νησιωτικές περιοχές, και η ευρωπαϊκή πλέον προστιθέμενη αξία των εν λόγω περιοχών. Εμείς, επιμείναμε για μια ακόμη φορά, μεταξύ άλλων, στο ζήτημα της στήριξης των νησιών, περιοχών που είναι πιο ευάλωτες από άλλες ευρωπαϊκές περιφέρειες. Τα νησιά δέχονται πιο πολλές πιέσεις, που θέτουν σε κίνδυνο την οικονομική και κοινωνική τους συνοχή από την αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών, την προστασία από παράνομες δραστηριότητες έως τη μείωση του πληθυσμού τους λόγω έλλειψης επαρκών θέσεων εργασίας.
Τα αποτελέσματα των υπουργικών αυτών συνόδων ήταν πράγματι ενθαρρυντικά καθώς μεγάλο μέρος των προβληματισμών και των προτάσεών μας ενσωματώθηκε στη «Γαλάζια Βίβλο» (“Blue Book”) της Ε. Επιτροπής για την Ευρωπαϊκή Θαλάσσια Πολιτική, καθώς και το Σχέδιο Δράσης (“Action Plan”) με αναλυτικό πρόγραμμα εργασιών για τα επόμενα έτη.
Η εν λόγω πολιτική συζητήθηκε στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Δεκεμβρίου 2007 όπου και ενσωματώθηκε ειδική διάταξη στα Συμπεράσματα για την Ευρωπαϊκή Πολιτική για τη Θάλασσα, στην οποία γίνεται ειδική μνεία για τις νησιωτικές περιοχές.
Η Ανακοίνωση και το Σχέδιο Δράσης καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα θεμάτων, όπως η προστασία των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ, η λαθρομετανάστευση, οι θαλάσσιες μεταφορές, η ανταγωνιστικότητα των ναυτιλιακών επιχειρήσεων, η απασχόληση, η επιστημονική έρευνα, η αλιεία, η προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος και περιλαμβάνουν σειρά συγκεκριμένων μέτρων, τα οποία θα ληφθούν κατά τη διάρκεια της θητείας της σημερινής Επιτροπής.
Επιπλέον, το Σχέδιο Δράσης έχει σαφείς αναφορές και σε άλλους επιμέρους τομείς πολιτικής, όπως για παράδειγμα η διασύνδεση μεταξύ ενεργειακής πολιτικής της Ε.Ε. και νέας Ολοκληρωμένης Θαλάσσιας Πολιτικής.
Αξίζει να σημειωθεί, ότι η διαχείριση των συναφών με τη θάλασσα δραστηριοτήτων αντιμετωπιζόταν μέχρι σήμερα μάλλον αποσπασματικά, ενώ με την Ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής εισάγεται ένα νέο πλαίσιο διακυβέρνησης, το οποίο βασίζεται στην οριζόντια και διατομεακή προσέγγιση των σχετικών με τη θάλασσα θεμάτων. Μια νέα «Ολοκληρωμένη Θαλάσσια Πολιτική» θα αλλάξει τον τρόπο, με τον οποίο χαράσσεται η πολιτική και λαμβάνονται οι αποφάσεις στον ευρύτερο χώρο της θάλασσας, με πλήρη τήρηση της αρχής της επικουρικότητας.
Η νέα πολιτική θα λαμβάνει υπ’ όψιν τα σημερινά δεδομένα, δηλαδή τις τεράστιες προόδους της τεχνολογικής ανάπτυξης, τις επιστημονικές ανακαλύψεις, την κλιματική αλλαγή, τη θαλάσσια ρύπανση και την παγκοσμιοποίηση. Ταυτόχρονα θα συνδέεται οργανικά με την ευρωπαϊκή πολιτική για την Αειφόρο Ανάπτυξη και με την προσπάθεια ενίσχυσης της θαλάσσιας οικονομίας και της απασχόλησης στα πλαίσια της Στρατηγικής της Λισσαβώνας, ώστε να διασφαλίζεται παράλληλα και η προστασία του θαλασσίου περιβάλλοντος.
Με τον τρόπο αυτό οι ανάγκες και οι προοπτικές των παράκτιων περιοχών και των νησιών μας, ιδιαιτέρα των πιο απομακρυσμένων, μεταφέρονται πραγματικά στην καρδιά του ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος. Δημιουργούνται οι προϋποθέσεις ώστε τα νησιά μας να έχουν ένα σαφές μέρισμα ευρωπαϊκής ευημερίας, ώστε και οι νησιώτες μας να μπορούν πλέον να αισθάνονται άμεσα τα απτά και συγκεκριμένα οφέλη του Ευρωπαίου Πολίτη.
Με κάθε ευκαιρία τονίσαμε στους εταίρους μας ότι για τη χώρα μας η νέα Θαλάσσια πολιτική πρέπει να αποτελέσει το μηχανισμό αντιμετώπισης κρίσιμων ζητημάτων τα οποία προκύπτουν από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των απομακρυσμένων νησιωτικών περιοχών και κυρίως των μικρών νησιών.
Στο πλαίσιο της νέας πολιτικής επιδιώκουμε την ανάδειξη καλών πρακτικών σε ευρωπαϊκό επίπεδο, πρακτικών που συμβάλλουν στην εξασφάλιση της οικονομικής και κοινωνικής συνοχής όπως ο Κανονισμός 1405/2006 για το νέο καθεστώς μικρών νησιών Αιγαίου, και ο Κανονισμός 3577/92 για την κρατική ενίσχυση των θαλασσίων μεταφορών στις απομακρυσμένες περιοχές. Επιπλέον, συμμετέχουμε ενεργά για την κατάρτιση ενός αποτελεσματικού προϋπολογισμού της ΕΕ, ώστε να διαμορφωθεί ένα νέο χρηματοδοτικό πλαίσιο για τις παράκτιες και νησιωτικές περιοχές.
Σε κάθε θετική δράση που σχεδιάζεται στην Ευρώπη και έχει σχέση με την ανάπτυξη του νησιωτικού και θαλάσσιου χώρου, η Ελλάδα όχι μόνο είναι παρούσα αλλά έχει και παραγωγική συνεισφορά.
H συνεισφορά του Υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας, Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής είναι γνωστή και αναπτύχθηκε από τον αρμόδιο Υπουργό τον κ. Βουλγαράκη. Αναφέρθηκε επίσης ο κ. Υπουργός και στην άλλη ελληνική πρόταση που παρουσίασε ο Υφυπουργός, κ. Παπαθανασίου στην Υπουργική συνάντηση Περιφερειακής Πολιτικής της ΕΕ στις Αζόρες και περιλαμβάνει τον συντονισμό για το διάστημα 2008 – 2011 μιας ιδιαίτερα σημαντικής δράσης για τα νησιά της Ευρώπης, προκειμένου να προωθηθούν οι κατάλληλες λύσεις στα προβλήματά τους.
Η αγαστή αυτή συνεργασία του Υπουργείου Οικονομίας και του Υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας, Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής με το Υπουργείο Εξωτερικών αποδίδει καρπούς.
Ειδικότερα, με τους συναδέλφους κ. Καμμένο και κ. Παπαθανασίου διοργανώνουμε σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Περιφερειών και την Ευρωπαϊκή Οικονομική & Κοινωνική Επιτροπή, Διεθνές Συνέδριο με θέμα: «Ευρωπαϊκή Ένωση: Εδαφική Συνοχή και Νησιωτικότητα», στο τέλος Ιουνίου 2008 στην Κω. Πρόκειται για άλλη μια καλή ευκαιρία προκειμένου να συζητήσουμε και να συνδιαμορφώσουμε σημαντικές πτυχές της νέας Ευρωπαϊκής Πολιτικής για τη Θάλασσα, ιδίως προκειμένου να αξιοποιήσουμε μια άλλη σημαντική θετική εξέλιξη, τις σχετικές δηλαδή πρόνοιες της Ευρωπαϊκής Μεταρρυθμιστικής Συνθήκης, για της οποίας την κύρωση συζητάμε αυτές τις μέρες στη Βουλή.
Η Μεταρρυθμιστική αυτή Συνθήκη θεσπίζει πολυάριθμες σημαντικές αλλαγές. Μια τέτοια σημαντική τροποποίηση αφορά στη θεσμοθέτηση της έννοιας της «εδαφικής συνοχής» και την αναγνώρισή της ως στόχου της ΄Ενωσης. Κατόπιν των επανειλημμένων αιτημάτων στα οποία πρωτοστάτησε η ελληνική κυβέρνηση, μιλάμε πλέον για «Οικονομική, κοινωνική και εδαφική συνοχή».
Το άρθρο 158 καθορίζει με λεπτομερή τρόπο τις περιοχές που αφορά η πολιτική αυτή και αναφέρει ιδιαίτερα τις περιοχές «που είναι ιδιαίτερα αραιοκατοικημένες, νησιωτικές, διασυνοριακές και ορεινές».
Τα ελληνικά νησιά αποτελούν κλασικό παράδειγμα περιοχών με μόνιμα γεωγραφικά μειονεκτήματα που σε πολλά από αυτά εμφανίζονται πιο έντονα από τα υπόλοιπα νησιά της Ε.Ε. Σε κάθε περίπτωση, κοινά είναι τα προβλήματα, όπως:
– Απομόνωση.
– Μειονεκτική πρόσβαση σε αγορές και δημόσιες υπηρεσίες.
– Αυξημένο μεταφορικό κόστος.
– Μικρή κλίμακα και διασπορά ανθρώπινων δραστηριοτήτων.
– Περιορισμένη διαθεσιμότητα παραγωγικών πόρων.
– Μεγάλες εποχιακές διακυμάνσεις στο ανθρώπινο δυναμικό και την οικονομική δραστηριότητα κ.λπ.
Είναι λοιπόν ιδιαίτερα σημαντικό που αναγνωρίζεται στην ΕΕ η ιδιαιτερότητα των νησιωτικών περιοχών και η αναγνώριση του γεγονότος ότι η θάλασσα πολλές φορές χωρίζει αντί να ενώνει.
Η νέα Ευρωπαϊκή Πολιτική για τη Θάλασσα δημιουργεί μια καινούργια δυναμική για τα νησιά μας και δημιουργεί τις ευκαιρίες για να αποκομίσουν πρόσθετα οφέλη.
Κυρίες και Κύριοι Συνάδελφοι,
Οι ευκαιρίες είναι μεγάλες, μεγάλες και οι προκλήσεις. Το μεγάλο επίτευγμά μας είναι ότι πλέον η χώρα μας προβάλλεται όχι ως μία μικρή αγορά 11 εκατ. καταναλωτών, αλλά ως το κέντρο μίας ευρύτερης αγοράς μερικών εκατοντάδων εκατομμυρίων που κατοικούν στις γειτονικές μας περιοχές, όπου οι ελληνικές επιχειρήσεις έχουν επενδύσει σημαντικά ποσά.
Η ελληνική εξωστρέφεια τώρα έχει πρόσθετες ευκαιρίες διεξόδου μέσα και από τις λεωφόρους της Θάλασσας. Η Μεσόγειος είναι μια περιοχή στρατηγικής σημασίας για την Ευρώπη αλλά και για την Ελλάδα. Πάνω απ’ όλα είναι η γειτονιά μας. Και όπως καταφέραμε να παίξουμε πρωταγωνιστικό ρόλο στον εξευρωπαϊσμό και την ανάπτυξη της βαλκανικής γειτονιάς μας, το ίδιο μπορούμε να πράξουμε και στην ανάπτυξη της Μεσογειακής γειτονιάς μας. Το ίδιο μπορούμε να πράξουμε και στη Μαύρη Θάλασσα. Το εθνικό συμφέρον απαιτεί συνέχεια στην εξωστρέφεια, απαιτεί έξοδο στο σύγχρονο Κόσμο.
Η νέα ευρωπαϊκή πολιτική για τη Θάλασσα προστίθεται ως ένα νέο και βασικό εργαλείο σε αυτή την κατεύθυνση και οφείλουμε να την αξιοποιήσουμε όλοι με αποφασιστικότητα, σχέδιο και όραμα.